Władysław Beksiński

---

Życiorys

Władysław Ludwik Beksiński przyszedł na świat 16 czerwca 1850 roku w Sanoku. Był potomstwem Mateusza (1814-1886), walczącego w powstaniu listopadowym, który dał początek Zakładom Kotlarskim, a te z kolei przekształciły się w znane dzisiaj zakłady Autosan. Jego matką była Karolina z domu Machalskiej (1830-1891). W rodzinie był też starsza siostra, Izabela Maria (1848-1856), a także rodzinna więź z Walentym oraz Kazimierzem Lipińskimi oraz Henrykiem Kopią.

Władysław zdobył wykształcenie w tarnowskim gimnazjum realnym, po którym studiował architekturę na Politechnice Lwowskiej. Po zakończeniu edukacji rozpoczął pracę jako inżynier miejski w Nadwórnej. W roku 1886, po śmierci ojca, powrócił do Sanoka i zamieszkał przy ówczesnej ulicy Lwowskiej 225b, w pobliżu Potoku Płowieckiego, dzisiaj znanej jako ulica Jagiellońska.

30 października 1890 roku objął tymczasową funkcję inżyniera miejskiego w Sanoku, a wkrótce potem, 29 października 1891 roku, uzyskał stabilizację, co pozwoliło mu stać się stałym pracownikiem magistratu. Od tego momentu wykonywał swoje obowiązki w miejskim urzędzie. Do 16 września 1897 roku pełnił również rolę komisarza ogniowego w Sanoku. Już od około 1902 roku zyskał reputację eksperta w ocenie rzetelności większych firm przemysłowych w okręgu C. K. Sądzie Obwodowego w Sanoku, co wcześniej błędnie przypisywano Józefowi Beksińskiemu.

W 1890 roku zasiadł w Komisji Wodociągowej w Sanoku, mającej na celu opracowanie projektu wodociągów w mieście. W 1904 roku stworzył „Memoriał do Rady Gminnej Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka w sprawie mających się urządzić wodociągów”, który wynikał z jego badań nad lokalizacją źródeł wody. Beksiński pełnił różne funkcje, w tym zastępcy dyrektora kasjera w Powiatowym Towarzystwie Zaliczkowym w Sanoku, do którego dołączył w styczniu 1900 roku, a od lipca 1904 roku był także członkiem dyrekcji.

15 marca 1904 roku został wybrany cenzorem Kasy Oszczędności w Sanoku na trzyletnią kadencję, a w 1910 roku przewodniczył komisji egzaminacyjnej dla czeladników. Był II zastępcą prezesa sanockiego oddziału Towarzystwa Ligi Pomocy Przemysłowej, które zostało założone 24 kwietnia 1904 roku. W grudniu 1920 roku wstąpił w skład dyrekcji stowarzyszenia Towarzystwo Spółdzielcze przy Powiatowym Towarzystwie Zaliczkowym w Sanoku, pozostając aktywnym do 1925 roku. Na przełomie lat 1890 i 1891 dołączył do Krakowskiego Towarzystwa Technicznego, a od 1878 roku był członkiem zwyczajnym Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie, biorąc czynny udział w VI Zjeździe Techników Polskich w Krakowie w 1912 roku.

W 1921 roku został mianowany ekspertem w dziedzinie budownictwa i inżynierii, odpowiedzialnym za szacowanie nieruchomości mogących ulec wywłaszczeniu na rzecz kolei żelaznej oraz ustalanie odszkodowań za wywłaszczenie praw wodnych. Beksiński był również członkiem wspierającym i jednym z założycieli Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego, przystępując do niej w 1913 roku. Jako członek założyciel sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, działał w gmachu przy ulicy Mickiewicza, obejmując władze wydziału oraz komisji budowlanej, otrzymując tytuł członka honorowego. Jego nazwisko było umieszczone na drzewcu sztandaru TG Sokół w Sanoku jako upamiętnienie dla członków gniazda.

20 stycznia 1897 roku został wybrany do wydziału Kółka Dramatyczno-Muzycznego w Sanoku, co czyniło go członkiem Towarzystwa „Korpusy Wakacyjne” oraz jednym z aktywniejszych członków Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka między 1904 a 1914 rokiem. W 1904 roku zorganizowano Krajowy Zjazd Strażacki w Sanoku, w którym wziął udział. 27 października 1905 roku został wybrany do komisji rewizyjnej Towarzystwa Pomocy Naukowej w Sanoku, a 4 listopada 1906 roku objął stanowisko skarbnika Rady Parafialnej przy Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku.

Po 26 latach w pracy jako inżynier miejski w Sanoku, Beksiński złożył wniosek o przejście na emeryturę, co zostało przyjęte 28 grudnia 1916 roku przez Radę Miejską. Po niemal 40-letniej pracy na stanowisku architekta miejskiego oraz kierownika Wydziału Budowlanego 5 stycznia 1928 roku przeszedł na emeryturę. W tym samym dniu, w podziękowaniu za jego profesjonalne i społeczne zaangażowanie, przyznano mu tytuł Honorowego Obywatela Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka.

Władysław Beksiński zmarł 9 kwietnia 1929 roku w Sanoku, a jego ciało pochowano w zaprojektowanym przez niego rodzinnym grobowcu na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 11 kwietnia 1929 roku. Jego żona, Helena (znana także jako Maria Helena) z domu Zajchowska, była z nim przez ponad 40 lat. Pochodziła z Dynowa, była aktywna w Towarzystwie św. Wincentego à Paulo w Sanoku, zmarła 21 czerwca 1940 roku. Rodzina Beksińskich wychowała pięcioro dzieci: Stanisława Mateusza (1887-1953), Zygmunta Jana (ur. 1888, zmarłego na gruźlicę 12 listopada 1905 roku), Władysławę Helenę (zm. 1 grudnia 1897 roku, zmarła trzy dni po urodzeniu), Marię Władysławę (1899-1947) oraz Karolinę Zofię (ur. 1900).

Władysław Beksiński był dziadkiem Zdzisława (1929-2005) oraz pradziadkiem Tomasza (1958-1999). Córka Władysława, w 1922 roku, wyszła za mąż za Franciszka Orawca; młoda para otrzymała jako wiano część kamienicy, którą Beksiński zbudował na przełomie XIX wieku przy ul. Jana III Sobieskiego, podczas gdy synek Stanisław miał drugą część budynku. Ich nowe życie rozpoczęło się w Poroninie, niestety Franciszek został zamordowany w Katyniu wiosną 1940 roku; był stryjem Bronisławy Orawiec-Löffler, która zginęła w katastrofie lotniczej w Smoleńsku 10 kwietnia 2010 roku. Po wybuchu powstania warszawskiego, Władysława Orawiec została siłą wywieziona do III Rzeszy, a po wojnie zmarła z powodu latego choroby. Jej syn, Jerzy, został zaadoptowany przez ciotkę Franciszka, Anielę Gut-Stapińska, a później sam stał się reżyserem filmów dokumentalnych. Ich druga córka poślubiła S. Wahla, dyrektora rafinerii w Wróbliku Szlacheckim. Stanisław, syn Beksińskiego, również uzyskał wykształcenie na Politechnice Lwowskiej, kontynuując wiele z działań swojego ojca w Wydziale Budowlanym sanockiego Urzędu Miejskiego.

1 października 2011 roku zainaugurowano w Sanoku ścieżkę spacerową zatytułowaną „Śladami Rodu Beksińskich”, która prowadzi przez miejsca związane z ich historią w mieście. Na trasie zainstalowano jedenaście tablic informacyjnych, które przedstawiają dokonania członków rodziny Beksińskich. Tablice zostały wykonane w formie sztalug, co nawiązuje do artystycznej działalności Zdzisława Beksińskiego oraz innych artystów z tej rodziny.

Dokonania

Władysław Beksiński był nie tylko znanym artystą, ale również osobą, która przyczyniła się do rozwoju architektury Sanoka. Jego prace projektowe oraz nadzór nad budowami wpłynęły na wygląd miasta, które zyskało wiele charakterystycznych budynków.

W 1882 roku Beksiński był zastępcą kierownika budowy, inż. Henryka Stoya, podczas wznoszenia gmachu C. K. Gimnazjum w Sanoku. Przebudowy oraz nowe projekty były jego znakiem rozpoznawczym. Należy wyróżnić następujące osiągnięcia:

• Plan rzeźni miejskiej, który powstał w 1892,
• Urządzenie skweru na placu św. Jana w Sanoku,
• W 1894 roku brał udział w opracowaniu planu zabudowy przestrzennej miasta; jego projekt stał się przedmiotem dyskusji w Radzie Miasta, w co zaangażował się Kazimierz Lipiński,
• Dokumentacja techniczna z projektem cmentarza komunalnego oraz kaplicy pogrzebowej w Sanoku, zrealizowanego w Cmentarzu Centralnym przy ul. Rymanowskiej. Projekt ukazał się również w „Czasopiśmie Technicznym” (1896), miał być wzorem dla nowych cmentarzy w Galicji,
• Przebudowa starego ratusza z XVIII wieku oraz zaprojektowanie jednolitej fasady przy rynku, co dało początek nowemu wizerunkowi budynku w 1892 roku,
• Tworzenie kamienic przy ul. Jana III Sobieskiego 8 i 10, w których zastosowano dekoracyjne fryzy ceramiczne,
• Projekt willi rodziny Zaleskich, budowanej w latach 1896-1910, która miała nawiązywać architektonicznie do weneckich pałaców,
• Uczestnictwo w budowie Gmachu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, gdzie wybrano projekt Beksińskiego.

Beksiński brał również udział w przebudowie placu św. Jana w Sanoku, który stał się znaczącym punktem architektonicznym miasta. Jego prace nie kończyły się na projektach: był współautorem pomnika Tadeusza Kościuszki na tymże placu. Pomnik był odsłonięty w 1902 roku i, niestety, zniszczony przez okupantów w 1941 roku.

Wśród innych realizacji znaleźli się:

• wyspecjalizowany projekt kamienicy przy ul. Grzegorza 2, znanej także jako Ramerówka,
• koncepcja parku miejskiego im. Adama Mickiewicza,
• budowa Szkoły Ludowej im. Franciszka Józefa I, która po dziś nosi nazwisko II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie,
• przebudowa wieży kościoła franciszkanów w Sanoku, zakończona w 1895 roku,
• budowa siedziby garnizonu 57. batalionu Landwehry, obecnie w lokalu Zespołu Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego,
• opiniowanie projektu wież kościoła Przemienienia Pańskiego.

Zwłaszcza jego projekt grobowca rodzinnego Beksińskich na cmentarzu przy ulicy Rymanowskiej zasługuje na wspomnienie. Niestety, jego pierwotny wygląd został zmieniony, a obecny nagrobek zawiera jedynie laconiczną informację o nazwisku rodziny.

---

Oceń: Władysław Beksiński

---