Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku

Kościoły

Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku to ważna instytucja religijna, która należy do Kościoła rzymskokatolickiego. Mieści się w dekanacie Sanok I w archidiecezji Przemyskiej, pełniąc istotną rolę w życiu duchowym lokalnej społeczności.

W ramach swojej działalności, parafia zrzesza wiernych zamieszkujących w obrębie dzielnicy Sanoka, a jej działalność skupia się na kościele Przemienienia Pańskiego w Sanoku, który jest centralnym punktem tej wspólnoty.

Oprócz funkcji liturgicznych, parafia ma za zadanie również integrować mieszkańców, angażując ich do aktywnego uczestnictwa w życiu kościelnym oraz wydarzeniach lokalnych. Jej zasięg obejmuje m.in. obszary Śródmieścia, gdzie organizowane są różne inicjatywy mające na celu wsparcie i umocnienie duchowości mieszkańców.

Historia

Sanok, jako miejsce historyczne, ma bogatą przeszłość, sięgającą czasów średniowiecza, co zostało potwierdzone w dokumentach z 1150 roku. W 1339 roku książę Jerzy II nadał miastu prawa magdeburskie, co miało istotne znaczenie dla jego rozwoju. Ufundowanie pierwszego drewnianego kościoła pw. św. Michała Archanioła przypisywane jest królowi Kazimierzowi Wielkiemu. Parafia w Sanoku została założona przed tym wydarzeniem.

Kolejnym ważnym momentem w historii było ufundowanie murowanego kościoła przez króla Władysława Jagiełłę. To właśnie on zawarł związek małżeński z Elżbietą Pilecką–Granowską 2 maja 1417 roku, mając wkład w rozwój parafii. Z kolei od 1380 roku istniała w Sanoku szkoła parafialna, która kształciła wielu młodych ludzi, w tym wybitnych potomnych, takich jak Grzegorz z Sanoka, arcybiskup lwowski i humanista, czy Jan Grodek, profesor prawa i wielokrotny rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W 1723 roku, z inicjatywy ks. Franciszka Józefa Goźlińskiego, założono kolegium księży mansjonarzy, a kościół uzyskał rangę prepozytury. Niestety, w latach 1680 i 1782 świątynia ucierpiała z powodu pożaru, co prowadziło do poważnych strat najpierw w budynku, a następnie, w 1788 roku, do rozbiórki murów kościoła na skutek decyzji władz austriackich.

W następnych latach, przez ponad wiek, msze święte odprawiano w kościele oo. Franciszkanów. W latach 1874–1886, dzięki staraniom ówczesnego proboszcza ks. Franciszka Salezego Czaszyńskiego, powstał obecny murowany kościół, którego budowę zaprojektował architekt inż. Józef Braunseis. Poświęcenie świątyni miało miejsce 19 grudnia 1886 roku, a pierwsza msza święta została odprawiona podczas pasterki. Uroczysta konsekracja kościoła odbyła się 12 czerwca 1897 roku z rąk bpa Jakuba Glazera.

W marcu 1945 roku z administracji parafialnej wyłączono Posadę i Zahutyń. Dodatkowo, w przeszłości parafia obejmowała również dzielnicę Dąbrówkę oraz wieś Sanoczek, Czerteż, Międzybrodzie i Trepczę. W 1969 roku nastąpił podział parafii, w wyniku którego powstały Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego oraz Parafia Najświętszej Maryi Panny.

Dzisiaj w parafii żyje około 9560 wiernych, co świadczy o jej znaczeniu i wpływie w regionie.

Kościoły

W Płowcach, w 1871 roku, z inicjatywy parafian: Józefa Kobiela, Antoniego Rygliszyna oraz Antoniego Suskiego, wzniesiono niewielką kamienną kapliczkę. Jednak w 1952 roku kapliczka została rozebrana, a na jej miejscu powstała nowa, murowana kaplica, którą poświęcił ks. prał. Antoni Porębski. W latach 60. XX wieku obiekt przeszedł rozbudowę, a w jego wnętrzu założono punkt katechetyczny.

23 września 1979 roku odbyła się pierwsza msza święta odprawiona przez ks. prał. Adama Sudoła. Regularne msze zaczęły się 10 września 1995 roku, kiedy to ks. prał. Marian Burczyk podjął decyzję o odprawianiu liturgii w kaplicy, co zapoczątkowało jej dalszą rozbudowę. W październiku tego samego roku, 1 listopada, z kaplicy wyruszyła pierwsza procesja na miejscowy cmentarz. Poświęcenia kaplicy dokonał bp Stefan Moskwa 13 października 1996 roku.

Wewnątrz kaplicy znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, znany jako „Anielska”, którego pochodzenie jest nieznane. Można tam również zobaczyć kopię Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej.

Sanok jest siedzibą dla parafii, która obejmuje również Rektorat pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego, umiejscowiony przy ulicy Zagrody. Kaplica ta została poświęcona 3 lutego 1974 roku. W latach 1984–2016 duszpasterzem w tej kaplicy był ks. Krzysztof Pacześniak, który jednocześnie pełnił funkcję katechety w pobliskim I Liceum Ogólnokształcącym im. Komisji Edukacji Narodowej. Ponadto pełnił rolę kapelana w szpitalu w Sanoku, który został poświęcony 19 grudnia 1981 roku. Niebawem współpracował z ks. Konradem Dyrdą, który zasiadał w roli kapelana harcerzy.

Zasięg parafii

Parafia obejmuje szereg istotnych lokalizacji w Sanoku, w tym popularne dzielnice. Do obszaru parafii należą m.in. Śródmieście oraz Zatorze.

W szczególności, zasięg parafii dotyczy posesji przy ulicach takich jak: Asnyka, Baczyńskiego, Boczna, Broniewskiego, Brzechwy, Brzozowa, Cicha, Ciepła, a także ulicy Cerkiewnej (numery nieparzyste), Daszyńskiego, Dąbrowiecka, Dąbrowskiej, Dmowskiego, Fredry, Feliksa Gieli, Głogowa, Bartosza Głowackiego, Górna, Jana Grodka oraz Grunwaldzka.

Dalsze ulice, które wchodzą w skład parafii to m.in.: Grzegorza z Sanoka, Heweliusza, Iwaszkiewicza, Jagiellońska (numery parzyste), Jagodowa, Jarzębinowa, Jasna, Jezierskiego, Doktora Jordana, Berka Joselewicza, Kaczkowskiego, Kasprowicza oraz Kazimierza Wielkiego.

Parafia obejmuje również ulice: Kenara, Kolberga, Konarskiego, Konopnickiej, Kopernika, Kościuszki, Krakowska (nr 8, 12, 14), Krucza, Krzywa oraz Lenartowicza.

W zasięgu parafii znajdują się również ulice: Leśmiana, 3 Maja (numery parzyste), Łazienna, Matejki, Niedzielskiego, Plac św. Michała, a także Malinowa i Adama Mickiewicza (do numeru 28).

Rozszerzając obszar parafii, uwzględnione są ulice: Aleksandra Mniszek-Tchorznickiego, Modrzewskiego, Nałkowskiej, Niecała, Norwida, 2 Pułku Strzelców Podhalańskich, Okołowiczówka, oraz Osiedle 800-lecia.

W obrębie parafii znajdują się także ulice: Parkowa, Pigonia, Piłsudskiego, Plater Emilii, Płowiecka, Pogodna, Polna, Południowa, Poziomkowa, Pszenna, Rolna, Rymanowska, oraz Rynek (numery 1-3).

Dodatkowe ulice, które obejmuje zasięg parafii, to: Sielska, Sienkiewicza, Sikorskiego, Juliusza Słowackiego, oraz Jana III Sobieskiego.

Ostatnimi ulicami, które wchodzą w skład bardzo rozległego zasięgu parafii są: Stara, Stawiska, Struga, Szczudliki, Szkolna, Szopena, Śniegowa, Środkowa, Traugutta, 1000-lecia, Wałowa, Wańkowicza, Warzywna, Wąska, Wesoła, Wiejska, Wiktora, Winna, Wyki, Zacisze, Zagrody, Zamenhofa oraz Zamkowa (numery 13 i 15).

Warto podkreślić, że obszar parafii obejmuje również dwie wsie: Płowce oraz Stróże Małe, które zostały włączone do parafii mocą dekretu z 14 sierpnia 1958 roku. Obecnie na tym terenie działa rektorat pw. Św. Maksymiliana Kolbego oraz dwie kaplice dojazdowe, które znajdują się w Płowcach i Stróżach Małych.

Proboszczowie i kapłani

Historia parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku obfituje w wielu znaczących kapłanów, którzy nie tylko sprawowali duszpasterstwo, ale również pozostawiali trwały ślad w lokalnej społeczności. Poniżej przedstawiamy wykaz proboszczów i kapłanów związanych z tą parafią na przestrzeni lat:

  • ks. Józef Wilusz (do ok. 1830),
  • urząd proboszcza opróżniony (wakat), administrator – ks. Józef Antoniewicz (ok. 1830/1831),
  • ks. Jan Grabowski (od ok. 1831),
  • urząd proboszcza opróżniony (wakat), administrator – gwardian konwentu Franciszkanów w Sanoku: o. Wawrzyniec Ferentsak (do 1858),
  • ks. Franciszek Salezy Czaszyński (1858–1898), od ok. 1882 jako emeryt,
  • urząd proboszcza opróżniony (wakat),
  • ks. Bronisław Stasicki (1899–1908),
  • ks. Władysław Sarna (1908–1909),
  • ks. Franciszek Salezy Matwijkiewicz (1909–1933),
  • ks. Bartłomiej Krukar (18.VII.1933–18.XI.1938),
  • ks. kan. Antoni Porębski (I.1939–1967),
  • ks. Adam Sudoł (01.09.1967–31.07.1995),
  • ks. Marian Burczyk (06.08.1995–17.10.1998),
  • ks. prał. dr Andrzej Skiba (1998–2018),
  • ks. dr Roman Froń (18.08.2018–).

Warto również wspomnieć o innych duchownych, którzy pełnili funkcję w tej parafii, w tym ks. Szymona Zuzaka, ks. Maurycego Turkowskiego, ks. dr Jana Trznadela, ks. dr Józefa Drozda, ks. Ludwika Stanisławczyka, ks. Szymona Korpaka, ks. Józefa Opioły, ks. Franciszka Witeszczaka, ks. Jakuba Mikoś, ks. kan. Pawła Rabczaka, ks. Antoniego Wołka oraz ks. kap. Romana Kostikowa.

Rodakiem tej parafii jest również ks. Antoni Dobrzański, który był uczestnikiem powstania krakowskiego.

Grupy parafialne

4 listopada 1906 roku została powołana Rada Parafialna, której na przewodniczącego wybrano Wilhelma Szomka. Zastępcą miał być ks. dr. Józef Drozd, sekretarzem natomiast został Ludwik Groniecki, a funkcję skarbnika powierzono Władysławowi Beksińskiemu.

W ramach parafii rozpoczęły swoją działalność różnorodne grupy, które angażują się w życie społeczności. Można do nich zaliczyć:

  • Akcję Katolicką,
  • Róże Różańcowe,
  • Ruch Apostolstwa Młodzieży,
  • Ruch Światło-Życie,
  • Neokatechumenat,
  • Domowy Kościół,
  • Liturgiczną Służbę Ołtarza,
  • Krucjatę Eucharystyczną,
  • Klub Inteligencji Katolickiej,
  • Grupę Modlitwy Św. Ojca Pio,
  • Rycerstwo Niepokalanej,
  • Zespół SOUL,
  • RAM,
  • Koło Rodziny Radia Maryja,
  • Duszpasterstwo głuchoniemych,
  • Duszpasterstwo niepełnosprawnych (Muminki),
  • Parafialną Radę Duszpasterską.

Co miesiąc, w każdą środę, odbywa się msza w rycie trydenckim, co stanowi ważny element życia duchowego wspólnoty.

Wydarzenia

W dniach od 3 do 8 czerwca 1912 roku, parafię oraz miasto Sanok odwiedził bp Karol Fischer, co miało duże znaczenie dla lokalnej społeczności.

Dodatkowo, raz w roku, podczas trwania festiwalu im. Adama Didura, wnętrze świątyni przemienia się w salę koncertową, co daje możliwość przeżywania wyjątkowych muzycznych wydarzeń w tym malowniczym miejscu.

Plebania

W latach 1981-1989, a dokładnie od 10 maja 1981 do 15 kwietnia 1989, kancelaria parafialna miała swoją siedzibę w kamienicy przy ówczesnej ul. J. Dąbrowskiego 10. Aktualnie plebania parafii znajduje się w odrębnym budynku, który usytuowany jest na południowej stronie kościoła, pod adresem ulicy Grzegorza z Sanoka 5.

O projekt plebanii zadbał inż. Bogusław Hofbauer, a zbudowany obiekt zyskał miano „sanockiego belweder”, co wskazuje na jego specyficzny charakter oraz architektoniczne walory.

Inne informacje

W roku 1961, proboszcz parafii, ks. Antoni Porębski, podjął ważną decyzję o nabyciu kamienicy przy ul. Jana III Sobieskiego 10 od Jerzego Orawca. Kamienica pod numerem 10 oraz pobliski budynek przy ulicy Juliusza Słowackiego stały się miejscem, w którym utworzono ochronki dla dzieci. Pierwsza z nich funkcjonowała pod nazwą Ochronka im. Błogosławionego Edmunda Bojanowskiego, prowadzonej przez Zgromadzenie Sióstr Służebniczek NMP NP. Druga z ochronkami to Ochronka im. Dzieciątka Jezus, w której również posługują siostry zakonne służebniczki starowiejskie.

Przypisy

  1. Rocznik Diecezji Przemyskiej na rok 1966 (s. 130) [dostęp 09.03.2024 r.]
  2. Rocznik Diecezji Przemyskiej na rok 1958 (s. 121-122) [dostęp 09.03.2024 r.]
  3. Rocznik Diecezji Przemyskiej na rok 1952 (s. 107) [dostęp 09.03.2024 r.]
  4. Edward Zając: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. W stulecie konsekracji 1897-1997. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1997, s. 93. ISBN 83-905046-4-2.
  5. Edward Zając: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. W stulecie konsekracji 1897-1997. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1997, s. 52. ISBN 83-905046-4-2.
  6. Ksiądz prałat Adam Sudoł odchodzi na emeryturę. „Tygodnik Sanocki”, s. 1, Nr 31 (195) z 04.08.1995 r.
  7. Nie jestem obcy. „Tygodnik Sanocki”, s. 1, 4, Nr 32 (196) z 11.08.1995 r.
  8. Henryk Olszański. Odszedł Ksiądz Prałat Marian Burczyk. „Tygodnik Sanocki”. Nr 43 (363), s. 1, 6, 23.10.1998 r.
  9. Ksiądz Prałat Marian Burczyk nie żyje. „Słówko”. Nr 42 (6), s. 1, 2, 18.10.1998 r.
  10. Andrzej Brygidyn, W latach powojennych. Życie polityczne. W przełomie październikowym w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 798.
  11. Krzysztof Kaczmarski, Andrzej Romaniak. „Agresor - Ks. prałat Adam Sudoł w dokumentach Służby Bezpieczeństwa i Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1957-1989”, opracowanie: Krzysztof Kaczmarski i Andrzej Romaniak, Sanok 2006 r. ISBN 83-60380-07-4.
  12. Duszpasterze. fara.sanok.pl. [dostęp 23.08.2020 r.]
  13. Pochowany w Zarszynie. Władysław Stachowicz. Samorząd terytorialny miasta Sanoka w latach 1990–2002 w relacjach lokalnej prasy. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 11: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1990–2010, s. 194, 2014. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
  14. Zbigniew Osenkowski. Kalendarium sanockie 1995–2000. „Rocznik Sanocki 2001”, s. 351, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
  15. Halina Więcek: Kalendarium (1920-2004). W: Kapłan wielkiej odwagi. Jubileusz 60-lecia kapłaństwa księdza prałata Adama Sudoła. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 265. ISBN 83-919305-6-4.
  16. Marian Bursztyn: Wspomnienia osób świeckich. Nasz Ksiądz Proboszcz. W: Kapłan wielkiej odwagi. Jubileusz 60-lecia kapłaństwa księdza prałata Adama Sudoła. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 146. ISBN 83-919305-6-4.
  17. Adam Sudoł: Wybór z Księgi Ogłoszeń Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku (lata 1967–1995). Sanok: 2001, s. 46. ISBN 83-914224-7-X.
  18. Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 24.
  19. Roczniki Diecezji Przemyskiej na rok 1979 (s. 132) [dostęp 09.03.2024 r.]
  20. Roczniki Diecezji Przemyskiej na rok 1984 (s. 403-405) [dostęp 09.03.2024 r.]
  21. Kronika. Ukonstytuowanie się Rady parafialnej. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 150 z 11.11.1906 r.

Oceń: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku

★★★★★
Średnia ocena:4.47 Liczba ocen:16