Stanisław Ryniak

---

Życiorys

Stanisław Ryniak przyszedł na świat 21 listopada 1915 roku, w malowniczym Sanoku. Był synem Andrzeja i na wczesnym etapie życia uczęszczał do szkoły podstawowej, a następnie kształcił się w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii, gdzie w roku szkolnym 1930/1931, w III klasie, otrzymał opinię, że nie jest uzdolniony. Z jego późniejszych relacji wynika, że ukończył tam sześć klas gimnazjum starego typu. W 1936 roku rozpoczął naukę w czteroletniej Państwowej Szkole Budowlanej w Jarosławiu, której dyrektorem był Tadeusz Andrzej Broniewski.

W momencie wybuchu II wojny światowej Stanisław był uczniem IV klasy maturalnej. Po wycofaniu się przed frontem niemieckim we wrześniu 1939 roku, po pokonaniu rzeki San, powrócił do Sanoku. Wobec nazistowskiej okupacji, dowiedziawszy się o wznowieniu nauki w jarosławskiej szkole wiosną 1940, postanowił na nowo zapisać się na czwarty rok. Warto dodać, że w tamtym okresie kontynuowano działalność ruchu oporu, który rozpoczął się już w Sanoku.

6 maja 1940 roku, Ryniak został aresztowany w Jarosławiu przez Gestapo, oskarżany o działalność w Związku Walki Zbrojnej. Po aresztowaniu zatrzymano wszystkich uczniów powyżej 15. roku życia, podejrzewając ich o przynależność do ZWZ. Wśród zatrzymanych znaleźli się i inni koledzy, w tym Wojciech Bielecki oraz Mieczysław Ciepły. Stworzono wówczas trudne warunki, w efekcie czego Stanisław został osadzony w więzieniu przy ulicy Dietziusa. Po kilku dniach przesłuchań oraz tortur, 8 maja wywieziono go z Jarosławia do aresztu w Tarnowie, a stamtąd, 14 czerwca 1940, przewieziono do obozu KL Auschwitz. Był to pierwszy masowy transport do tego obozu, a Ryniak otrzymał numer obozowy 31, stając się formalnie pierwszym polskim więźniem politycznym w Auschwitz.

W Auschwitz, dzięki swoim kwalifikacjom zawodowym, pracował w komandzie „Neubau” przy budowie obozu i jego obiektów, a jego głównym miejscem pracy stał się Blok 28. Stanisław przebywał tam aż do 28 października 1944, kiedy to został przeniesiony do podobozu w Leitmeritz – KL Flossenbürg, gdzie przydzielono mu numer obozowy 37704. W tym obozie, pracując w podziemnych kamieniołomach, zajmował się tworzeniem przestrzeni dla zakładów zbrojeniowych. 8 maja 1945 roku, w dniu formalnego zakończenia działań wojennych, doczekał się oswobodzenia, gdy Niemcy otworzyli oboz.

Stanisław, następnie przez Pragę, dotarł do Sanoka 6 czerwca 1945 roku. W rodzinnym mieście podjął pracę w magistracie, a 7 października 1945 roku został wybrany członkiem sanockiego oddziału Związku byłych Więźniów Ideowo-Politycznych. Dodatkowo pełnił funkcję projektanta Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na cmentarzu przy ulicy Rymanowskiej w Sanoku.

W 1947 roku rozpoczął naukę na Wydziale Architektury na Politechnice Wrocławskiej, zdobywając tytuł magistra inżyniera architekta. W trakcie studiów był aktywnym członkiem Sekcji Młodzieżowej Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych. Po zakończeniu edukacji, przez wiele lat pracował nad odbudową Wrocławia, pełniąc różnorodne funkcje administracyjne w branży budowlanej, w tym kierował budową w Państwowym Przedsiębiorstwie Budowlanym. Został jednak zwolniony po odmowie przystąpienia do PZPR.

Ryniak aktywnie uczestniczył w życiu stowarzyszeń byłych więźniów Oświęcimia, a coroczne obchody rocznicowe miały dla niego dużą wagę. W 1984 roku został wybrany zastępcą członka zarządu w Oddziale Towarzystwa Opieki nad Majdankiem, a w 2000 roku uczestniczył w obchodach na terenie byłego obozu Auschwitz. Stanisław zamieszkiwał we wrocławskim osiedlu Karłowice i pasjonował się narciarstwem, startując jeszcze pod koniec XX wieku w Biegu Piastów. Zmarł 13 lutego 2004 roku we Wrocławiu i został pochowany na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu, 20 lutego 2004. Stanisław miał syna i córkę – Stanisława oraz Krystynę (po mężu Mańczak).

W 2016 roku premierę miała fabularyzowana produkcja dokumentalna pt. „Z Jarosławia do Auschwitz” w reżyserii Mariusza Mendyckiego, emitowana przez TVP Rzeszów, która przedstawiała losy aresztowanych w Jarosławiu w 1940 roku, w tym losy Stanisława Ryniaka. W tym projekcie wystąpili także jego dzieci, Stanisław i Krystyna.

Odznaczenia

Stanisław Ryniak został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które świadczą o jego zasługach. Jego osiągnięcia są docenione przez nadanie mu prestiżowych nagród.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2000),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Srebrny Krzyż Zasługi (1954),
• Krzyż Oświęcimski.

---

Oceń: Stanisław Ryniak

---