Zespół Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego w Sanoku

---

Siedziby

„Gmach szkoły umiejscowiony przy ulicy Jana III Sobieskiego 23 ma swoją historię sięgającą czasów, gdy pełnił funkcję koszar wojskowych. Kamień węgielny pod tę konstrukcję, przeznaczoną dla 57. batalionu obrony krajowej c. i k. armii, został wmurowany 9 kwietnia 1891 roku. Uroczystość odbywała się pod patronatem kapitana Floriana Zatłauki, który pełnił rolę komendanta, a projektantem był inż. powiatowy Klemens Lewicki. Budowę nadzorował Władysław Beksiński, a za realizację odpowiadał przedsiębiorca Robert Barański. Akt poświęcenia budynku przeprowadzili ks. Franciszek Salezy Czaszyński (kościół rzymskokatolicki) oraz Wasylij Czemarnyk (kościół greckokatolicki).

W pierwszym okresie, kiedy tereny te należały do Austro-Węgier (do 1918 roku), gmach stał się siedzibą 57. batalionu Landwehry, a jego pierwotny adres to numer 222. W czasach II Rzeczypospolitej budynek był miejscem stacjonowania I batalionu 2 Pułku Strzelców Podhalańskich. Gmach koszar, znany przed 1939 rokiem jako landwerkasernia, został opisany przez pisarza Kalmana Segala w powieści pt. „Nad dziwną rzeką Sambation”, napisaną w 1955 roku i wydaną w 1957.

Do roku 1790 działka, na której obecnie znajduje się szkoła, była w posiadaniu cerkwi prawosławnej z 1507 roku, a później unickiej pod wezwaniem Narodzenia NMP, której towarzyszył cmentarz. Parafia greckokatolicka w tym miejscu miała swój numer 198 na liście budynków XIX wieku. W trakcie renowacji placówki w latach 80. oraz podczas badań archeologicznych w 2011 roku natrafiono na pozostałości dawnych pochówków, co upamiętniono granitowym krzyżem.

W czasach II Rzeczypospolitej szkół-prekursorów obecnego ZS1 korzystano z różnych lokalizacji. W szczególności można wymienić lokal budynku przy ul. Juliusza Słowackiego, gdzie funkcjonowała Szkoła Podstawowa im. Zygmunta Krasińskiego (aktualnie jest to siedziba parafii Matki Bożej Różańcowej przy ul. Szkolnej 20). Od 1929 roku działalność prowadził budynek byłych koszar wojskowych przy ul. Stanisława Konarskiego, gdzie działała Szkoła im. Grzegorza z Sanoka (nazywana „Szkołą na Stawiskach”). Od 1934 roku działalność miała miejsce w kamienicy A. Wilka przy ul. Tadeusza Kościuszki 27, a od 1936 roku w lokalach przy ulicy Henryka Sienkiewicza 12.

Podczas II wojny światowej zajęcia w Polskiej Szkole Handlowej, która funkcjonowała podczas okupacji niemieckiej, miały miejsce w kilku lokalizacjach: w dotychczasowych siedzibach przy ul. H. Sienkiewicza, w klasztorze o. franciszkanów, oraz w budynkach przy ul. Podgórze, jak również w pomieszczeniach Szkoły Powszechnej im. Klementyny Hoffmanowej (późniejsza SP nr 5) oraz Szkoły im. Św. Kingi. Po zakończeniu działań wojennych przez rok kontynuowano nauczanie w klasztorze franciszkanów.

Wiosną 1945 roku szkoła przeniosła się do budynku przy ul. Jagiellońskiej 22 (później przemianowanej na ul. Karola Świerczewskiego). Na podstawie decyzji z 23 kwietnia 1963 roku, placówka została przydzielona do obecnego gmachu przy ul. Jarosława Dąbrowskiego, który później zyskał nazwę ulicy Jana III Sobieskiego. W tym czasie w budynku miały miejsce działalności Przedsiębiorstwa Jajczarsko-Drobiarskiego (które opuściło lokal w 1963 roku) oraz Spółdzielni Krawieckiej, która działała aż do stycznia 1970 roku. Po odejściu szkoły z ul. Jagiellońskiej w 1970 roku pozostawiono tam klasy wielobranżowe jako samodzielną placówkę, a ZSE przeniósł się na stałe do budynku przy obecnej ulicy Jana III Sobieskiego. W czasie lat 60. i 70. trwały prace remontowe w tym budynku, prowadzone w związku z jego adaptacją na potrzeby edukacyjne. Osobą odpowiedzialną za te działania był ówczesny dyrektor Ryszard Nocuń, a jego następca Ryszard Borowiec zrealizował w roku szkolnym 1986/1987 przebudowę gmachu poprzez podniesienie ostatniej kondygnacji o około 90 cm oraz rekonstrukcję dachu, co stworzyło nowe przestrzenie dydaktyczne. Remont zakończono w 1988 roku, dzięki czemu od roku szkolnego 1988/1989 placówka zyskała sześć dodatkowych sal lekcyjnych.

Dla potrzeb uczniów funkcjonowały również internaty. Miejsca te zajmowały budynki: kamienica przy ulicy Jagiellońskiej 14 oraz dwa budynki przy ulicy Zamkowej, pod numerem 5 oraz kamienica pod numerem 16.

Historia

Historia Zespołu Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego w Sanoku sięga czasów przedwojennych i jest bogata w różnorodne etapy oraz zmiany. Chronologia nazw instytucji edukacyjnych zaczyna się w roku 1925/1926, kiedy to powstała Dwuklasowa Prywatna Szkoła Handlowa Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych w Sanoku. Kolejne lata przyniosły szereg przekształceń, które kształtowały profil edukacyjny tego miejsca.

• 1926/1933: Dwuklasowa Prywatna Szkoła Handlowa Związku Nauczycielstwa Polskiego Szkół Powszechnych w Sanoku,
• 1933/1934: Trzyklasowa Koedukacyjna Szkoła Handlowa Związku Nauczycielstwa Polskiego w Sanoku,
• 1934/1936: Trzyletnia Koedukacyjna Szkoła Handlowa Związku Nauczycielstwa Polskiego w Sanoku,
• 1936/1939: Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie Związku Nauczycielstwa Polskiego w Sanoku,
• 1940/1944: Polnische Öffentliche Handelsschule in Sanok (Polska Szkoła Handlowa w Sanoku),
• 1944/1945: Gimnazjum Kupieckie (czteroletnie)/Liceum Handlowe (dwuletnie),
• Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie i Liceum Handlowe Związku Nauczycielstwa Polskiego,
• 1949–1953: Państwowe Liceum Administracyjno-Handlowe I stopnia/Państwowe Liceum Administracyjno-Gospodarcze II stopnia,
• 1951–1955: Technikum Finansowe,
• 1955–1957: Technikum Rachunkowości Ministerstwa Finansów,
• 1957–1975: Technikum Ekonomiczne,
• 15 marca 1975: Zespół Szkół Ekonomicznych,
• 16 października 1976: Zespół Szkół Ekonomicznych im. Karola Adamieckiego,
• 1 września 2002: Zespół Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego w Sanoku.

Niezwykle istotnym okresem w historii szkoły była II wojna światowa, kiedy to od stycznia 1941 do 1944 roku w jej murach funkcjonowała „społemowska” Szkoła Handlowa, znana również jako Polnische Öffentliche Handelsschule. Po wojnie w placówce zorganizowano Gimnazjum Kupieckie (czteroletnie) oraz Liceum Handlowe (dwuletnie).

W 1949 roku nastąpiło upaństwowienie szkoły, co zaowocowało powstaniem Państwowego Liceum Administracyjno-Handlowego I stopnia oraz Państwowego Liceum Administracyjno-Gospodarczego II stopnia. W 1951 roku szkoła znalazła się pod nadzorem Ministerstwa Finansów, gdzie przekształcono ją w Technikum Finansowe, które później zmieniło nazwę na Technikum Rachunkowości.

W 1975 roku nastąpiła kolejna zmiana, kiedy to szkoła przekształciła się w Zespół Szkół Ekonomicznych. Rok 1976 był szczególny, bowiem uczelnia obchodziła 50-lecie swojego istnienia, a z tej okazji przyjęła patronat Karola Adamieckiego.

W ciągu lat, instytucja świętowała wiele jubileuszy — 70-lecie w 1995 roku, 75-lecie w 2000 roku oraz 85-lecie w 2010 roku. Budynek szkoły został również wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka w 2015 roku, co podkreśla jego znaczenie historyczne. W historii placówki zyskała ona przydomki, takie jak „handlówka” oraz „ekonomik”.

Upamiętnienia

W szkole powstało wiele upamiętnień, które mają na celu oddanie hołdu zarówno historii, jak i osobom związanym z jej działalnością. Wśród nich znajduje się kamień z tablicą, na której umieszczona jest inskrypcja opisująca historię budynku szkoły z lat 1891–2010.

Kolejnym istotnym elementem jest pomnik w formie krzyża, znany jako „Krzyż Przebłagania”, który został wzniesiony, aby upamiętnić wiernych obrządku greckokatolickiego pochowanych w tym miejscu. To miejsce, gdzie do XIX wieku stała cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i cmentarz, zyskało nową formę dzięki projektowi Władysława Pulnara. Pomnik został odsłonięty 18 czerwca 2001 roku i poświęcony przez księdza dr. Andrzeja Skibę. Inskrypcja głosi: „Chryste, ci, których ciała / Śpią już w bezmiernym pokoju, / Niech w Twoim Świetle się zbudzą, / By Ciebie wielbić na wieki.” Miejsce to stanowi symboliczny punkt wiecznego spoczynku dla wiernych, gdzie niegdyś znajdowała się cerkiew.

W gmachu szkoły można znaleźć również tablice pamiątkowe, które stanowią hołd dla 50-lecia istnienia szkoły oraz jej patrona Karola Adamieckiego, których projekty wykonał Zbigniew Osenkowski:

• Pierwsza tablica, z treścią inskrypcji „1926 ZSE 1976. Dla upamiętnienia 50-lecia szkół ekonomicznych i nadania imienia Karola Adamieckiego. Komitet Rodzicielski”, została odsłonięta 14 października 1976.
• Druga tablica, która miała następującą treść: „1915 ZSE 1995 Dla upamiętnienia 70-lecia Szkół ekonomicznych. Absolwenci”, najprawdopodobniej nie istnieje już.
• Oprócz tego, znajduje się tablica z inskrypcją: „Jest miejsce czas i ludzie, których się nie zapomina. Nauczycielom wdzięczni absolwenci 1925 2010”, ustanowiona z okazji Zjazdu absolwentów wszystkich roczników sanockiego Ekonomika, który odbył się w dniach 5–6 czerwca 2010 roku.

Dyrektorzy

Na podstawie zgromadzonych materiałów źródłowych, można przedstawić listę dyrektorów Zespołu Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego w Sanoku, którzy pełnili swoją funkcję na przestrzeni lat.

• Jan Hanus (1925–1926),
• Władysław Sandecki (1926–1933),
• Jerzy Polański (1933–1938),
• Michał Ćwięka (1938–1939 i 1945–1950),
• Romuald Węgliński (1941–1945 i 1950–1952),
• Maria Moszoro (1952–1954),
• Ryszard Nocuń (1954–1974),
• Ryszard Borowiec (1974–1991),
• Albina Malik (1991–1992),
• Janina Sadowska (1992–2001),
• Maria Pospolitak (01.09.2001-31.08-2021),
• Renata Gromek (2021–).

Nauczyciele

Na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, można wymienić nauczycieli, którzy mieli znaczący wpływ na życie edukacyjne w szkole. Wśród nich byli:

• Ignacy Wyszatycki (1926–1932),
• Józef Pohorski (1933–1934),
• Franciszek Moszoro (przed 1939, wychowanie fizyczne, śpiew),
• Zdzisław Dolatkowski (język polski, opiekun drużyny harcerskiej, samorządu szkolnego, gazetki szkolnej „Młodzi Mówią”),
• ks. Józef Opioła (przed 1939),
• ks. Stepan Wenhrynowycz (przed 1939),
• dr Wołodymyr Karanowycz (lekarz szkolny przed 1939),
• dr Karol Zaleski (lata 30., nauczyciel higieny),
• Walerian Czykiel (język niemiecki od 1940),
• Jadwiga Zaleska (1941),
• Nestor Lenczyk (1941),
• Feliks Kroll (1941/1945, przedmioty zawodowe),
• Józef Bogaczewicz (1941/1944),
• ks. Jakub Mikoś (1941/1944),
• ks. Franciszek Witeszczak (1941/1944),
• ks. Paweł Rabczak (po 1945),
• Adam Bieniasz (1944–1946, 1948–1972, matematyka, arytmetyka handlowa, towaroznawstwo, przysposobienie wojskowe),
• Tadeusz Wojtowicz (1945–1982, prawoznawstwo),
• Wojciech Sołtys (1949–1953, historia),
• Wiesław Nahurski (1955–1974 nauczyciel, zastępca dyrektora 1974–1990),
• Jerzy Lisowski (1955–1993, wychowanie fizyczne),
• Janina Szepiowska (–1978, przedmioty zawodowe),
• Alicja Wolwowicz (1961–1984, język polski),
• Zenon Chruszcz (1959–1980, język angielski),
• Krzysztof Borowiec (1969–1992, przedmioty zawodowe),
• Władysław Szombara (lata 60., matematyka),
• Romuald Bobrzak (niepełny wymiar godzin),
• Marcin Drozd (niepełny wymiar godzin),
• Benedykt Gajewski (niepełny wymiar godzin),
• Bronisław Kuzio (koniec lat 70., przysposobienie wojskowe, niepełny wymiar godzin),
• Wanda Lichnowska (niepełny wymiar godzin),
• katecheci od 1990 – sanoccy ojcowie franciszkanie: o. Marek Andrzejewski, o. Anicet Sajek, o. Piotr Marszałkiewicz.

Uczniowie i absolwenci

Lista absolwentów tej szkoły obejmuje wiele znaczących osobistości, które przyczyniły się do różnych dziedzin życia społecznego i kulturalnego w Polsce.

• Józef Baszak – uznawany za ekonomistę oraz działacza politycznego i społecznego, uczęszczał do szkoły w 1951 roku,
• Maria Gölis-Bieńkowska – ceniona księgowa oraz działaczka kulturalna, jej nauka przypadła na rok 1927,
• Tadeusz Szczudlik – pracownik Autosanu, społeczny i sportowy działacz, związany ze szkołą od 1937,
• Mieczysław Wiesiołek – utalentowany filmowiec i reżyser, swoje studia zakończył w 1937 oraz 1945,
• Ryszard Borowiec – znany nauczyciel i dyrektor ZSE w Sanoku oraz polityk z rocznika 1951,
• Wiesław Nahurski – również nauczyciel w ZSE w Sanoku, swoją edukację zakończył w 1951 roku,
• Krzysztof Pastuszak-Borowiec – nauczycielka w ZSE w Sanoku, również matura w 1951,
• Jerzy Lisowski – znany nauczyciel w ZSE w Sanoku oraz trener z rocznika 1952,
• Stefan Tarapacki – sportowiec i trener, również związany ze szkołą od 1952,
• Jan Paszkiewicz – hokeista i absolwent maturalny z 1970,
• Stanisław Zajdel – sztangista, złoty medalista mistrzostw Polski oraz reprezentant kraju, matura w 1974,
• Bartłomiej Rychter – prawnik i pisarz,
• Beniamin Tytus Muszyński – pisarz, rok ukończenia szkoły 2008.

Wśród uczniów, których edukacja miała miejsce w tej instytucji, również znaleźli się znani przedstawiciele różnych dziedzin.

• Kazimierz Bogacz – geolog, który uczył się w szkole handlowej Polnische Öffentliche Handelsschule w okresie II wojny światowej,
• Feliks Stramik – generał dywizji Wojska Polskiego, jego nauka trwała do 1942 roku w tej samej szkole,
• Leszek Giec – znany kardiolog, kształcił się do 1944 roku w Polnische Öffentliche Handelsschule,
• Ryszard Kuzyszyn – scenograf związany ze szkołą do 1944 roku,
• Zdzisław Beksiński – uznawany artysta malarz, który również uczestniczył w edukacji w tym okresie.

Odznaczenia

W placówce, o której mowa, przyznawane są liczne odznaczenia, które mają na celu wyróżnienie osób i organizacji, które przyczyniły się do rozwoju i promocji regionu. Wśród nich znajdują się:

• odznaka „Zasłużony dla Sanoka”,
• „Jubileuszowy Adres” z 1984 roku,
• złota odznaka honorowa Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej z 1987 roku,
• srebrny medal ze wstęgami „Za zasługi dla Związku Żołnierzy Wojska Polskiego” z 2014 roku.

Profil szkoły

W skład Zespołu Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego w Sanoku wchodzi kilka istotnych jednostek edukacyjnych.

• Technikum nr 1, które oferuje następujące kierunki:
• technik ekonomista,
• technik hotelarstwa,
• technik logistyk,
• technik żywienia i gospodarstwa domowego,
• technik rachunkowości.

• Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 1, w której kształci się:
• cukiernik,
• kucharz małej gastronomii.

Warto zaznaczyć, że szkoła ściśle współpracuje z Centrum Edukacji Obywatelskiej z siedzibą w Warszawie.

Dodatkowo, realizowane są różnorodne projekty w ramach takich programów jak:

• e-Learning i e-Twinning,
• GLOBE,
• Erasmus+,
• Kultura Bezpieczeństwa.

W roku szkolnym 2005/2006, szkoła zdobyła tytuł Szkoła Marzeń, który został jej nadany przez wspomniane wcześniej centrum.

Natomiast w roku 2013, otrzymała zaszczytny tytuł Promotor Ekologii, co podkreśla jej zaangażowanie w edukację ekologiczną.

---

Oceń: Zespół Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego w Sanoku

---