Ulica Cerkiewna w Sanoku

---

Historia

Ulica Cerkiewna jest jednym z najstarszych i najważniejszych odcinków w Sanoku, który kiedyś stanowił część istotnego szlaku handlowego prowadzącego z południa przez ulicę 3 Maja oraz rynek w kierunku północnym.

Nazwa tej ulicy wywodzi się z obecności cerkwi w pobliżu. Dawniej to właśnie tędy wędrowali kupcy oraz wierni obrządku prawosławnego zmierzający ku Krosnu i Cerkwi, usytuowanej przy miejskim murze obok bramy Niżnej.

Ulica wznosi się stromo od północno-zachodniego rogu rynku w kierunku ulicy Zamkowej, na której znajduje się cerkiew greckokatolicka. Długość ulicy wynosi 100 metrów, a na jej terenie zachowały się reprezentacyjne zabudowania z XIX wieku.

Po zakończeniu II wojny światowej oraz w okresie PRL, zmieniono jej nazwę na Młodzieży Zjednoczonej. Jednak w grudniu 1989 roku, na mocy uchwały Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku, ulica ta powróciła do swojej tradycyjnej nazwy Cerkiewna.

W dokumentach miejskich nazwa ulicy pojawiła się po uzyskaniu królewskiej zgody z 1564 roku na budowę cerkwi w Sanoku, która zlokalizowana była przy murze miejskim.

W czasach przed unią brzeską ludność katolicka oraz wyznawcy prawosławia żyli obok siebie na zachodnich krańcach Rusi Czerwonej. Często osiedlali się w zwartym sąsiedztwie, jednak Rusini zazwyczaj zamieszkiwali bardziej peryferyjne dzielnice miast i przedmieścia. Świadczą o tym m.in. wcześniejsze dokumenty i plany, które zawierały informacje dotyczące ulic oraz dzielnic, w których znajdowały się cerkwie oraz siedziby parochów.

Początkowo przy ulicy funkcjonowało Sanockie Państwowe Gimnazjum Męskie im. Królowej Zofii, które zostało założone w 1880 roku. Szkoła najpierw mieściła się w domu burmistrza Cyryla de Jaksa Ładyżyńskiego, a potem przeniesiono ją do nieruchomości p. Kahanowej, również zlokalizowanej przy tej samej ulicy.

Pod numerem 123 mieścił się dom Schildkrauta, w którym od 1906 roku urzędował inżynier rządowy oraz geometra cywilny Bolesław Skąpski, a od 1919 roku biuro prowadził dr Izaak Nehmer.

Na początku XX wieku okolice tej ulicy zamieszkiwała biedota żydowska. Z biegiem czasu handel znalazł nowe lokalizacje, a ulubione miejsca dla kupców znikały. W latach dwudziestych XX wieku, Józef Gaweł, prowadził pracownię obuwia, a w latach trzydziestych pod numerem 2 swoją działalność prowadzili M.S. Silberman, oferujący handel owocami krajowymi i zagranicznymi. Do 1939 roku w kamienicy pod numerem 6 funkcjonowała żydowska sala modlitwy.

W 2015 roku do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka wpisano budynki pod numerami 1 i 6 tej ulicy. W latach sześćdziesiątych XX wieku, w miejscu łączącym ulicę Cerkiewną z Rynkiem, powstała specjalna galeria, której właścicielem był Zdzisław Beksiński.

Na skrzyżowaniu z ulicą Berka Joselewicza ulokowano kapliczkę z rzeźbą Najświętszej Maryi Panny. Z tego miejsca można podziwiać szczyt Białej Góry, powszechnie znaną jako „Zamczysko”.

Na końcu ulicy, przy zbiegu z ulicą Zamkową, znajduje się dawny budynek szpitala wojskowego, który od 1995 roku stanowi siedzibę zboru Ewangelicznej Wspólnoty Zielonoświątkowej.

---

Oceń: Ulica Cerkiewna w Sanoku

---