Ulica Bartosza Głowackiego w Sanoku

Ulice i place

Ulica Bartosza Głowackiego, usytuowana w malowniczej dzielnicy Zatorze miasta Sanoka, jest miejscem o bogatej historii. Jej nazwa została nadana w 1913 roku, a sama ulica wytyczona została na tzw. Przeddworciu, prowadząc od stacji kolejowej Sanok Miasto na północ do ulicy Henryka Sienkiewicza oraz w kierunku południowym do Stróż Małych.

W przeszłości teren, przez który przebiegała ulica, był zajęty przez ogrody należące do fundacji szpitalnej. Z biegiem czasu powstał tam dwuszeregowy pas willi, wybudowanych na początku XX wieku. Ciekawostką jest, że w czasie II wojny światowej, podczas okupacji niemieckiej, ulica przyjęła nazwę Bergstrasse.

Na początku jej trasy, ulica stanowi most nad Potokiem Płowieckim, co dodaje jej urokliwego charakteru. Z kolei ulica Bartosza Głowackiego przynależy do rzymskokatolickiej parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku. Jest również dobrze skomunikowana, bowiem do ulicy dojeżdża linia autobusowa nr 7, obsługiwana przez MKS w Sanoku.

Historia, zabudowa i mieszkańcy

„Ulica Bartosza Głowackiego została utworzona w 1908 roku na obszarze wcześniej należącym do Stupnickiej. Rdzeń tej ulicy leżał w gminie Posada Sanocka, która została przyłączona do Sanoka w 1910 roku, zgodnie z decyzją Wydziału Krajowego ze Lwowa z 1909 roku. Z biegiem lat, ulica zyskała status miejskiej dzielnicy Zatorze.

Kluczową postacią w architekturze tej ulicy był Stanisław Mazurek, który zamieszkiwał w domu pod numerem 7. W latach 1900-1908 na obszarze dzisiejszej ulicy powstało kilkanaście budynków, gdzie zamieszkiwały osoby zajmujące różne stanowiska, w tym urzędnicy miejscy. Do końca II Rzeczypospolitej, najwięcej mieszkańców stanowili przedstawiciele inteligencji, profesorowie oraz urzędnicy, co przyczyniło się do nadania temu obszarowi charakterystyki koloni urzędniczej.

Podczas I wojny światowej, budynki zostały zajęte przez wojska rosyjskie, a w trakcie okupacji niemieckiej w II wojnie światowej, mieszkańcy musieli stawić czoła nowym wyzwaniom.

Wśród znanych mieszkańców ulicy byli m.in. architekt Mazurek, a także rodzina Dukietów, która zamieszkiwała w domu z 1905 roku pod numerem 1. Wśród nich znajdował się Władysław Dukiet oraz jego syn Mieczysław, który został lekarzem; Janusz, który był prawnikiem i oficerem, a także Włodzimierz i Zbigniew, przyszły urzędnik bankowy.

Na przestrzeni lat, mieszkańcami tej ulicy byli również Czechowie (w tym lekarz Edward Czech), rodzina Brzozowskich, w tym Ksawery Korab-Brzozowski, sędzia, oraz jego synowie – Wacław, Witold i Władysław, który również służył w artylerii Wojska Polskiego. Poza tym, rodzina Zembatych (w tym sędzia), Zofia Skołozdro w domu pod numerem 4, a także lekarz dr Kazimierz Niedzielski zamieszkujący pod numerem 6 oraz rodzina Groblewskich w domu nr 8.

Dalsze ważne postacie to dr Bolesław Skwarczyński, mieszkańcy pod numerem 13, w tym Adam Fastnacht, oraz rodzina Fastnachtów, a także ich następczyni – Janina Fastnacht i jej syn Marian. Zofia Rajchel mieszkała pod numerem 17, a także rodzina Wajdów, w tym inżynier Roman Wajda. W domu nr 12 przebywał prokurator Mieczysław Hepter (do 1939), a pod numerem 18 swoją siedzibę miała pianistka i pedagog Wanda Kossakowa.

W dalszej części historii zamieszkiwały tam rodziny takie jak rodzina Gawińskich, po których dom stał się własnością porucznika dr Ludwika Hellebrand, a następnie jego syn Zbigniew Hellebrand, który mieszkał tam aż do 2016 roku. Obok domu Gawińskiego, na przełomie 1912/1913, powstał dom Kwoczyńskiego. Wówczas mieszkała tam rodzina Edwarda Pilawskiego, majstra kolejowego w Fabryce Wagonów, związanego z ruchem socjalistycznym.

Pod numerem 27 znajduje się budynek nazywany „koci zamek”, zbudowany między 1875-1911, który po 1918 roku zamieszkiwał funkcjonariusz policji Wilhelm Krebs z rodziną, a później w czasie II wojny światowej Tadeusz Wójtowicz, który był kupcem. Budynek w czasie okupacji stanowił miejsce spotkań działaczy konspiracyjnych, a po wojnie znalazł nowych lokatorów, rodzinę Hydzików.

W tej samej przestrzeni mieszkał również Stanisław Kawski, prezes sądu, Stanisław Korman oraz Paweł Kosina, a także Stanisław Jan Piątkiewicz. Wielu nauczycieli i pedagogów miało również swoje domy na tej ulicy, w tym Rein, profesor sanockiego gimnazjum oraz Artur Wojtowicz.

Rodziny Teodorowiczów, z których Józef i Romualda byli farmaceutami, prowadziły życie w sąsiednich domach pod numerami 4 i 6. Wśród nauczycieli na ulicy znajdowały się do 1939 roku takie postacie jak Halina Frippel, Bogdan Siekierzyński, a także ks. Józef Siekierzyński, jak również ppłk Henryk Trzos i Maria Gładysz.

Borykający się z historią i pamięcią tej ulicy, miejmy świadomość, że część budynków z ulicy Bartosza Głowackiego, jak np. numery 1, 5, 7, 8, 10, 12, 13, 16, 17, 18, 19, 20, 23, 25, 26 oraz 27a, zostały wpisane do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, publikowanego w 2015 roku.

Warto również wspomnieć, że poeta Janusz Szuber odnosi się do tej ulicy oraz jej mieszkańców w swojej publikacji zatytułowanej 'Mojość’, która ukazała się w 2005 roku.”

Przypisy

  1. Martyna Sokołowska: Mieszkańcy walczą o remont ulicy Głowackiego. I o bezpieczeństwo. isanok.pl, 26.11.2013 r. [dostęp 16.02.2015 r.]
  2. Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 09.03.2015 r. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. [dostęp 19.10.2016 r.]
  3. Edward Zając: Sanockie biografie. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2009, s. 42. ISBN 978-83-61043-09-6.
  4. Andrzej Romaniak, Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Katalog zbiorów, Sanok 2009, s. 360.
  5. Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 152.
  6. Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 107. ISBN 83-909787-0-9.
  7. Stefan Stefański. Pan Stefański opowiada: „Koci zamek” i „koci dworek”. „Tygodnik Sanocki”, s. 5, nr 26 z 10.12.1993 r.
  8. Anna Fastnacht-Stupnicka. Obecność przeszłości (o Adamie Fastnachcie). „Rocznik Sanocki”, IX, s. 9–10, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
  9. Józef Stachowicz: Miniony czas. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994, s. 215. ISBN 83-901827-1-8.
  10. Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 41. ISBN 83-919470-9-2.
  11. Borys Łapiszczak: Sanok w Królestwie Galicji i Lodomerii na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. VIII. Sanok: Poligrafia, 2005, s. 31. ISBN 83-918650-2-9.
  12. Marcin Smoter. Próba reaktywacji Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w latach 1945–1949. „Rocznik Sanocki 2011”, s. 142, 2011. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
  13. Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 16.
  14. Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 339.
  15. Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 393.
  16. Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 388.
  17. Agata Skowrońska-Wydrzyńska, Maciej Skowroński: Sanok. Zabytkowa architektura miasta. Sanok: San, 2004, s. 14. ISBN 83-919725-2-6.
  18. Stanisław Węcławik: Pierwsze wielkie wychowanków spotkanie. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 128.
  19. Edward Zając. Zostało ich tak niewiele. „Gazeta Bieszczadzka”, s. 8, nr 9 (136) z 9.05.1997 r.
  20. Adam Fastnacht: Zarys dziejów Sanoka. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 42.
  21. Ludwik Glatman. Nowe nazwy ulic Wielkiego Sanoka. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, nr 36 z 31.08.1913 r.

Oceń: Ulica Bartosza Głowackiego w Sanoku

★★★★★
Średnia ocena:4.85 Liczba ocen:21