Ulica Grzegorza z Sanoka w Sanoku

---

Historia i opis

Na mocy uchwały Rady Miejskiej z dnia 28 stycznia 1904 roku, dotychczasowe tereny, które znane były jako Plac Panny Marii oraz ulica Szeroka, zostały połączone i nazwane „ulicą Grzegorza z Sanoka”. W maju tego samego roku, sanocki medyk, dr Karol Zaleski, złożył propozycję dotycząca ufundowania pomnika upamiętniającego Grzegorza z Sanoka, który miał stanąć na Placu Panny Marii, w czasie gdy planowano dopiero oficjalne ustanowienie tej ulicy.

W dalszej perspektywie, Towarzystwo Upiększania Miasta Sanoka podjęło działania mające na celu zebranie funduszy na budowę tego monumentu. Niestety, w wyniku wydarzeń związanych z II wojną światową, w okresie niemieckiej okupacji, ulica uległa przemianowaniu na Horst Wessel Gasse, co stanowiło wyraz zmieniającej się rzeczywistości historycznej.

Warto zaznaczyć, że w połowie długości tej ulicy, w kierunku zachodnim, znajduje się zbieżność z ulicą, która nosi imię Ks. Prałata Adama Sudoła.

Zabudowa ulicy

W dolnej części obecnej ulicy, w dawnych czasach, znajdował się kościół Najświętszej Marii Panny, który był użytkowany od XIV do XVIII wieku.

Na początku ulicy, przy jej wschodniej ścianie, mieści się budynek przy ul. Tadeusza Kościuszki 4. Obok znajduje się kamienica pod numerem 2, znana jako „Ramerówka” lub „Arkady”, która do roku 1939 była zarejestrowana pod adresem Tadeusza Kościuszki 2. Ten budynek został ujęty w gminnym rejestrze zabytków Sanoka, co miało miejsce w 2015 roku.

Na zachodniej stronie tej kamienicy, w 1905 roku, powstał skwer o nazwie Plac Marii, którego późniejsza likwidacja miała miejsce po przeprowadzonych wykopaliskach archeologicznych w 2014. W przeszłości obszar ten był miejscem, w którym wznoszono pomniki, a wśród nich:

• Pomnik dla uczczenia 300-lecia unii lubelskiej (1569–1869), odsłonięty 11 sierpnia 1869, zorganizowany przez Jan Zarewicza, Karola Pollaka, Szymona Drewińskiego oraz Saula Pinalesa,
• Kamień 1000-lecia, odsłonięty w dniu 24 kwietnia 1960.

Tuż obok, kamienica pod numerem 3, również zarejestrowana w gminnym rejestrze zabytków w 2015 roku. Podobnie rzecz ma się z kamienicą numer 4, która zyskała ten sam status.

Ponadto, znajdziemy tam budynek pod numerem 5, w którym mieści się plebania parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku. Plebania została przeniesiona z lokalizacji, która znajdowała się przy kamienicy przy ówczesnej ul. J. Dąbrowskiego w dniu 15 kwietnia 1989. Projekt budynku wykonał inż. Bogusław Hofbauer i nadano mu przydomek „sanocki belweder”.

Na końcu ulicy, przylega wschodnia część kościoła Przemienienia Pańskiego.

Na dalszy plan wysuwa się kamienica pod numerem 8, również zarejestrowana w gminnym rejestrze. Budynki pod numerami 10 i 12 również się w nim znajdują, a w przeszłości, w kamienicy oznaczonej jako numer 12, znajdował się balkon z dekoracją, na której umieszczono datę 1880. Obecnie, na parterze tego budynku, prowadzony jest punkt handlowy na rzecz firmy Beef-San.

Dodatkowo, warto wspomnieć, że na początku XX wieku, przy ulicy funkcjonował magazyn augmentacyjny 45 Pułku Piechoty, a do połowy 1912 roku, ulokowane było tam stanowisko fiakrów, które później przeniesiono na Rynek. Z kolei w roku 1932, Gmina Żydowska miała swoją siedzibę przy ulicy Grzegorza z Sanoka.

W przeszłości, w gminnej ewidencji zabytków Sanoka zostały wpisane budynki znajdujące się pod numerami: 2, 3 oraz 4. W roku 2015 do gminnego rejestru zabytków Sanoka dołączono budynki pod numerami: 2, 3, 4, 8, 10 oraz 12, uwypuklając ich historyczne znaczenie.

---

Oceń: Ulica Grzegorza z Sanoka w Sanoku

---