Budynek bursy szkolnej w Sanoku

---

Historia

Obiekt, o którym mowa, został stworzony z inicjatywy dyrektora C. K. Gimnazjum Męskiego w Sanoku, Włodzimierza Bańkowskiego. W 1898 roku powołano komitet budowy bursy, który później przekształcił się w „Towarzystwo Bursy” (1898–1918), mające na celu zgromadzenie funduszy na utworzenie tego obiektu. Bursa miała na celu wsparcie uczniów uczących się w sanockich szkołach, którzy pochodzili z innych miejscowości i dotychczas korzystali z prywatnych stancji. Funkcjonowała pod nazwą „Bursa Jubileuszowa im. Cesarza Franciszka Józefa”. Dzięki staraniom Bańkowskiego, cesarz Franciszek Józef I przekazał na budowę obiektu kwotę tysiąca guldenów (około 2 tys. koron). W bursie znalazło schronienie około 60 uczniów spoza miasta, głównie o chłopskim pochodzeniu, pochodzących z rejonu Sanoka, a inni korzystali z cateringu żywieniowego. Młodzież mieszkająca w placówce była nazywana „Bursakami”.

W latach 1901–1905 kierownikami bursy byli nauczyciele gimnazjalni Hipolit Neuwirth oraz Antoni Bielak. Po ich odejściu w sierpniu 1905 roku, prefektem bursy został ks. dr Józef Drozd, który zamieszkiwał budynek. Do grona wychowawców należeli m.in. ks. Paweł Rabczak oraz Julian Müller. 28 września 1904 roku, na stanowisku prezesa Wydziału Bursy Jubileuszowej zasiadł Włodzimierz Bańkowski, a wiceprezesem został Feliks Giela. Członkami wydziału byli m.in. Władysław Adamczyk, Antoni Bielak, Antoni Borzemski, Maurycy Drewiński oraz Kajetan Golczewski. Po wyborach z 28 września 1905 roku na czoło Wydziału powrócił W. Bańkowski.

W międzyczasie, na spotkaniu 14 października 1907 roku ponownie wybrano władze (Bańkowski był prezesem, a ks. Stasicki wiceprezesem) wraz z innymi członkami wydziału. 27 października 1910 roku, na stanowisku prezesa zasiadł po raz kolejny Włodzimierz Bańkowski, a wiceprezesem został ks. Franciszek Salezy Matwijkiewicz. Dział spraw sekretarza pełnił Stanisław Borowiczka, a wśród członków byli m.in. Feliks Giela oraz Marian Kawski, który mógł się pochwalić swoimi osiągnięciami w dziedzinie farmacji Marian Kawski. Przed 1914 rokiem, w gronie „Towarzystwa Bursy” znajdowali się również ks. Franciszek Salezy Matwijkiewicz jako prezes, a także szereg prominentnych działaczy.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w okresie II Rzeczypospolitej, na czołowej pozycji w zarządzie Towarzystwa Polskiej Bursy Gimnazjalnej, które zorganizowano przy przekształconym Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku, zasiadał ks. Franciszek Salezy Matwijkiewicz, a rolę zastępcy pełnił S. Basiński. Zarząd nad bursą sprawował ks. J. Drozd w towarzystwie prof. gimn. Michała Milskiego, natomiast prefektem bursy był ks. Paweł Rabczak. W pierwszej połowie roku szkolnego 1938/1939, prefekturę objął Szuberlak, a następnie Artur Hannemann. Do 1939 roku na stanowisku dyrektora bursy pozostawał ks. Rabczak.

Od 1913 roku bursa funkcjonowała przy nowo powstałej ulicy Fryderyka Szopena i tak pozostała w okresie międzywojennym. W latach 20./30. XX wieku mieszkało w bursie co najmniej 60 uczniów, a finansowanie jej działalności opierało się na składkach wychowanków oraz subwencjach i darowiznach. Opłaty za bursę w pierwszej dekadzie XX wieku wynosiły 20 koron oraz roczną dostawę ziemniaków i kapusty. W latach 30. XX wieku miesięczna opłata wynosiła 60 zł. Chłopcy mieszkali w salach wieloosobowych, pełniąc dyżury i modlili się rano w kaplicy. Każdy z nich miał obowiązek utrzymywania porządku, na co dzień funkcjonując w grupach i kontrolując się nawzajem, a tytuł „cenzora” nosił najstarszy gimnazjalista. W innym kontekście, mieszkańcy bursy nazywani byli przez innych uczniów bursiacy lub bursiaki.

Początkowo budynek był zarejestrowany jako numer 398, a później zmienił adres na ul. Fryderyka Szopena 1. W czasie II wojny światowej, w okresie niemieckiej okupacji, budynek został przekształcony na zakwaterowanie dla żołnierzy, a także przeznaczony na potrzeby Deutsches Jugendheim, z domniemanym wsparciem dla Hitlerjugend. Po przybyciu frontu wschodniego, w budynku osiedli żołnierze Armii Czerwonej.

W epoce PRL, budynek adaptowano na internat dla uczniów I Liceum Ogólnokształcącego im. Komisji Edukacji Narodowej w Sanoku, co kontynuowało tradycję sanockiego gimnazjum. Od 1972 roku dyrektorem internatu był Edward Gliwa, a w obiekcie utworzono Izbę Pamięci Narodowej oraz inne pomieszczenia wspólne. W latach 1977-1983 przeprowadzony został kolejny remont budynku. Od 1983 roku kierownictwo internatu sprawował Marian Bazylak, a w obiekcie znalazły się również miejsca dla uczennic Liceum Medycznego. W latach 1987-1999 kierownikiem internatu była Maria Pełechowicz, która w 2000 roku objęła stanowisko dyrektora bursy, przekształcając ją w samodzielny podmiot podległy Starostwu Powiatowemu. W 2000 roku zrealizowano remont budynku, a w 2001 roku część pomieszczeń przeznaczono dla studentów nowo należącej do uczelni, Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.

Decyzją z 2017 roku, budynek uzyskał status siedziby Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Sanoku, a działalność ta została podjęta w grudniu tego samego roku we współpracy z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. Wiersz „O losie prawdziwego człowieka” autorstwa sanockiego poety Janusza Szubera wspomina o bursie, który opublikowany został w tomiku poezji „Pan Dymiącego Zwierciadła” w 1996 roku.

---

Oceń: Budynek bursy szkolnej w Sanoku

---