Kalman Segal to postać, która na trwałe wpisała się w historię literatury polsko-izraelskiej. Urodził się 29 grudnia 1917 roku w Sanoku, a swoje życie zakończył 18 maja 1980 roku w Jerozolimie. W trakcie swojej kariery artystycznej pełnił wiele ról, będąc nie tylko pisarzem i poetą, ale również dziennikarzem radiowym, co z pewnością wpłynęło na jego sposób wyrażania myśli oraz na tematykę twórczości.
W twórczości Segala dostrzegamy wpływy obu języków, w jakich pisał – zarówno języka polskiego, jak i jidysz. Ta dwujęzyczność pozwoliła mu na dotarcie do szerszego kręgu czytelników oraz na wyrażenie swoich myśli w sposób, który był bliski różnym kulturą. Nic dziwnego, że jego dzieła cieszyły się uznaniem i zainteresowaniem.
Życiorys
Kalman Segal przyszedł na świat 29 grudnia 1917 roku w Sanoku. Jego rodzicami byli: Ita Manaster oraz Leib Segal, który pracował jako rolnik. Rodzina Segalów mieszkała w Sanoku przy ówczesnej ulicy Królewskiej 25, gdzie pierwotnie budynek nosił numer konskrypcyjny 893.
Kalman Segal ukończył siedem klas w Publicznej Szkole Powszechnej im. Władysława Jagiełły w Sanoku. Następnie, w latach 1932–1935 uczęszczał do klasy o profilu humanistycznym w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Królowej Zofii. W tym samym oddziale szkolnym uczył się również inny znany później pisarz, Marian Pankowski. W roku szkolnym 1934/1935, jego nauka w VI klasie zakończyła się skreśleniem z listy uczniów, z powodu braku opłat czesnego. W swoim młodzieńczym okresie w Sanoku, Kalman związał się z ruchem komunistycznym.
Po rozpoczęciu II wojny światowej, Segal z rodzicami przemieścił się przez San do ZSRR, gdzie cała rodzina została zesłana do łagru na Kołymie. Doświadczenia z tego trudnego okresu opisał w książce „Uchodźcy”, która jednak nigdy nie miała szansy na publikację w Polsce Ludowej.
Po wojnie Kalman Segal powrócił do Polski, ale po krótkim pobycie wyjechał z matką do obozu dla uchodźców żydowskich w Linzu, ponieważ jego ojciec zmarł w łagrze. Na emigracji po raz pierwszy miał okazję publikować swoje utwory literackie w austriackich czasopismach, takich jak „Ojfgang” oraz „Unterwegns”.
W 1947 roku Kalman powrócił do Polski i krótko mieszkał m.in. w Sosnowcu oraz Chorzowie, aż w końcu osiedlił się w Katowicach. Rozpoczął pracę jako nauczyciel, a od 1952 roku zaczął współpracować z Polskim Radiem w Katowicach, pisząc liczne słuchowiska radiowe oraz adaptując teksty literackie. W tym okresie ukazał się jego debiutancki tomik wierszy w jidysz pt. „Lider” (1952), a Kalman został także członkiem Związku Literatów Polskich.
Jego debiut prozatorski, książka „Opowiadania z zabitego miasteczka” wydana w 1956 roku, zapoczątkował długą i owocną karierę pisarską, która znalazła uznanie zarówno wśród krytyków, jak i czytelników. Oprócz polskojęzycznych tomów prozy, Segal wydał również kilka wersji swoich utworów w jidysz. Był także bardzo aktywnym publicystą; jego felietony i recenzje ukazywały się w wielu czasopismach regionalnych i ogólnopolskich, takich jak „Dziennik Zachodni”, „Nowiny Rzeszowskie” oraz „Trybuna Opolska”. Jego twórczość trafiała także do zagranicznych czasopism żydowskich, takich jak: „Naje Welt” (Tel Awiw), „Jeruszalaimer Almanach” (Jerozolima), „Di naje prese” (Paryż) czy „Idisze Kultur” (Nowy Jork).
W obliczu antysemickiej kampanii zainicjowanej przez Gomułkę w Marcu 1968, Kalman Segal podjął decyzję o emigracji do Izraela w listopadzie 1969 roku jako akt protestu. Spędził tam ostatnią dekadę swojego życia, pracując dla radia Kol Israel i pisząc recenzje do czasopism artystycznych. Ponadto, wydał szereg zbiorów wierszy i prozy w języku hebrajskim oraz jidysz.
Tematyka jego polskojęzycznych utworów nawiązuje do wspomnień z dzieciństwa spędzonego w Sanoku. W jego twórczości można dostrzec wątki autobiograficzne oraz przedstawienie życia na polsko-żydowsko-ukraińskim pograniczu kulturowym. W szczególności niektóre z jego dzieł, takie jak „Kochankowie w Sodomie”, „Opowiadania z zabitego miasteczka”, „Nad dziwną rzeką Sambation”, „Dolina zielonej pszenicy”, „Kij i kadzidło”, „Przygoda w miasteczku” oraz „Miłość o zmierzchu”, ilustrują te tematy. Inne prace Segala również poruszają współczesne problemy, a różnorodność jego stylów pisarskich świadczy o bogatym dorobku literackim.
Upamiętnienie
W twórczości Janusza Szubera, znanego poety, szczególne miejsce zajmuje wiersz zatytułowany Kalman Segal. Wiersz ten pojawił się w tomikach poezji, takich jak Czerteż z 2006 roku oraz Pianie kogutów z 2008 roku.
W Sanoku, przy kamienicy zlokalizowanej przy Rynku 14, znajduje się ławeczka pamięci poświęcona Kalmanowi Segalowi. Uroczyste odsłonięcie miało miejsce w październiku 2007 roku, co stanowi ważny krok w kierunku upamiętnienia życia i twórczości tego wybitnego pisarza.
W dniu 21 czerwca 2014 roku, na fasadzie budynku Gimnazjum nr 2 im. Królowej Zofii w Sanoku, zainstalowano tablicę dedykowaną trzem absolwentom tej placówki, reprezentującym różne narodowości. Wśród nich znajduje się Ukrainiec Bohdan Ihor Antonycz (1909-1937), Żyd Kalman Segal (1917-1980) oraz Polak Marian Pankowski (1919-2011). Ta tablica została umieszczona w widocznym miejscu, przy wejściu do budynku, podczas ceremonii odsłonięcia, która odbyła się podczas Światowego Zjazdu Sanoczan.
Inskrypcja umieszczona na tablicy brzmi: Pamięci wybitnych literatów, wychowanków Gimnazjum Męskiego im. Królowej Zofii w Sanoku w okresie międzywojennego dwudziestolecia reprezentujących trzy narodowości tworzące ówczesną społeczność naszego Miasta: Bohdana Ihora Antonycza 1909–1937, Kalmana Segala 1917–1980, Mariana Pankowskiego 1919–2011. Sanok, 21 czerwca 2014 – Światowy Zjazd Sanoczan.
Również w otoczeniu szkoły zasadzono trzy dęby szypułkowe, upamiętniające twórczość tych literackich postaci. Jedno z tych drzew nosi nazwę „Kalman”, co dodatkowo podkreśla znaczenie jego osoby w historii literackiej regionu.
W odpowiedzi na rosnące zainteresowanie twórczością Kalmana Segala, czerwiec 2017 roku zainaugurował serię wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych, mających na celu uhonorowanie setnej rocznicy urodzin tego znaczącego pisarza.
Twórczość
Kalman Segal to postać o niezwykłym dorobku literackim, znana z tworzenia zarówno w języku polskim, jak i jidysz. Jego twórczość obejmowała różnorodne gatunki, w tym opowiadania, które do dziś cieszą się uznaniem czytelników.
nagłówek_h3: po polsku :nagłówek_h3
| _ | nagłówek_h3: w jidysz :nagłówek_h3
|
Literatura Segala jest często głęboko osadzona w lokalnych realiach, które przedstawia w sposób barwny i emocjonalny. Dzięki temu, jego dzieła przetrwały próbę czasu i wciąż są analizowane oraz interpretowane przez krytyków literackich oraz pasjonatów. Jego twórczość to nie tylko literatura, ale także dokumentacja życia społeczności żydowskiej w Polsce w pośrednich dekadach XX wieku.
Literatura przedmiotu
Oto zestawienie literatury dotyczącej Kalmana Segala, które może być pomocne w dalszym zgłębianiu jego twórczości oraz życia.
- Kalman Segal: Nad dziwną rzeką Sambation. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1957.
- Autor: Tomasz Korzeniowski. Kalman Segal: bibliografia. Sanok, 1989.
- Magdalena Ruta: Pomiędzy dwoma światami. O Kalmanie Segalu. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2003. ISBN 83-7188-606-3. Brak numerów stron w książce.
- Archiwariusz zabitego Miasteczka. Rzecz o Kalmanie Segalu. Redakcja: Tomasz Chomiszczak, Leszek Puchała, Janusz Szuber. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka, 2008. ISBN 978-83-60822-51-7. Brak numerów stron w książce.
- Wspomnienie Kalmana Segala, W 70 rocznicę urodzin. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 6, Nr 36 (435) z 20-31 grudnia 1987.
Przypisy
- Ławeczka Kalamana Segala. gazeta.pl, 19.09.2013 r. [dostęp 22.09.2013 r.]
- Ławeczka Segala – już na Rynku. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 22.09.2013 r.]
- Ławeczki poświęcone słynnym sanockim literatom. www.sanok.pl. [dostęp 21.07.2012 r.]
- Janusz Szuber: Pianie kogutów. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2008, s. 107. ISBN 978-83-240-0941-1.
- Janusz Szuber: Czerteż. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006, s. 22. ISBN 83-08-03913-8.
- Nad dziwną rzeką Sambation 1957, s. 5-11.
- Bolesław Lubosz. Książki. „Kochankowie w Sodomie”. „Trybuna Robotnicza”. Nr 134, s. 3, 08.06.1966 r.
- Urodzaj literacki na Śląsku. Z wizytą u naszych literatów. Kalman Segal. „Nowiny”. Nr 36, s. 3, 05-15.09.1961 r.
- Bolesław Lubosz. Opowieści z zapomnianych miasteczek. „Trybuna Robotnicza”. Nr 117, s. 3, 17.05.1956 r.
- XLVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1934/1935. Sanok: 1935, s. 19.
- Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 94.
- a b Magdalena Ruta: Kalman Segal – życie i dzieło. Wprowadzenie. [dostęp 16.10.2017 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Marcin Głowacki (reżyser) | Arkadiusz Andrejkow | Marian Waldemar Kuczma | Stefan Kątski | Franciszek Ksawery Siemianowski | Ryszard Kuzyszyn | Adam Sowa (muzyk) | Włodzimierz Roman Lewicki | Grzegorz Gajewski (reżyser) | Maciej Pałka | Gabriela Gorączko | Michał Walczak | Jacek Matecki | Władysław Lisowski | Tadeusz Kosiński (muzyk) | Janusz Szuber | Tadeusz Marian Turkowski | Riwka Gurfein | Robert Gierlach | Agata Kielar-DługoszOceń: Kalman Segal