Michał Słuszkiewicz

---

Życiorys

Michał Słuszkiewicz urodził się 20 września 1848 roku w Sanoku. Pochodził z rodziny mieszczańskiej, w której tradycją było rzeźnictwo oraz masarstwo. Był synem Wojciecha, który przyszedł na świat w 1824 roku, oraz Józefy z domu Solon. W jego rodzinie byli także bracia: Marian, który wyemigrował do Ameryki, oraz Jan. W wieku około 26 lat poślubił Paulinę z domu Dziura (1858–1926), z którą spędził 52 lata. Para doczekała się 12 dzieci, z których troje zmarło w dzieciństwie, w tym Franciszek (1875–1944, nauczyciel matematyki i fizyki oraz dyrektor gimnazjum w Bochni), a także Henryk Józef (1877-1882) oraz Józef (1880–1914). Pozostałe dzieci to: Helena (1881–1882), Teofila Maria (1882–1951, która w 1902 roku wyszła za mąż za Franciszka Martynowskiego), Alojzy (ur., zm. 1894), Maksymilian (1884–1940, również burmistrz Sanoka), Władysława (1886–1971, od 1907 żona Józefa Nowotarskiego), Emilia (1888–1982, nauczycielka), Witold Jan (1890–1914, absolwent Akademii Handlu Zagranicznego, pisarz, kierownik kółka amatorskiego, ochotnik w armii austriackiej, który zginął w bitwie pod Kraśnikiem) oraz Roman (1892–1975, urzędnik) i Edmund (1895–1980, literat oraz oficer Wojska Polskiego). Spośród dziewięciorga dzieci, które dożyły dorosłości, wszystkie ukończyły szkoły, w tym Gimnazjum Męskie w Sanoku, a czworo z nich uzyskało wykształcenie wyższe.

Wnukami Michała Słuszkiewicza byli: Eugeniusz Słuszkiewicz (syn Franciszka, indolog i orientalista), Wiesław Nowotarski (syn Władysławy, oficer, ofiara zbrodni katyńskiej), a także Maria Czerepaniak (1910-2014, córka Józefa, tancerka, działaczka sokola oraz żona Eugeniusza). Rodzina Słuszkiewiczów mieszkała w Sanoku przy ulicy Tadeusza Kościuszki 60.

Charakteryzowała go niezwykła wytrwałość w pracy, co pozwoliło mu zdobyć solidną pozycję społeczną i finansową. Michał kontynuował rodzinne tradycje, prowadząc zakład masarski, który stał się dominującym przedsiębiorstwem w tej branży w Sanoku. Jego sklep wędliniarski mieścił się w kamienicy przy ulicy Tadeusza Kościuszki (aktualnie numer 3). Od wschodu przylega do niej kamienica przy ul. Jagiellońskiej 2, natomiast od zachodu znajduje się budynek sądu rejonowego. W końcowych latach życia Michał Słuszkiewicz wynajął swój sklep Pawłowi Wiktorowi.

Był także zaangażowanym politykiem w Polskim Stronnictwie Demokratycznym (tzw. „galicyjscy demokraci”). W Sanoku członkami ugrupowania byli między innymi Jan Zarewicz, Feliks Giela oraz Kazimierz Lipiński. Michał był jednym z pierwszych przedsiębiorców, którzy zdobyli mandat radnego miejskiego, co umożliwiło mu pełnienie tej funkcji przez 38 lat. W trakcie swojej kariery był wybierany w różnych kadencjach, m.in. w 1893 roku, w 1900 roku był asesor, w 1910 i 1912 był radnym oraz asesorem w nowej radzie po przyłączeniu do Sanoka gminy Posada Sanocka, w 1914 roku znowu został asesorem.

Michał Słuszkiewicz nie posiadał wykształcenia formalnego jak pozostali radni (np. absolwenci prawa), ale jego znajomość lokalnych problemów była na wysokim poziomie. Jego doświadczenie życiowe oraz samodzielna edukacja, w tym prenumerata gazet, stanowiły jego ogromną zaletę. Został zastępcą sędziego przysięgłego pierwszej kadencji przy trybunale C.K. Sądu Obwodowego w Sanoku oraz w 1904 roku wybrany na to stanowisko. Oprócz tego pełnił rolę asesora oraz ławnika. W sierpniu 1900 roku Michał znalazł się w składzie komitetu mieszczańskiego w Sanoku, który zajmował się organizacją wyborów do Sejmu Krajowego Galicji. Od około 1906 roku był asesorem w magistracie miasta Sanoka, a w 1912 roku wybrano go na członka Rady c. k. powiatu sanockiego z grupy gmin miejskich.

Był także członkiem wydziałowym Czytelni Mieszczańskiej w Sanoku, działającej w budynku Ramerówka. Tam został wybrany w 1904 i 1905 roku. W niepodległej II Rzeczypospolitej, na początku 1928 roku, także zdobył mandat na przewodniczącego tej instytucji. W trakcie I wojny światowej, po wyjeździe burmistrza Pawła Biedki do Austrii, Michał Słuszkiewicz pełnił jego rolę komisarza. Kiedy miasto Sanok było zmuszone zapłacić kontrybucję nałożoną przez rosyjskich okupantów, na skutek niewypłacalności uwięziono kilku urzędników, w tym Michała, który jednakowi wolność dzięki sprytnej ucieczce. W 1918 roku, wraz z innymi personelem miejskim, takimi jak Paweł Biedka, Feliks Giela, Wojciech Ślączka, Adam Pytel oraz Jan Rajchel, Michał uczestniczył w tworzeniu Komitetu Samoobrony Narodowej, który 31 października/1 listopada 1918 roku przejął władzę w Sanoku. W czasie trwania I wojny światowej oraz po jej wybuchu, w listopadzie 1918 roku, Michał dołączył do Komitetu Straży Obywatelskiej w Sanoku i był radnym w pierwszej powojennej kadencji od 1919 roku.

Po rezygnacji burmistrza Mariana Kawskiego, w dniu 11 maja 1920 roku, Rada Miasta wybrała Michała Słuszkiewicza na tę funkcję. Stał się pierwszą osobą, która pełniła urząd burmistrza w mieście, pochodzącą z grupy rzemieślników. Pod czas jego kadencji zrealizowano wiele istotnych projektów, takich jak:

• uregulowanie brzegów Sanu przy obecnej ulicy Królowej Bony, w tym zatrudnienie bezrobotnych,
• efektywne zarządzanie miastem w obliczu kryzysu poprzez oszczędne gospodarowanie,
• budowa wodociągów i kanalizacji oraz oświetlenia w mieście,
• otwarcie cegielni, betoniarni, łaźni,
• założenie Seminarium Nauczycielskiego,
• w 1923 roku przekazanie sztandaru stacjonującemu w mieście 2 Pułkowi Strzelców Podhalańskich,
• wizytę w Sanoku premiera RP Wincentego Witosa.

31 października 1923 roku Michał złożył rezygnację z pełnionej funkcji, co zostało przyjęte przez Radę 13 grudnia tego samego roku. Nowy burmistrz został wybrany 18 września 1924 roku, a do tego czasu Słuszkiewicz pozostawał na stanowisku. Następnie działał jako radny od 1924 roku, a także angażował się w Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem. W marcu 1931 roku wstąpił do Tymczasowego Zarządu, który powstał na skutek połączenia gminy Sanok z gminą Posada Olchowska.

Michał Słuszkiewicz aktywnie uczestniczył w wielu inicjatywach społecznych, m.in. w Towarzystwie Polskiej Ochronki Dzieci Chrześcijańskich. Był także członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz zwyczajnym członkiem Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego. W 1927 roku był członkiem wydziału Kasy Oszczędności miasta Sanoka.

Marcin Słuszkiewicz zmarł 15 listopada 1936 roku w Sanoku. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku. Na tablicach nagrobnych uwieczniono imiona jego synów: Witolda i Maksymiliana, który także pełnił funkcję burmistrza Sanoka. Maksymilian, podobnie jak jego ojciec, został uwięziony przez Rosjan w czasie I wojny światowej, a potem aresztowany przez okupanta niemieckiego podczas II wojny światowej. Dodajmy, że został przetrzymany i wywieziony do III Rzeszy, gdzie 1940 roku zginął w obozie koncentracyjnym Buchenwald. W grobowcu upamiętniono również wnuczkę Marię Gutt, z domu Nowotarską (1908-1939), wnuka Wiesława Nowotarskiego (1910-1940, ofiara zbrodni katyńskiej) oraz innych krewnych.

W wyniku wniosku Związku Obrońców Podkarpacia, 12 listopada 1937 roku przemianowano ulicę Targową na ulicę Michała Słuszkiewicza. Nazwa ta obowiązywała do czasów II wojny światowej, kiedy zmieniono ją na Elizy Orzeszkowej. Według innych informacji, w tym od córki Emilii Słuszkiewicz, w 1937 roku ulicę Floriańską przemianowano na ulicę Michała Słuszkiewicza (później ulica Ignacego Daszyńskiego).

---

Oceń: Michał Słuszkiewicz

---