Andrzej Romaniak

---

Życiorys

Andrzej Romaniak jest synem Jadwigi (1932–2013) oraz Ludwika (1930–1990), który był nauczycielem biologii w II LO w Sanoku oraz aktywnym działaczem Stronnictwa Demokratycznego. W okresie młodzieńczym uczestniczył w hokeju na lodzie, reprezentując klub Stali Sanok, a swoje treningi realizował aż do kategorii młodzika. Jest absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego im. Komisji Edukacji Narodowej w Sanoku, który ukończył w 1984 roku. W tym samym roku naukę zakończył również Krzysztof Kaczmarski, znany historyk, z którym współpracował Romaniak.

Pozwoliło mu to na podjęcie studiów na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a później na Wydziale Humanistycznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, gdzie uzyskał tytuł magistra. W roku 1992 rozpoczął pracę w Muzeum Historycznym w Sanoku, gdzie awansował na adiunkta, a następnie objął stanowisko kierownika Działu Historycznego.

Romaniak był również komisarzem wystaw poświęconych najnowszej historii zarówno Polski, jak i regionu sanockiego. Organizował m.in. pierwszą wystawę poświęconą 2 Pułkowi Strzelców Podhalańskich pt. „Podhalanie” w 1993/1994, oraz „Sanoczanie pod Monte Cassino”, a także wystawę o Sybirakach i kilka innych o tematyce politycznej z lat 1944–1956, dedykowaną żołnierzom Samodzielnego Batalionu Operacyjnego NSZ „Zuch”, pod dowództwem Antoniego Żubryda. Specjalizował się w historii najnowszej, ze szczególnym uwzględnieniem II wojny światowej.

W roku 2000 Romaniak zredagował publikację „Listy z więzienia Mieczysława Przystasza z lat 1945–1954”, w której Mieczysław Przystasz figuruje jako daleki krewny Andrzeja. Nawiązał również współpracę z Polskim Towarzystwem Historycznym oraz z Oddziałem IPN w Rzeszowie. Jego artykuły i publikacje publikowane były w takich pismach jak „Tygodnik Sanocki”, „Zeszyty Historyczne WiN-u”, „Dzieje Podkarpacia”, „Rocznik Sanocki”, „Sanockie Zapiski Numizmatyczne” oraz „Góra Przemienienia”, a także na lokalnym portalu internetowym „eSanok”.

Jako zaangażowany członek wspólnoty, przystąpił do Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” oraz w 2001 roku zasiadł w komitecie założycielskim reaktywowanego stowarzyszenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. Ponadto, rozpoczął prowadzenie wykładów oraz seminariów na temat „Antykomunistyczne podziemie w powiecie sanockim w latach 1944–45”. Dodatkowo, w 2008 roku stał się członkiem kolegium programowego Sanockiej Biblioteki Cyfrowej.

Był także sygnatariuszem aktu założycielskiego Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Sanoku, datowanym na 14 lutego 2010 roku, gdzie wykazano jego zaangażowanie jako wiceprezesa zarządu. Romaniak zyskał także uznanie za swoje wypowiedzi, które ukazały się w programach filmowych wyprodukowanych przez Telewizję Trwam – w tym reportażu „Historia Antoniego Żubryda” oraz filmie dokumentalnym „Wołyń – nierozliczone ludobójstwo”.

W 1991 roku Andrzej Romaniak dołączył do Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, stając się współzałożycielem lokalnego koła partii w Sanoku. Dwa razy był wybierany na członka zarządu Regionu Podkarpackiego ZChN. W wyborach samorządowych w 1998 roku uzyskał mandat radnego I kadencji Rady Powiatu Sanockiego, startując jako reprezentant ZChN przy poparciu Akcji Wyborczej Solidarność, gdzie pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Kultury, Sportu i Turystyki.

W 2002 roku, życie polityczne Romaniaka przybrało nowy kierunek, kiedy to bezskutecznie ubiegał się o mandat radnego Rady Miasta Sanoka, startując z listy Komitetu Wyborczego Wyborców „Sanok – Rodzina – Sprawiedliwość”. W 2006 roku zaangażował się w działalność Stowarzyszenia „Wiara – Tradycja – Rozwój”, gdzie objął funkcję skarbnika. Odniósł również niepowodzenia w wyborach do rady powiatu sanockiego w 2006 i 2010 roku, a następnie został pełnomocnikiem Prawicy Rzeczypospolitej na powiat sanocki.

W roku 2014, próbując zdobyć mandat radnego Rady Powiatu Sanockiego z listy Prawa i Sprawiedliwości, również nie odniósł sukcesu. Natomiast w 2018 roku, ponownie aktywując swoje polityczne ambicje, uzyskał mandat radnego w Radzie Miasta Sanoka, startując z listy KWW Łączy Nas Sanok. 19 listopada 2018 roku objął stanowisko Przewodniczącego Rady Miasta Sanoka, a w nadchodzących wyborach samorządowych 2024 roku, zyskał reelekcję, znowu kandydował z listy KWW ŁNS.

W latach 90. Romaniak został również kasztelanem Bractwa Rycerskiego w Sanoku. Po pewnym czasie zdobył tytuł zastępcy Przewodniczącej Rady Dzielnicy Śródmieście w Sanoku oraz wiceprezesa Zarządu Stowarzyszenia Opieki nad Starymi Cmentarzami w Sanoku.

Publikacje

Andrzej Romaniak jest autorem wielu znaczących publikacji, które dotyczą różnorodnych aspektów kultury, historii oraz lokalnych dziedzictw. Jego prace obejmują następujące tytuły:

• Por. Mieczysław Kocyłowski Czarny. Byłem zastępcą Żubryda, Sanok 1999, ISBN 83-907352-8-8,
• Listy z więzienia Mieczysława Przystasza z lat 1945–1954, redakcja i wprowadzenie: Andrzej Romaniak, wstęp: Danuta Przystasz; Muzeum Historyczne w Sanoku 2000, ISBN 83-913281-0-4,
• Pamiątki po 2 Pułku Strzelców Podhalańskich z Sanoka – katalog zbiorów, redakcja: Ewa Kasprzak, Wiesław Banach, Sanok 2003, ISBN 83-919305-0-5 (wydanie II w 2012),
• Kapłan wielkiej odwagi, redakcja: Andrzej Romaniak, Halina Więcek, Sanok 2004, ISBN 83-919305-6-4,
• Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorów, redakcja: Ewa Kasprzak, Wiesław Banach, Sanok 2005, ISBN 83-919305-8-0,
• Zdzisław Peszkowski, Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat, opracowanie: Andrzej Romaniak, redakcja: Ewa Kasprzak, Wiesław Banach, Andrzej Romaniak, Sanok 2004, ISBN 83-919305-3-X,
• Agresor – Ks. prałat Adam Sudoł w dokumentach Służby Bezpieczeństwa i Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1957–1989, opracowanie: Krzysztof Kaczmarski i Andrzej Romaniak, Sanok 2006, ISBN 83-60380-07-4,
• Historia ziemi sanockiej. Praca zbiorowa. Gdzie wspólne źródła i korzenie. Dzieje współistnienia kultur polskiej i ukraińskiej na ziemi sanockiej od średniowiecza do współczesności. Redakcja: Ewa Kasprzak, Wiesław Banach, Sanok 2006, ISBN 83-60380-05-8,
• Powiat sanocki w latach 1944–1956 (praca zbiorowa), redakcja: Krzysztof Kaczmarski i Andrzej Romaniak; w tym rozdział autorski: Powstanie, działalność i likwidacja antykomunistycznego oddziału partyzanckiego NSZ pod dowództwem Antoniego Żubryda; Muzeum Historyczne w Sanoku / Instytut Pamięci Narodowej / Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Rzeszowie, Sanok – Rzeszów 2007, ISBN 978-83-60380-13-0,
• Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Katalog zbiorów, Sanok 2009, ISBN 978-83-60380-26-0,
• Sanok. Fotografie archiwalne – Tom II. Wydarzenia, uroczystości, imprezy, Sanok 2011, ISBN 978-83-60380-30-7,
• Sanok. Fotografie archiwalne – Tom III. Samorząd, oświata, organizacje, instytucje. Katalog zbiorów, Sanok 2018, ISBN 978-83-60380-41-3,
• Sanockie Zakłady Przemysłu Gumowego „Stomil” w Sanoku 1931–1991, autorzy: Józef Baszak, Andrzej Romaniak, Edward Zając, Sanok 2020, ISBN 978-83-60380-45-1 (współautor),
• Sanok. Fotografie archiwalne – Tom IV. Katalog zbiorów, Sanok 2022, ISBN 978-83-60380-46-8.

Nagrody i odznaczenia

Andrzej Romaniak uzyskał szereg wyróżnień i medali za swoją działalność na rzecz kultury oraz upowszechniania historii. Oto lista nagród i odznaczeń, które otrzymał:

• Nagroda Miasta Sanoka – dwukrotnie: pierwszy raz w 1996 roku za wkład w rozwój kultury i sztuki w 1995 roku za działalność na rzecz historii regionalnej, a drugi raz w 2007 roku, w roku 2006, wspólnie z Krzysztofem Kaczmarskim za zorganizowanie sesji naukowej i publikację książki pt. Powiat sanocki w latach 1944–1956.
• Honorowa Odznaka Sybiraka, która została mu przyznana w 2000 roku przez Związek Sybiraków.
• Odznaka 70-lecia NSZ, przyznana w 2013 roku przez Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych.
• Srebrna Honorowa Odznaka „Zasłużony dla Hufca ZHP Ziemi Sanockiej”, nadana w 2015 roku.
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany mu w 2016 roku przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę za jego zasługi w upowszechnianiu wiedzy o najnowszej historii Polski.
• Medal „Pro Patria”, otrzymany w 2016 roku od Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
• Brązowa i srebrna odznaka honorowa TG „Sokół” w Sanoku, przyznane w 2017 i 2019 roku odpowiednio.
• Odznaczenie Pamiątkowe „Za Zasługi dla ŚZŻAK”, przyznane w 2023 roku.
• Brązowy Medal Reipublicae Memoriae Meritum, przyznany mu w 2024 roku przez Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.

---

Oceń: Andrzej Romaniak

---