Jakub Zaleski

Nauka i edukacja

Jakub Zdzisław Zaleski, urodzony 25 lipca 1898 roku w Sanoku, był wybitnym inżynierem chemikiem oraz oficerem w Wojsko Polskim. Pełnił funkcję porucznika artylerii rezerwy.

Jego życie zakończyło się tragicznie, kiedy to wiosną 1940 roku, prawdopodobnie zostało przerwane w wyniku zbrodni katyńskiej, która dotknęła wielu polskich oficerów tamtego okresu.

Życiorys

Jakub Zaleski był wzorowym przykładem polskiego społecznika, pochodzącym z rodziny o bogatej historii. Urodził się 25 lipca 1898 roku w Sanoku, wyrastając w atmosferze nauki i zaangażowania społecznego, jako siódme dziecko lekarza Karola Zaleskiego (1856-1941) oraz nauczycielki Wilhelminy z domu Leixner (1859–1912). Na świat przyszedł w rodzinie, która liczyła ośmioro rodzeństwa: pięciu braci i trzy siostry. Byli to kolejno: Tadeusz (ur. 1887), Juliusz (ur. 1888), Karol (ur. 1890), Zygmunt Jan (ur. 1892), Władysław (ur. 1894), Maria Elżbieta (1896-1967, po mężu Hanus), Jadwiga (ur. 1900) oraz Zofia Ludwika (1903-1906, która zmarła w dzieciństwie na zapalenie opon mózgowych).

Osoba Jakuba Zaleskiego była również związana z jego chrześniakiem, którym był Leopold Biega. Jego rodzina mieszkała w urokliwej Willii Zaleskich. Kontynuując swoją edukację, Jakub zdał z wyróżnieniem maturę 7 czerwca 1918 roku w Państwowym Gimnazjum w Sanoku, w klasie której uczyli się również Włodzimierz Godłowski i Stanisław Michalski, którzy również padli ofiarą zbrodni katyńskiej.

Studia rozpoczął w październiku 1918 roku na Politechnice Lwowskiej, a niebawem, po wybuchu I wojny światowej, dołączył jako ochotnik do 3 Batalionu Strzelców Sanockich. Walczył w kluczowych bitwach, takich jak: o Przemyśl i Lwów. 29 grudnia 1918 roku podjął intensywne szkolenie w zakresie obsługi karabinów maszynowych, co zaowocowało jego awansem na stopień plutonowego 15 czerwca 1919 roku. Obok innych obowiązków, Jakub pełnił rolę instruktora w kursach w ramach Frontu Galicyjskiego na Wołyniu.

Rozwijając swoją karierę wojskową, w 1920 roku został odkomenderowany do Szkoły Podchorążych Artylerii w Poznaniu i przydzielony do jednostek artyleryjskich, gdzie miał okazję zdobyć cenne doświadczenia. Wkrótce został urlopowany na studia, które kontynuował na lwowskiej politechnice, gdzie zdobył tytuł inżyniera chemika w 1925 roku. Jako student aktywnie uczestniczył w działalności Bratniej Pomocy, a po ukończeniu studiów zdobył pierwsze zatrudnienie w Fabryce Związków Azotowych w Królewskiej Hucie.

Jakub Zaleski objął również stanowisko prywatnego asystenta prof. Ignacego Mościckiego na Politechnice Warszawskiej oraz współpracował z Chemicznym Instytutem Badawczym na warszawskim Żoliborzu, gdzie przyczynił się do uruchomienia prototypowej instalacji do produkcji aluminium.

W okresie II wojny światowej Jakub został zmobilizowany i przydzielony do 29 Pułku Artylerii Lekkiej w Grodnie. Niestety, po inwazji ZSRR został aresztowany przez Sowietów, a jego los był tragiczny – według dostępnych informacji, trafił do obozu w Kozielsku, skąd prawdopodobnie został przewieziony do Katynia i tam stracony przez służby NKWD. Jakub Zaleski, mimo swej istotnej roli w historii, nie został uwzględniony na liście ekshumacji ofiar dokonanej przez Niemców w 1943 roku. Jego brat Juliusz również padł ofiarą zbrodni katyńskiej, co uwieczniło ich tragiczną historię w kartach historii Polski.

Publikacje

Jakub Zaleski jest autorem wielu znaczących publikacji naukowych, które miały wpływ na rozwój różnych dziedzin inżynierii i chemii. Poniżej znajdują się wybrane jego prace:

  • Techniczne znaczenie hydrolitycznego rozkładu soli glinowych w podwyższonych temperaturach (1931),
  • Z laboratoryjnych badań nad mieszankami mineralno-bitumicznymi dla budowy dróg (1933),
  • Produkcja litu w elektrolizerze konstrukcji Chemicznego Instytutu Badawczego (1935, współautor: Ludwik Wasilewski),
  • O kadmowaniu (1937),
  • Zagadnienie budowy krajowego przemysłu aluminiowego (1938),
  • Zagadnienie aluminium na tle prac I Ogólnopolskiego Zjazdu Inżynierów-Chemików w Warszawie i I Polskiego Kongresu Inżynierów we Lwowie (1938, referat),
  • Z badań nad elektrolityczną rafinacją aluminium (1939, współautor: A. Kotowicz),
  • Badania nad glinami krajowymi jako surowcem dla produkcji tlenku glinu (1939, współautor: A. Sarnecki).

Odznaczenia

Jakub Zaleski zdobył wiele nagrody i odznaczeń, które świadczą o jego zasługach oraz wkładzie w różne dziedziny. Oto lista jego wyróżnień:

  • Gwiazda Przemyśla,
  • Odznaka Honorowa „Orlęta”,
  • Złoty Krzyż Zasługi (za osiągnięcia w pracy zawodowej).

Upamiętnienie

W trakcie „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury”, który odbył się 21 czerwca 1958 roku, upamiętniono Jakuba Zaleskiego. Jego nazwisko znalazło się w apelu poległych, który oddał hołd obrońcom Ojczyzny, którzy zginęli w latach 1939–1945.

Oprócz tego, w budynku gimnazjum ustanowiono tablicę pamiątkową, która jest dedykowana zarówno poległym, jak i pomordowanym absolwentom tej placówki edukacyjnej.

Przypisy

  1. Maria Hanus. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 20.10.2021 r.]
  2. Historia. ichp.pl. [dostęp 23.04.2014 r.]
  3. Przemysł Chemiczny Tom 37 nr 4/1958-artykuł Chemiczny Instytut Badawczy z perspektywy czterdziestu lat. pilsudski.org. [dostęp 13.07.2014 r.]
  4. Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 111.
  5. Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 78.
  6. Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 78.
  7. Okres drugi, warszawski – od roku 1926 do roku 1926. „Przemysł Chemiczny”, s. 47, Nr 21 z 1937.
  8. Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 23.04.2014 r.]
  9. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907. AP Rzeszów – O/Sanok, s. 548.
  10. XCV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 22.
  11. Roczniki Oficerskie 1923-1924
  12. Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 30.
  13. Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 82.
  14. Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 173.
  15. Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 233.
  16. Wpoić młodzieży patriotyzm. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 4, Nr 28 z 1980.
  17. Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 125, s. 3, 27 maja 1906.
  18. Czesław Skrobała / Jadwiga Zaleska. Opowieść wigilijna. „Podkarpacie”, s. 1, 6, Nr 43 z 1982.
  19. Zjazd w fotografii. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 231.
  20. Józef Stachowicz: Diariusz zjazdu. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 69.

Oceń: Jakub Zaleski

★★★★★
Średnia ocena:4.99 Liczba ocen:13