Karol Zaleski (fitopatolog)

---

Życiorys

Karol Wilhelm Zaleski przyszedł na świat 27 listopada 1890 roku w Sanoku. Był wnukiem Ludwika Zaleskiego, który brał udział w powstaniu listopadowym, oraz synem lekarza i społecznika Karola Zaleskiego (1856-1941) a także nauczycielki, Wilhelminy z domu Leixner (1859–1912). Miał ośmioro rodzeństwa: pięciu braci i trzy siostry. Wśród nich byli Tadeusz (ur. 1887), Juliusz (ur. 1889), Zygmunt Jan (ur. 1892), Władysław (ur. 1894), Maria Elżbieta (1896-1967, po mężu Hanus), Jakub (ur. 1899), Jadwiga (ur. 1900) oraz Zofia Ludwika (1903-1906), która zmarła we wczesnym dzieciństwie na zapalenie opon mózgowych. Rodzina mieszkała w znanej jako Willi Zaleskich. Niestety, dwóch z jego braci, Juliusz i Jakub, stało się ofiarami zbrodni katyńskiej w 1940 roku.

W 1909 roku Karol Zaleski ukończył z odznaczeniem egzamin dojrzałości w C.K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie w jego klasie uczyli się m.in. Karol Friser, Jakub Mikoś oraz Władysław Owoc. W 1911 roku, na mocy uchwały, został uznany za przynależnego do gminy Sanok. Od 1912 roku był także członkiem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Dublanach. Ukończył Akademię Rolniczą w Dublanach w 1913 roku, po czym podjął studia teologiczne w Krakowie.

W momencie wybuchu I wojny światowej, po powrocie z kuracji we Freiburgu, w końcu sierpnia 1914 roku zatrzymał się w Krakowie. Zdecydował się przyłączyć do werbunku TG „Sokół” i wstąpił do Legionu Zachodniego. 4 września 1914 roku stał się żołnierzem 3 plutonu 7 kompanii II batalionu w 2 Pułku Piechoty, wchodzącego w skład I Brygady. Jako żołnierz brał udział w walkach na Karpaty, gdzie służył w 7 kompanii 3 Pułku Piechoty w składzie II Brygady Legionów Polskich. Jego aktywność na froncie zakończyła się po bitwie pod Mołotkowem 29 października 1914, kiedy to dostał się do niewoli rosyjskiej.

Początkowo był przetrzymywany w obozie Buj (Gubernia kostromska), a następnie w Zichniewie (Gubernia tambowska), a od lata 1915 roku w obozie Skobielew (Obwód fergański, Turkiestan), gdzie otrzymał numer więźniarski 13408. Zajmował się tam wykładaniami w Uniwersytecie Ludowym oraz działał na rzecz lokalnej Polonii. Dzięki sfałszowanym dokumentom, udało mu się uciec z obozu 23 kwietnia 1918 roku, docierając do Samary, gdzie przez pewien czas przebywał u swojego brata Tadeusza, który pracował tam jako lekarz w szpitalu. W sierpniu tego samego roku obaj bracia zgłosili się do punktu zbornego zorganizowanego przez Polski Komitet Wojenny w Rosji.

6 października 1918 roku, Karol wraz z Tadeuszem i ich rodziną opuścił Samarę pociągiem, by dotrzeć do Nowonikołajewska na Syberii, gdzie powstawała 5 Dywizja Syberyjska. 2 kwietnia 1919 roku Zaleski został mianowany kapralem i pełnił funkcję szefa Sekcji Harcerstwa Polskiego przy Polskim Komitecie Wojennym. W tym czasie redagował dwutygodnik „Harcerz Polski na Syberii” oraz organizował obozy harcerskie i kursy instruktorskie w różnych miejscach Dalekiego Wschodu, w tym w Krasnojarsku, Mandżurii i Harbinie.

Po powrocie do Polski, od 1920 roku, Zaleski studiował filologię polską na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie oraz pracował jako asystent na Politechnice Lwowskiej. Rok 1921 przyniósł mu przemieszczenie do Poznania, gdzie zatrudnił się w Zakładzie Botaniki Ogólnej i Fitopatologii Uniwersytetu Poznańskiego. W 1926 roku uzyskał tytuł naukowy doktora rolnictwa, a także stał się stypendystą Funduszu Kultury Naukowej, co umożliwiło mu studia w Belgii i Stanach Zjednoczonych w latach 1930-1931. W 1935 roku jego osiągnięcia zostały docenione, kiedy to uzyskał habilitację z fitopatologii.

Po wybuchu II wojny światowej Zaleski został wysiedlony na wschód, gdzie pełnił funkcje inspektora w Izbie Rolniczej w Lublinie oraz profesora na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie organizował Katedrę Chorób Roślin. Po wojnie powrócił do Poznania, a w latach 1946–1955 kierował Oddziałem Instytutu Ochrony Roślin w Gorzowie. W 1947 roku objął stanowisko kierownika Zakładu Fitopatologii na Akademii Rolniczej w Poznaniu, gdzie w 1948 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1957 roku – profesorem zwyczajnym.

Zarówno w życiu naukowym jak i towarzyskim, Zaleski był aktywnym członkiem różnych towarzystw, takich jak Polskie Towarzystwo Botaniczne czy Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Był autorem wielu prac badawczych oraz publikacji z zakresu fitopatologii i ochrony roślin. Wśród jego prac szczególnie wyróżnia się artykuł „Tradycje Powstania Styczniowego”, opublikowany w „Księdze pamiątkowej Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958”, w którym wspominał nauczycieli sanockiego gimnazjum oraz lekarzy, uczestników powstania z 1863 roku.

Zmarł 19 lipca 1969 roku w Poznaniu, a jego ostatnim miejscem spoczynku stał się Cmentarz parafialny św. Jana Vianneya w Poznaniu. W tym samym miejscu spoczęli także jego bliscy: Stefania (zm. 1965), Anna (zm. 2009), Stanisław (zm. 2016) oraz Andrzej (zm. 2017). Karol Zaleski miał syna, Jana Zygmunta, który kontynuował dziedzictwo swojego ojca.

Odznaczenia i nagrody

Karol Zaleski, znany jako wybitny fitopatolog, został uhonorowany licznymi odznaczeniami i nagrodami, które odzwierciedlają jego znaczący wkład w dziedzinę nauki. Wśród wyróżnień znajduje się:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany w 1956 roku,
• Nagroda naukowa województwa poznańskiego,
• uznanie przez Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, które zaliczyło go do grona osób, które przyczyniły się do rozwoju fitopatologii w Polsce.

---

Oceń: Karol Zaleski (fitopatolog)

---