Józef Premik

---

Życiorys

Józef Premik przyszedł na świat 19 maja 1890 roku w Sanoku. Był synem Marii, a jego ojciec pełnił funkcję woźnego sądowego, zmarł jednak przed rokiem 1906. W 1911 roku młody Józef zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie w jego klasie uczyli się między innymi Stanisław Biega, Stefan Lewicki, Jan Polański, Kazimierz Swoszowski, Paweł Wiktor oraz Edward Zegarski.

W okresie nauki mieszkał z matką w Posadzie Sanockiej pod numerem 257, a jego opiekunem był Aleksander Piech. Po ukończeniu matury, został ochotnikiem w C. K. Armii. Na podstawie uchwały Rady Miejskiej w Sanoku, sprzed 1910/1911 roku, został uznany za przynależnego do gminy Sanok.

Początkowo podjął studia w Gabinecie Geologicznego (Zakład Geologii) Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, jednak po wybuchu I wojny światowej kontynuował naukę w Pradze oraz Wiedniu. Po ukończeniu studiów, rozpoczął pracę jako pedagog w szkole średniej, a później w pedagogium.

W roku 1917 zmobilizowano go do armii austriackiej, gdzie został delegowany do służby w geologii w Albanii. Tam zajmował się skartowaniem oraz opracowaniem stratygrafii fliszu, poszukując złóż ropy naftowej, kluczowej dla austriackiej infrastruktury wojskowej. W tym czasie prowadził prace geologiczne oraz gromadził cenne okazy paleontologiczne.

Po zakończeniu wojny, w 1919 roku, uzyskał tytuł doktora filozofii w dziedzinie geologii. Jego praca, zatytułowana Studia nad bryozoami sylurskimi Podola, była pionierska, ponieważ jako pierwszy w Polsce zilustrował 39 gatunków mszywiołów. Od 1919 do 1933 roku pracował w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie, gdzie był także współzałożycielem oraz aktywnym członkiem zarządu, pełniąc funkcję skarbnika i członka komisji rewizyjnej.

Czynnie angażował się także w prace Komisji Fizjologicznej Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Polskiej Akademii Umiejętności. W roku szkolnym 1928/1929 uczył geografii w Gimnazjum Żeńskim im. św. Urszuli SS Urszulanek w Krakowie. Natomiast w 1933 roku objął kierownictwo Katedry Geografii w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Warszawie.

Po II wojnie światowej Józef Premik podjął pracę w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie, gdzie kierował Katedrą Geografii Fizycznej, a w 1951 roku został dziekanem Wydziału Biologiczno-Geograficznego. W 1956 roku uzyskał tytuł docenta. Był członkiem zwyczajnym Polskiego Towarzystwa Geologicznego.

Jego dorobek naukowy jest imponujący – opublikował łącznie 43 prace naukowe, które poruszały takie tematy jak: budowa geologiczna okolic Częstochowy, rud żelaza występujących w tym rejonie, kwestie dotyczące utworów czwartorzędowych na terenie Polski i Albanii, a także zagadnienia paleontologiczne, w tym prace dotyczące bryozoamów, które były pierwszymi swojego rodzaju w Polsce.

Warto również wspomnieć o jego biogramie wspomnieniowym Kazimierza Piecha (1893-1944), profesora anatomii roślin na Uniwersytecie Jagiellońskim i również pochodzącego z Sanoka. Jego biogram ukazał się w Roczniku Polskiego Towarzystwa Geologicznego.

Premik osiedlił się przy ulicy Bonarowskiej w Krakowie, gdzie żył aż do swojej śmierci. Zmarł 11 listopada 1963 roku i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, gdzie spoczywał do 14 listopada tego samego roku (kwater XCII, rząd 2, miejsce 26).

W 1938 roku odznaczono go Medalem Niepodległości. W 1980 roku publikacja Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku) zawierała artykuł autorstwa innego geologa, Stanisława Węcławika, który dotyczył Józefa Premika (1890–1963).

Publikacje

– W 1925 roku ukazała się praca zatytułowana „Kilka uwag o dyluwjalnem zlodowaceniu Tomor’u w południowej Albanji”, wydana przez Uniwersytet Jagielloński. Warto zaznaczyć, że w tej książce brak jest podanych numerów stron.

– W 1932 roku powstał tekst „Zur kenntnis des diluviums im Süd-westlichen Mittelpolen” autorstwa Józefa Premika, który dotyka tematu formowania i struktury dyluwium. Współautorem tego opracowania jest Kazimierz Piech. W tym samym roku zrealizowano również badania dotyczące interglacjalu w Szczercowie.

– Praca „Interglazial in Szczercow (östlich von Wieluń, Wojewodschaft Łódź)” z 1932 roku skupia się na szczegółowej analizie tego regionu.

– W 1933 roku powstało dzieło „Budowa i dzieje geologiczne okolic Częstochowy”, które omawia geologiczny kontekst tej okolicy.

– Kolejnym wydaniem, które także dotyczy Częstochowy, jest „Ziemia Częstochowska”, opublikowane w tomie 1 w 1934 roku, kontynuując temat geologicznego ujęcia regionu.

– W 1947 roku ukazała się praca „Czy wiatr jest naszym sprzymierzeńcem czy też wrogiem”, która została wydana przez Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.

– Na zakończenie, w 1948 roku, Józef Premik współpracował z Rodionem Mochnackim, aby stworzyć „Mapę geologiczną Polski: objaśnienia i wskazówki metodyczne”, która miała na celu pomoc w zrozumieniu struktury geologicznej kraju.

---

Oceń: Józef Premik

---