Bolesław Szomek

---

Życiorys

Bolesław Jan Szomek przyszedł na świat 15 maja 1858 roku w Sanoku. Był synem Wenzela (Wacława) Schomeka, który w połowie XIX wieku pełnił funkcję inspektora w oddziale podatkowym cyrkułu sanockiego oraz sekretarza Dyrekcji Skarbu; zmarł przed rokiem 1892. Jego matką była Franciszka z domu Walz (1827-1892). W rodzinie mieli również rodzeństwo: Amelię (1853-1940, po mężu Czyczajczuk), oraz braci Wacława (1855-1910, pełniącego funkcję sędziego i prokuratora), Wilhelma (1857-1940, inżyniera oraz mierniczego przysięgłego) oraz Natalię Józefę (ur. 1861, żonę Kazimierza Krawczyńskiego).

Kształcenie Bolesława rozpoczęło się w gimnazjach znajdujących się w Tarnopolu i Lwowie, gdzie uzyskał świadectwo maturalne w 1877 roku. Później rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, które trwały od 1877 do 1880 roku. Na dwa ostatnie półrocza roku akademickiego 1880/1881 przeniósł się do Uniwersytetu w Pradze. Już w trakcie swoich studiów, w roku 1884, jego prace dotyczące twórczości Piotra Kochanowskiego oraz analizy języka i formy utworów Mikołaja Reja zostały opublikowane przez Akademię Umiejętności.

21 maja 1886 roku, podczas komisji krakowskiej, otrzymał świadectwo kwalifikacyjne z języka polskiego. Wkrótce potem wstąpił do zawodowej służby nauczycielskiej. Na podstawie dekretu Prezydenta C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 11 września 1886 zdobył stanowisko suplenta (zastępcy nauczyciela) w C. K. II Gimnazjum we Lwowie, gdzie prowadził zajęcia z języka polskiego w wyższym gimnazjum, a także filologii klasycznej w niższym. W 1888 roku, jako członek komisji powołanej przez C. K. Radę Szkolną Krajową, pracował nad szczegółowym planem nauki języka polskiego w szkołach średnich.

Między styczniem a wrześniem 1890 roku, Szomek był współpracownikiem lwowskiego czasopisma „Muzeum”. Rozporządzeniem C. K. Ministra Wyznań i Oświecenia z 26 czerwca 1890, oraz reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 28 lipca 1890, został mianowany nauczycielem rzeczywistym w C. K. I Gimnazjum w Rzeszowie, a następnie, na podstawie reskryptu z 27 sierpnia 1890, otrzymał zgodę na zamianę posadami nauczycielskimi z Janem Karolem Całczyńskim, profesorem C. K. Gimnazjum w Sanoku. W sanockim gimnazjum uczył greki, języka polskiego, historii oraz zarządzał biblioteką szkolną.

W sprawozdaniu szkolnym sanockiego gimnazjum z 1892 roku pojawiła się jego praca analizująca przypadek genetywu w twórczości Mikołaja Reja. Z dniem 24 czerwca 1892 roku, na podstawie reskryptu C. K. Ministra Wyznań i Oświecenia, objął stanowisko w C. K. Gimnazjum Franciszka Józefa we Lwowie, które zostało po Franciszku Próchnickim. Reskrypt z 12 września 1893 roku potwierdził jego status nauczyciela, przyznając mu tytuł c. k. profesora. W III Gimnazjum uczył biegłości w języku greckim, języku polskim, a także kierował polską czytelnią młodzieży począwszy od około 1896 roku.

Przez lata spędzone w III Gimnazjum we Lwowie, regularnie publikował prace polonistyczne oraz recenzje w „Muzeum”. Z dniem 10 stycznia 1908 roku, na mocy rozporządzenia C. K. Rady Szkolnej Krajowej, przeszedł w stały stan spoczynku. Był członkiem Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego, a także Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych we Lwowie, a przed rokiem 1907 został odznaczony Medalem Jubileuszowym Pamiątkowym dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych.

Bolesław Szomek zmarł na skutek długoterminowej choroby piersiowej 27 maja 1910 roku w Lwowie, osiągając wiek 52 lat. Jego miejsce spoczynku znajduje się w rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, gdzie został pochowany obok swojego brata Wacława, który zmarł 12 września 1910 roku.

Publikacje

Bolesław Szomek był autorem wielu publikacji, które miały znaczący wpływ na rozwój wiedzy o języku i filologii polskiej. Jego prace były zarówno teoretyczne, jak i praktyczne, wnosząc nowe spojrzenie na język polski i jego zasady. Oto niektóre z jego istotnych dzieł:

• Instrumentalis pluralis deklinacji rzeczownikowej w pismach Piotra Kochanowskiego (w: Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, T. VIII/1880, Kraków),
• Instrumentalis i lokativus pluralis deklinacyi rzeczownikowej w dziele Mikołaja Reja z Nagłowic, Apocalipsis z 1565 roku (1884, Kraków),
• O potrzebie głębszego zaznajomienia młodzieży naszej z przeszłością narodową (w: „Muzeum” Nr 10/1889),
• Mowa prof. Stan. hr. Tarnowskiego wypowiedziana w Sejmie o sprawach szkolnych (w: „Muzeum” Nr 12/1889),
• Genitivus u M. Reya pod względem synaktycznym (1892, Sanok),
• Słowniczek ortograficzny o „Prawidłach pisowni” (1895, Lwów),
• Uchwały Akademii umiejętności w sprawie pisowni wyrazów obcych (w: „Muzeum” Nr /1897),
• Uchwały Akademii umiejętności w sprawie rozdzielania wyrazów (w: „Muzeum” Nr /1900),
• Z praktyki szkolnej. Ustęp z Maryi Malczewskiego (II, 2) (w: „Muzeum” Nr /1903),
• Jeszcze o pieśni masek słów kilka (w: „Muzeum” 1903).

Te publikacje dowodzą jego zaangażowania w rozwijanie języka polskiego oraz edukacji młodzieży w zakresie historii i kultury narodowej.

---

Oceń: Bolesław Szomek

---