Kazimierz Piech

Nauka i edukacja

Kazimierz Antoni Piech, urodzony 11 stycznia 1893 roku w Sanoku, a zmarły 15 kwietnia 1944 roku w Krakowie, był wybitnym botanikiem oraz profesorem na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie zajmował się anatomią i cytologią roślin. Jego fascynujące życie i osiągnięcia naukowe pozostawiły trwały ślad w polskiej nauce.

Zanim rozpoczął swoją karierę akademicką, miał także niebagatelne doświadczenie wojskowe. Uczestniczył w trzech wojnach w latach 1914–1920, gdzie zasłużył się jako porucznik rezerwy piechoty w Wojsku Polskim. Niestety, los nie oszczędził go, a w latach 1939–1940 był więziony w obozie Sachsenhausen, co było tragicznym epizodem w jego życiu.

Życiorys

Kazimierz Antoni Piech przyszedł na świat 11 stycznia 1893 roku w Sanoku, jako syn Aleksandra (1851–1932), działacza społecznego, jak również brązownika, oraz Józefy z domu Stupnickiej (1852–1934). W jego rodzinie znajdujemy rodzeństwo: Mieczysława (1877-1891), Jadwigę (1881–1953, która od 1900 roku była żoną Władysława Prusa Ossowskiego), Aleksandrę (ur. 1884, nauczycielkę w Sanoku, żonę Mariana Szajny), oraz Tadeusza (1893–1944, botanika, profesora, oficera). W 1911 roku, z wyróżnieniem, zakończył naukę w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku; w jego klasie byli także m.in. Józef Dąbrowski, Edward Kielar, Aleksander Ślączka – późniejsze ofiary zbrodni katyńskiej oraz Julian Krzyżanowski, Kazimierz Niedzielski, Antoni Owsionka. W okresie szkoły współtworzył „Kółko przyrodników”, gdzie pełnił funkcję zastępcy prezesa, na czołowej pozycji był Aleksander Ślączka, natomiast sekretarzem był Włodzimierz Mozołowski.

W 1911 roku rozpoczął studia z zakresu geografii oraz przyrody na Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie, gdzie studiował pod okiem profesora Mariana Raciborskiego. W 1912 roku przeniósł się z profesorem na Uniwersytet Jagielloński do Krakowa, tam kontynuował edukację, równocześnie poznając pokrewne dziedziny. W tym samym czasie był aktywnym członkiem Związku Strzeleckiego. Od 1912 roku należał do sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W czasie studiów filozoficznych został uznany przez Radę Miejską w Sanoku za osobę przynależną do gminy Sanok.

Po wybuchu I wojny światowej, Kazimierz został zmobilizowany do armii austriackiej, skierowany do Salzburga. W 1915 roku brał udział w walkach na froncie włoskim, gdzie ostatecznie wpadł w ręce rosyjskie i został osadzony w Rosji. W czasie swojego pobytu na frontach i w obozach jenieckich, poświęcał czas na badanie przyrody i geografii, prowadząc równocześnie kursy przyrodnicze i geograficzne dla innych więźniów. Po zwolnieniu i powrocie do niepodległej Polski, najpierw trafił do Sanoka, a następnie brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej (1918–1919) i wojnie polsko-bolszewickiej (1920), gdzie dowodził kampaniami piechoty. Awansował do stopnia porucznika rezerwy piechoty w Korpusie Oficerów Piechoty, z datą starszeństwa od 1 czerwca 1919 roku.

W kolejnych latach, Kazimierz był przypisany jako oficer rezerwowy do 75 pułku piechoty w latach 1923, 1924 oraz 1934, pozostając w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Krakowie. Po powrocie na uniwersytet, został młodszym asystentem prof. Kazimierza Roupperta w Zakładzie Botanicznym im. Janczeskiego w Katedrze Anatomii i Fizjologii Roślin Wydziału Filozoficznego UJ. W 1922 roku uzyskał stopień doktora, a w 1931 roku złożony przez niego egzamin habilitacyjny (dotyczący badań cytologicznych nad rozwojem Scirpus) doprowadził do objęcia przez niego funkcji adiunkta na Wydziale Rolniczym UJ. W kwietniu 1932 roku został profesorem nadzwyczajnym i stanął na czele nowo utworzonej Katedry Anatomii i Cytologii Roślin.

Piech był autorem wielu publikacji dotyczących botaniki, anatomii, geografii roślin, systematyki, paleobotaniki oraz cytologii, gdzie jego badania były drukowane w języku polskim, niemieckim, angielskim oraz czeskim. Współtworzył projekt polskiego mianownictwa botanicznego. Należał do redakcji „Acta Societatis Botanicorum Poloniae” (1938–1939) oraz redagował Sprawozdania Komisji Fizjograficznej PAU i Akt Towarzystwa Botanicznego.

W czasie II wojny światowej, po niepowodzeniu kampanii wrześniowej w 1939 roku, Kazimierz zaangażował się w organizację pomocy żywnościowej dla pracowników UJ. 6 listopada 1939 roku został aresztowany przez Gestapo podczas Sonderaktion Krakau, w towarzystwie innych pracowników naukowych z AGH i UJ. Po trzech tygodniach aresztu w Wrocławiu, został przewieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Wolność zyskał 9 lutego 1940 roku, a następnie wrócił do Krakowa. Niestety, jego zdrowie uległo pogorszeniu z powodu trudnych warunków obozowych. W 1941 roku znalazł zatrudnienie w niemieckim Głównym Urzędzie Leśnym, a w 1942 roku został ponownie krótko aresztowany. Mimo trudnych czasów okupacji, angażował się w tajne nauczanie, a jego uwaga koncentrowała się na halach Tatrzańskich.

Jego brat Tadeusz odniósł sukcesy jako bankowiec. 29 marca 1921 roku w Sanoku Kazimierz wziął ślub z Zofią Marią Biały (ur. 1895), córką Teofila Białego, sekretarza C. K. Dyrekcji Okręgu Skarbowego w Sanoku. Razem mieli córkę Wandę. Kazimierz zmarł 15 kwietnia 1944 roku i został pochowany na cmentarzu Rakowickim 18 kwietnia 1944 roku, w pasie 56, katakumbach Wolnego.

W 1944 roku biogram Kazimierza sporządził Kazimierz Rouppert, a później także Józef Premik, również związany z Sanokiem, który był jego kolegą z czasów szkolnych i publikował z nim.

Publikacje

Kazimierz Piech, wybitny badacz i botanik, pozostawił po sobie wiele cennych publikacji, które przeszły do historii nauki. Poniżej znajduje się zestawienie jego najważniejszych prac:

  • Sady okolic Łącka (z mapką) (1923),
  • Über die Teilung der primären Pollenkerns und die Entstehung der Spermazellen bei Scirpus paluster L (1924),
  • Miraże w „pustyni” Błędowskiej (Sur le mirage: observations foites dans le „desert” de Błędowska) (1934),
  • Studia cytologiczne nad rodzajem S c i r p u s (1927),
  • Studja cytologiczne nad rodzajem Scirpus. Memoire (1928),
  • Über die Entstehung der generativen Zelle bei Scirpus uniglumis Link durch freie Zellbildung (1928),
  • Poliploidalność w świecie roślinym w związku z zagadnieniem powstawania nowych gatunków (1929),
  • Flora warstw międzylodowcowych okolicy Szczercowa (1930),
  • Znaczenie badań cytologicznych dla hodowli roślin w ogrodnictwie (1932),
  • Zur kenntnis des diluviums im Süd-westlichen Mittelpolen. I. Józef Premik. Über die Ausbildung und Gliederung des diluviums … II. Kazimierz Piech. Das interglazial in Szczercow (1932, współautor: Józef Premik),
  • O eksperymentalnej przemianie ziarn pyłku w woreczki zalążkowe (1934),
  • Nowe przyczynki do znajomości rozmieszczenia kostrzewy górskiej (Festuca montana M. Bieb.) w Beskidach polskich = Beiträge zur Kenntnis des Vorkommens von Festuca montana M. Bieb. in polnischen Beskiden (1934),
  • O dwu nowych dla flory polskiej gatunkach roślin kwiatowych (1939).

Każda z powyższych prac przyczyniła się do poszerzenia wiedzy o roślinności i biologii komórkowej, tworząc solidne podstawy dla przyszłych badań w tej dziedzinie.

Przypisy

  1. Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 216, ISBN 978-83-233-4527-5.
  2. Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 146, 149. ISBN 978-83-939031-1-5.
  3. Paweł Sebastiański: Powstanie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku i jego struktura organizacyjna. Członkowie „Sokoła”. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 31. ISBN 978-83-939031-1-5.
  4. Nekrolog. jbc.bj.uj.edu.pl. [dostęp 13.06.2021 r.]
  5. Kazimierz Piech. Klepsydra. academica.edu.pl. [dostęp 05.05.2021 r.]
  6. Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 42. ISBN 83-909787-0-9.
  7. Rocznik Oficerski Rezerw 1934, s. 18, 548.
  8. Rocznik Oficerski 1924, s. 300.
  9. Rocznik Oficerski 1924, s. 445.
  10. Rocznik Oficerski 1923, s. 341.
  11. Rocznik Oficerski 1923, s. 506.
  12. Seweryn Lehnert: Spis nauczycieli publicznych szkół powszechnych i państwowych seminariów nauczycielskich oraz spis szkół w okręgu szkolnym lwowskim. Lwów: Wydawnictwo Książek Szkolnych w Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego, 1924, s. 65.
  13. XXX. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1910/11. Sanok: Fundusz Naukowy, 1911, s. 41, 56.
  14. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1891. Sanok: Fundusz Naukowy, 1891, s. 44.
  15. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 527.
  16. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1887/1888 (zespół 7, sygn. 6). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 18.
  17. Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 110.
  18. Księga małżeństw 1888–1905 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 159.
  19. Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 43.
  20. Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 27.
  21. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka, s. 381.
  22. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1909. Lwów: 1909, s. 241, 256.
  23. Roman Ślączka: „Kółko przyrodników” przy Czytelni Gimnazjalnej w Sanoku w latach 1909/1913. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 204.

Oceń: Kazimierz Piech

★★★★★
Średnia ocena:4.51 Liczba ocen:8