Tadeusz Olbrycht

---

Życiorys

Tadeusz Maria Celestyn Olbrycht przyszedł na świat 23 maja 1891 roku w Sanoku. Był synem Piotra Olbrychta, który w 1882 roku pełnił funkcję zastępcy nauczyciela w szkole ludowej w Zahutyniu pod Sanokiem. Piotr był także lekarzem weterynarii, a w 1887 roku został mianowany na stanowisko weterynarza powiatowego w Sanoku, gdzie pracował przez kolejne lata, a w 1911 roku również jako starszy weterynarz w Wadowicach. Matka Tadeusza, Maria, była córką Jana, który był proboszczem greckokatolickim w Zahutyniu. W rodzinie Olbrychtów nie zabrakło uzdolnionych krewnych – dwóch braci Tadeusza to Jan Stanisław (1886–1968, lekarz, profesor) oraz Bruno (1895–1951, generał Wojska Polskiego).

W 1909 roku Tadeusz ukończył naukę w Gimnazjum w Wadowicach, a następnie rozpoczął studia weterynaryjne we Lwowie, które kontynuował do 1912 roku. Swój dyplom weterynarza uzyskał w 1914 roku, studiując także w Dreźnie i Wiedniu. W okresie przed wybuchem I wojny światowej był aktywnym członkiem Związku Strzeleckiego. Po rozpoczęciu wojny w 1914 roku Tadeusz został powołany do C. K. Armii, gdzie służył do 1918 roku, osiągając stanowisko wojskowego podweterynarza bez określenia starszeństwa. W tym czasie pełnił funkcję dyrektora szpitala koni zarówno na Węgrzech, jak i na froncie włoskim.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, 5 grudnia 1918 roku, Olbrycht został przyjęty do Wojska Polskiego, gdzie służył do 7 stycznia 1921 roku. Został awansowany do stopnia kapitana lekarza weterynarii rezerwy ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku. W latach 1923 i 1924 działał jako oficer rezerwy lekarz weterynarii w Kadrze Okręgowego Szpitala Koni nr VII w Poznaniu, a w 1934 roku znajdował się w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto.

Po zakończeniu I wojny światowej Tadeusz przez wiele lat był asystentem w Akademii Weterynaryjnej we Lwowie. W 1922 roku uzyskał tytuł doktora nauk weterynaryjnych. W tym samym roku ukończył również studia na Wydziale Rolniczo-Leśnym na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie zdobył dyplom inżyniera rolnika. Od 1922 do 1924 roku pracował jako specjalista hodowli zwierząt w Stanach Zjednoczonych Ameryki i po powrocie zyskał tytuł adiunkta w Katedrze Hodowli Zwierząt na uczelni. W 1924 roku uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego, a od 1924 roku pełnił rolę zastępcy profesora, a od 1926 docenta. Również w 1927 roku stał się profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Zakładu Hodowli Zwierząt w AMW. Jednocześnie był wykładowcą na Wyższych Kursach Ziemiańskich we Lwowie. W 1938 roku awansował na tytuł profesora zwyczajnego, a także przewodniczył Lwowskiemu Towarzystwu Zootechnicznemu, czynnie uczestnicząc w pracach komisji Małopolskiego Towarzystwa Rolniczego.

W czasie II wojny światowej przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie objął stanowisko profesora hodowli zwierząt i prodziekana Wydziału Weterynaryjnego na Uniwersytecie Edynburskim. W 1944 roku zdobył także doktorat z genetyki na University of London. Po wojnie, w 1946 roku, wrócił do Polski, osiedlając się we Wrocławiu. Tam rozpoczął pracę jako wykładowca na Uniwersytecie Wrocławskim oraz Politechnice Wrocławskiej. W latach 1950–1953 był pierwszym dziekanem Wydziału Zootechnicznego. Przez kolejne lata kierował Katedrą Ogólnej Hodowli Zwierząt na Uniwersytecie, a następnie Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu aż do 1961 roku.

Olbrycht był żonaty z Franciszką, siostrą Hilarego Minca. Zmarł w 1963 roku w Krakowie, gdzie został pochowany w alei zasłużonych na cmentarzu Rakowickim (kwatera LXVII-zach. 2-7).

Dorobek naukowy

Tadeusz Olbrycht to wybitny ekspert w obszarze genetyki, hodowli zwierząt, biologii rozrodu oraz żywienia zwierząt gospodarskich. Zasłynął jako jeden z pionierów sztucznego unasienniania w kontekście zwierząt hodowlanych. Swojego doświadczenia naukowego nabierał u prof. Thomasa Hunta Morgana – zdobywcy Nagrody Nobla – podczas swojego stażu oraz pracy na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. Warto zaznaczyć, że jego kariera obejmowała również pracę jako lekarz weterynarii w stadninie koni zlokalizowanej w Kentucky.

W Polsce Olbrycht zaaklimatyzował kukurydzę pastewną, koncentrując się na rodzaju koński ząb, i opracował cztery nowe odmiany tej rośliny. W swojej pracy naukowej zademonstrował również innowacje, takie jak nowoczesny sprzęt do unasienniania oraz pomiarów. Jego badania potwierdziły także tezę, że rzęsistek bydlęcy przyczynia się do ronień u krów.

Przed wybuchem II wojny światowej opublikował blisko 50 prac, które zdobyły uznanie w jego dziedzinie. Wśród najważniejszych z nich można wymienić:

• Podstawy rozwoju zootechniki miczurinowskiej w ZSRR, Lublin 1950,
• Unasienianie zwierząt gospodarskich, Warszawa 1951,
• Możliwości zwiększenia płodności zwierząt w świetle biologii, Lublin 1951,
• Zootechnika. Część ogólna, Wrocław 1952,
• Jak podnieść żywotność i płodność zwierząt gospodarskich, Warszawa 1955,
• Kukurydza, Warszawa 1956,
• Typy użytkowe i rasy zwierząt domowych, Wrocław 1960.

Ordery i odznaczenia

W historii Tadeusza Olbrychta znalazły się istotne nagrody i wyróżnienia, które podkreślają jego zasługi oraz wkład w rozwój kraju. Oto lista odznaczeń, które otrzymał:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal Niepodległości (5 sierpnia 1937),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Medal za Długoletnią Służbę,
• Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej na wstążce Medalu Waleczności (Austro-Węgry, przed 1917).

---

Oceń: Tadeusz Olbrycht

---