Władysław Kucharski (historyk)

---

Życiorys

„Władysław Wiktor Kucharski przyszedł na świat 23 grudnia 1875 roku w Sanoku. Był potomkiem Stanisława, który pełnił rolę kancelisty w C. K. Sądzie Obwodowym w Sanoku, był również radnym miejskim, a jego kariera zawodowa w 1896 roku została przeniesiona do Lwowa. Jego matka, Zofia z Robelów, zmarła w 1932 roku w Sanoku. Władysław miał brata Mieczysława, który zmarł w wieku dwunastu lat, oraz dwie siostrzyczki: Wandę, która odeszła w wieku trzech lat, oraz Stefanię Apolonię, która żyła zaledwie rok (1885-1886). Gdy mieszkał w Sanoku, rodzina rezydowała przy ulicy Podgórze 284.

W 1894 roku zdał egzamin maturalny w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie wraz z nim edukację pobierali m.in. Emil Gaweł oraz Franciszek Słuszkiewicz. Po ukończeniu szkoły średniej Władysław planował rozpocząć studia prawnicze, jednak od 1894 do 1898 roku studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie koncentrował się na historii, geografii oraz filozofii pod kierunkiem prof. Ludwika Finkela. W latach 1895-1896 kontynuował studia filozoficzne na Uniwersytecie we Fryburgu w Szwajcarii, co umożliwiło mu uzyskanie stypendium od fundacji Czartoryskich.

Na mocy reskryptu C. K. Rady Szkolnej Krajowej, 22 sierpnia 1898 roku został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. V Gimnazjum we Lwowie, co otworzyło przed nim drogę do kariery pedagogicznej. W tej roli nauczał języka polskiego, historii i geografii, a 28 lutego 1899 roku złożył egzamin nauczycielski w zakresie geografii oraz historii. Z dniem 22 czerwca 1899 roku, reskryptem C. K. Ministra Wyznań i Oświaty, trafił do C. K. Gimnazjum w Brzeżanach, gdzie kontynuował nauczanie w tych samych przedmiotach, jak również zarządzał biblioteką polską oraz zbiorami geograficznymi. W latach szkolnych 1901/1902 oraz 1902/1903 miał nadzorować klasy, które mieściły się poza głównym budynkiem. 17 października 1902 roku uzyskał status c. k. profesora.

Reskryptem C. K. Ministra Wyznań i Oświaty z 23 czerwca 1903 roku, został nauczycielem w C. K. IV Gimnazjum we Lwowie, gdzie prowadził zajęcia z historii, geografii, historii kraju rodzinnego oraz języka polskiego. Duże obowiązki spoczywały również na nim, ponieważ kierował gabinetem geograficznym oraz zbiorem map. W latach 1910 i 1911 korzystał z urlopu, by pełnić funkcję kierownika Prywatnego Gimnazjum Realnego w Borszczowie, gdzie uczył również historii i geografii. Po powrocie do IV Gimnazjum zajął się nauczaniem i opieką nad kółkiem historycznym.

W trakcie I wojny światowej Władysław dołączył do Miejskiej Straży Obywatelskiej we Lwowie, a po rosyjskiej inwazji kontynuował nauczanie w IV Gimnazjum. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w roku szkolnym 1918/1919, zorganizował kolonię dla uczniów IV Gimnazjum. W nowej rzeczywistości politycznej, przekształcono placówkę na Gimnazjum im. Jana Długosza, a on w dalszym ciągu nauczał historii i geografii, pełniąc również różne funkcje administracyjne.

W 1921 roku Władysław zajął się kierowaniem Zakładem Sierot i Ubogich w Drohowyżu. Jego kariera nauczycielska trwała do lat 20 XX wieku, kiedy to był aktywnie zaangażowany w życie szkolne IV Gimnazjum, gdzie utworzył Kółko Miłośników Zabytków Lwowa. Na początku XX wieku, w 1912 roku, był członkiem Polskiego Muzeum Szkolnego w Lwowie, a wyciągnięte jej kontynuacje zupełnie zbiegły z jego zainteresowaniem i członkostwem w Towarzystwie Historycznym.

W latach 1919-1921 był także członkiem tymczasowej Rady Miejskiej we Lwowie oraz przewodniczącym koła im. Adama Asnyka w Towarzystwie Szkoły Ludowej. Pracował jako redaktor czasopisma harcerskiego „Skaut” od 1924 roku, a także pełnił rolę wiceprezesa Zarządu Oddziału Związku Harcerstwa Polskiego, współpracując z o. Gerardem Szmydem. W 1935 roku objął stanowisko dyrektora Gimnazjum im. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu, gdzie pracował aż do wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939, rezygnując z pensji na rzecz emerytury wojskowej.

Kucharski był również redaktorem podręczników szkolnych dla wydawnictwa Ossolineum. Specjalizował się w tworzeniu monografii historycznych, szkiców literackich, nowel, a także dzieł poetyckich i scenicznych. Uznawany był za pierwszego historyka pochodzącego z Sanoka. Jednym z jego najbardziej znanych dzieł jest monografia historyczna pt. 'Sanok i sanocka ziemia w dobie Piastów i Jagiellonów’ z 1905 roku, która stała się fundamentalnym źródłem wiedzy o tym mieście w XX wieku.

Władysław Kucharski zmarł 28 maja 1942 roku w Nowym Sączu i został pochowany na Cmentarzu Komunalnym w tym mieście (kwatera 9). Był żonaty i miał dwóch synów, którzy tragicznie zginęli w trakcie obrony Lwowa jako Orlęta Lwowskie w 1918 roku.

Publikacje

Władysław Kucharski, jako historyk, pozostawił po sobie bogaty dorobek literacki, który obejmuje szereg różnorodnych publikacji. Poniżej przedstawiamy listę jego dzieł, które świadczą o jego działalności naukowej oraz zaangażowaniu w badania historyczne.

• Złota bulla z r. 1212 (1900, w: Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Brzeżanach za rok szkolny 1900),
• Z przeszłości Sanoka (cykl w: „Gazeta Sanocka” od nr 9/1904),
• Gimnazyum sanockie w świetle cyfr do r. 1899 (cykl w: „Gazeta Sanocka” od nr 21/1904),
• Sanok i sanocka ziemia w dobie Piastów i Jagiellonów. Monografia historyczna (1905),
• Grzegorz z Sanoka. Rys biograficzny (w: „Gazeta Sanocka” nr 143/1906),
• Magistrat i mieszczanie sanoccy w ostatnim dziesiątku XVIII wieku (cykl w: „Gazeta Sanocka” od nr 162/1907),
• Ludność ziemi sanockiej na schyłku XVIII wieku w świetle protokołu magistratu sanockiego (przyczynek do historyi Sanoka) (1907),
• Przywileje wybranieckie. Dokumenty z ziemi sanockiej (1908),
• Rozruchy lutowe w Jasielskiem (1908),
• Wiosna Ludów w jasielskiem. Na podstawie rękopiśmiennych materyałów posła Franciszka Trzecieskiego i Rady Narodowej Obwodu Jasielskiego (1910),
• Geografia monarchii austriacko-węgierskiej dla użytku szkolnego (przed 1914, podręcznik),
• Mapa Galicyi. Skala 1:750 000 (1915, współautorstwo),
• Z czasu wojny (szkice) (1916, zbiór nowel),
• W stopięćdziesiątą rocznicę utworzenia Komisji Edukacji Narodowej i śmierci ks. Stanisława Konarskiego (1923),
• Ustawy Komisji Edukacji Narodowej dla stanu akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisane w Warszawie roku 1783 (1923),
• Grottger. Malarz powstania styczniowego (1923),
• Historia Polski w obrazach Matejki (1923, podręcznik),
• Bolesław Chrobry. W 900-ną rocznicę koronacji (1925),
• Elementarz (metoda dźwiękowa) (1925, współautor: Jan Kazimierz Króliński),
• Henryk Sienkiewicz (życie i dzieła) (1925),
• Myśli z pism Sienkiewicza (1926),
• Dwustopniowość nauki historii w szkole średniej (1926),
• Jan Długosz (1415-1480) (1928),
• Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie (1928, redakcja),
• – w tym: Przegląd historyczny 50-lecia Gimnazjum IV im. Jana Długosza we Lwowie,
• Szkice historyczne (wybór). Objaśnienia i przypisy, Tom 1, Część 2 (1930, współautor: Karol Szajnocha),
• Wiadomości o Polsce współczesnej. Ze szczególnem uwzglȩdnieniem stosunków politycznych, gospodarczych i społecznych (1930, współautor: Antoni Wereszczyński),
• Idź na padół płaczu (obrazek sceniczny).

Jego prace, zarówno te z zakresu historii lokalnej, jak i ogólnopolskiej, odznaczają się rzetelnością oraz głębokim zrozumieniem kontekstu historycznego. Dzieła te stanowią cenny wkład w polską historiografię, a także w edukację narodową.

Odznaczenia

Władysław Kucharski był osobą, która zdobyła liczne odznaczenia za swoje zasługi i działalność. Wśród polskich nagród, które otrzymał, należy wyróżnić:

• odznakę pamiątkową „Orlęta”,
• odznakę 15-ej Służby dla Harcerstwa.

Warto również zwrócić uwagę na jego odznaczenia nadane przez Austro-Węgry, a wśród nich:

• Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych.

---

Oceń: Władysław Kucharski (historyk)

---