Aleksander Ślączka

---

Życiorys

Aleksander Wojciech Ślączka przyszedł na świat 18 maja 1893 roku w Sanoku. Jego rodzice to Wojciech (1851–1925, który był adwokatem oraz aktywnym działaczem w ruchu niepodległościowym) oraz Bronisława z domu Mysłowska (1856–1903). Ojcem chrzestnym Aleksandra był Jan Staruszkiewicz. W rodzinie Ślączków było sześcioro dzieci, w tym: Kazimierz (1885–1971, inżynier oraz oficer w Legionach Polskich, osiągający sukcesy jako kapitan rezerwy Wojska Polskiego w Gdyni), Zofia Klara (1887-1890), Janina Aleksandra (1889-1979, nauczycielka), Sylwia Klementyna (1891-1893), oraz Roman (1895–1967, prawnik, adwokat oraz radca prawny). Rodzina zamieszkiwała w kamienicy przy ulicy Tadeusza Kościuszki, gdzie obecnie znajduje się główny oddział sanockiej poczty. Warto zaznaczyć, że po II wojnie światowej budynek został przejęty przez dr. Romana Ślączkę.

Ukończył szkołę powszechną w rodzimym Sanoku, a następnie w 1911 roku z wynikiem celującym ukończył C. K. Gimnazjum, gdzie w jego klasie uczyli się m.in. Józef Dąbrowski oraz Edward Kielar – obaj również stali się ofiarami zbrodni katyńskiej, a także Julian Krzyżanowski i Kazimierz Niedzielski. W tym samym roku Aleksander rozpoczął studia na Wydziale Wszechnauk Lekarskich Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W czasie nauki w gimnazjum aktywnie uczestniczył w działalności „Kółka przyrodników”, gdzie pełnił funkcję prezesa, a jego zastępcą był Kazimierz Piech. Sekretarzem Kółka był Włodzimierz Mozołowski, a Roman był jego zastępcą. Aleksander został również harcerzem. Od 1912 roku był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W 1913 roku, na mocy uchwały Rady Miejskiej w Sanoku, został oficjalnie uznany jako przynależny do gminy Sanok.

W obliczu I wojny światowej, w 1914 roku, Aleksander musiał przerwać studia, ponieważ został zmobilizowany. Służył w C. K. Armii w sektorze sanitarnym najpierw w Serbii, a następnie na froncie włoskim w rejonie rzeki Isonzo. Został mianowany podporucznikiem sanitarnym w rezerwie 1 lutego 1917 i przydzielony do 37. pułku strzelców. W maju 1917 roku przeszedł na stronę włoską, po czym, 19 maja, został wzięty do niewoli i osadzony w obozie Santa Maria Capua Vetere, po tym jak odmówił udzielenia informacji o rozmieszczeniu wojsk cesarskich. Dzięki interwencji polskiego kapelana, został zwolniony 4 maja 1918 i wstąpił do Armii Hallera, w której pełnił rolę w sztabie generała. W latach 1918–1919 był członkiem francusko-polskiej komisji wojskowej w Rzymie, gdzie agitował wśród polskich żołnierzy we Włoszech i Albanii na rzecz przyłączenia się do aliantów, co umożliwiała mu biegłość w języku włoskim. W tym czasie stworzył tekst popularnej pieśni, którą śpiewali polscy żołnierze we Włoszech.

Powrócił do Polski z Armią Hallera w październiku 1919 roku jako porucznik sanitarny. Po przyjeździe trafił do dywizji na Pomorzu. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, będąc skierowanym na front w lipcu 1920 roku, gdzie służył w Czołówce Sanitarnej „Zegrze”. Dzięki swoim osiągnięciom awansował do stopnia kapitana podlekarza w korpusie sanitarnych oficerów rezerwy ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku. 3 stycznia 1921 roku został przeniesiony do rezerwy.

W latach 1923–1924, jako oficer rezerwowy, był przydzielony do 1 batalionu sanitarnego w Warszawie, a w 1934 roku jako lekarz kapitan rezerwy był częścią kadry zapasowej 5. Szpitala Okręgowego w Krakowie, pozostając w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Kraków Miasto. W 1921 roku wznowił studia medyczne. Już w 1922 roku stał się młodszym asystentem w Klinice Neurologicznej i Psychiatrycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, a 21 listopada 1923 uzyskał tytuł doktora wszechnauk lekarskich. Od tego momentu pracował jako starszy asystent w tej klinice. W 1925 roku przez rok pracował w Klinice Chorób Wewnętrznych UJ, a następnie od 1926 do końca 1930 roku zatrudniony był w VI Szpitalu św. Łazarza w Krakowie, kolejno jako adiunkt, sekundariusz i hospitant. Dokształcał się w zakresie histopatologii i anatomii patologicznej w Krakowie i Warszawie.

W latach 1931-1932 specjalizował się w warszawskiej Klinice Neurologicznej pod kierunkiem profesora Kazimierza Orzechowskiego, a po powrocie przez kilka miesięcy pracował w Zakładzie Anatomii Patologicznej UJ. W 1932 roku powrócił do Kliniki Neurologiczno-Psychiatrycznej UJ, gdzie zajął stanowisko starszego asystenta od 1 października 1933 oraz kontraktowego asystenta od 1 września 1937. Działał także społecznie, a od 1 listopada 1926 roku przez 10 lat pełnił funkcję lekarza w krakowskiej Ubezpieczalni Społecznej oraz jako biegły sądowy w zakresie neurologii i psychiatrii. Jako docent psychiatrii na Wydziale Lekarskim UJ habilitował się w dniu 30 czerwca 1938 roku na podstawie pracy dotyczącej nabłoniaków nerwowych mózgu i rdzenia, a uchwała Rady Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego została zatwierdzona 30 kwietnia 1938 roku. W tym czasie uzyskał również prymariat na Oddziale Neurologicznym Szpitala św. Łazarza w Krakowie. Publikował artykuły w czasopismach medycznych, takich jak „Neurologia Polska” oraz „Biuletyn Akademii Umiejętności”, zarówno w języku polskim, jak i niemieckim, i był aktywnym członkiem Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego.

Mobilizowany w sierpniu 1939 roku jako kapitan, został przydzielony do Wojskowego Szpitala Okręgowego nr 5 w Krakowie, z którym przemieszczał się na wschód w czasie kampanii wrześniowej. Po inwazji ZSRR na Polskę trafił do niewoli sowieckiej, po aresztowaniu w okolicach Lwowa podczas transportu rannych. Przetrzymywany w obozie starobielskim z numerem 2533, wiosną 1940 roku przewieziono go z innymi jeńcami do Charkowa, gdzie został rozstrzelany przez funkcjonariuszy NKWD na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku, a jego ciało pogrzebano w zbiorowej mogile w Piatichatkach. Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie został oficjalnie otwarty 17 czerwca 2000 roku.

Od 12 lutego 1928 roku jego żoną była Zofia, z domu Buczyńska, która także pełniła funkcję lekarza. 5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło podjął decyzję o pośmiertnym mianowaniu go na stopień majora. Ten awans ogłoszono 9 listopada 2007 w Warszawie podczas uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Publikacje

Publikacje Aleksandra Ślączki obejmują różnorodne tematy, które pokazują jego wkład w neurologię oraz badania nad układem nerwowym. Wśród nich możemy znaleźć prace, które dotykają istotnych zagadnień związanych z patogenezą i różnymi zaburzeniami neurologicznymi.

• O t. zw. nabłoniakach nerwowych (neuroepithelioma) mózgu i rdzenia: (obok uwag o patogenezie wodordzenia i jamistości rdzenia oraz neurinomatozy) (1936),
• Metodyka badania układu nerwowego, zaburzenia afatyczne apraktyczne i agnostyczne (1955, współautorzy: Anatol Dowżenko, Eugeniusz Artwiński).

Upamiętnienie

Aleksander Ślączka został uhonorowany poprzez ustawienie symbolicznej tablicy na grobowcu rodziny swojego brata, Romana Ślączki, na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni. To ważne miejsce pamięci przyciąga uwagę nie tylko lokalnej społeczności, ale i wszystkich, którzy pragną oddać hołd ofiarom.

W 1990 roku, w pięćdziesiątą rocznicę tragicznych wydarzeń, jakimi była zbrodnia katyńska, na holu Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, z inicjatywy społeczności tej uczelni oraz Wydziału Lekarskiego, zainstalowano pamiątkową tablicę. Tablica ta jest dedykowana wykładowcom, absolwentom oraz wychowankom, którzy zostali uwięzieni w Katyniu, Kozielsku i Starobielsku oraz tragicznie zamordowani przez NKWD.

W dniu 18 kwietnia 2009 roku, w ramach akcji „Katyń… pamiętamy” / „Katyń… Ocalić od zapomnienia”, w tzw. Alei Katyńskiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku dokonano sadzenia 21 Dębów Pamięci. Wśród nich znalazł się dąb, który upamiętnia Aleksandra Ślączkę. Akt zasadzenia przeprowadzili hm. Ewa Wojtuszewska i hm. Jerzy Kwaśniewicz, reprezentując Hufiec ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego.

Warto również zaznaczyć, że jednemu z odcinków filmowego cyklu dokumentalnego pt. Epitafia katyńskie z 2010 roku, poświęcono Aleksandrowi Ślączce, co przyczynia się do zapewnienia ciągłości pamięci o jego losach i staraniach o prawdę.

---

Oceń: Aleksander Ślączka

---