Roman Saphier

---

Życiorys

Roman Saphier, urodzony 11 sierpnia 1882 roku w Sanoku, był postacią niezwykle interesującą. Właściwie nazywał się Abraham Saphier, a jego pochodzenie miało żydowski charakter, będąc osobą wyznania mojżeszowego. Był synem Izraela Saphiera, trafikanta, który mieszkał w Sanoku przy ul. Adama Mickiewicza 193. W rodzinie Saphierów miał również brata, Salomona Józefa, urodzonego w 1893 roku, oraz siostrę Bronisławę, która przyszła na świat w 1897 roku i pracowała jako pomocnica kancelaryjna w Sanoku.

Jego edukacja rozpoczęła się w 1892 roku w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie zdobywał wiedzę z różnych przedmiotów. W 1901 roku ukończył VIII klasę. Choć w jego klasie znajdowały się znane postacie, takie jak Marian Dienstl-Dąbrowa, Franciszek Jun, oraz Samuel Seelenfreund, to nie został wymieniony na oficjalnej liście abiturientów.

Pod imieniem Abraham, już 17 listopada 1912 roku, Saphier został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum w Jaśle, gdzie nauczał przedmiotów takich jak język grecki oraz niemiecki.

Kiedy rozpoczęła się I wojna światowa w 1914 roku, Saphier wstąpił do C. K. Armii, gdzie zaledwie dwa lata później, 1 stycznia 1916 roku, uzyskał stopień podporucznika w rezerwie piechoty. Tego czasu służył w 4 pułku piechoty i był już odznaczony srebrnym Medalem Waleczności II klasy. Interesujące jest to, że przez dłuższy czas figurował jeszcze pod imieniem Abraham, ale od około 1917 roku zaczął być zapisywany jako Roman. W ewidencji armii pojawia się również nazwisko Saphir. W 1917 roku zarejestrowano go jako doktora filozofii.

Po pierwszej wojnie światowej, w drugim półroczu 1918 roku, wrócił do nauczania w Gimnazjum w Jaśle, gdzie ponownie uczył języka greckiego i niemieckiego. W trakcie konfliktu polsko-bolszewickiego przedstawiciele młodzieży w jego szkole podjęli decyzję, aby wszyscy uczniowie, którzy ukończyli 16 lat, zgłosili się do walki jako ochotnicy, co zaowocowało zgłoszeniem się 300 ochotników. W tej sytuacji, Saphier był jednym z dwóch nauczycieli, obok Jakuba Kuskę, którzy odważyli się przystąpić do armii, gdzie pełnił funkcję porucznika.

W bitwie pod Firlejówką, Roman Saphier dowodził 10 kompanią w III batalionie 16 pułku piechoty. Niestety, zginął tam 6 września 1920 roku, kiedy to nastąpił atak sił wroga. Wówczas, z jego kompanią stracono dwóch oficerów oraz 40 żołnierzy, w tym czterech uczniów z Jasła. Początkowo ciała profesora Saphiera oraz jego podopiecznych spoczywały obok pola walki, jednak w 1923 roku ich szczątki przeniesiono do zbiorowej mogiły w Firlejówce, gdzie również stanął pomnik ku ich pamięci.

Upamiętnienie

W pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej, z inicjatywy prof. Jana Pyrka, który także brał udział w wojnie w 1920 roku, w westybulu gmachu Państwowego Gimnazjum w Jaśle zrealizowano projekt wmurowania prowizorycznej tablicy, mającej na celu upamiętnienie prof. Romana Saphiera oraz ośmiu uczniów tej szkoły, którzy polegli w 1920 roku. Od momentu ustanowienia tej tablicy w szkole, co roku aż do końca lat trzydziestych odbywały się uroczystości ku czci poległego profesora oraz jego uczniów.

W 1928 roku w westybulu gimnazjum powstała stała tablica, która miała za zadanie utrwalanie pamięci o tych, którzy stracili życie w walkach w latach 1914-1920, a którzy byli związani z tą placówką edukacyjną. W uczniowskiej gazetce „Efeb”, wydawanej w jasielskim gimnazjum, opublikowano wiersz zatytułowany Tablica w westybulu.

Z okazji dziesiątej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę, postanowiono również ustanowić stypendium imienia prof. Saphiera, które następnie otrzymało zatwierdzenie od władz województwa lwowskiego.

---

Oceń: Roman Saphier

---