Marian Witalis

---

Życiorys

Marian Witalis był synem Mikołaja, który żył w latach 1903-1987, i Marii z domu Wychowanek (1904-1978), znanej nauczycielki. Dzieciństwo spędził w towarzystwie dwóch sióstr: Krystyny (1933-1995, po mężu Serafin) i Hanny. Nauka była dla niego priorytetem, czego dowodem jest ukończenie Liceum Ogólnokształcącego Męskiego w Sanoku w 1966 roku. Następnie, w 1972 roku, zakończył studia z zakresu filologii polskiej na Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie.

W latach 1972-1976 Witalis pełnił funkcję nauczyciela w sanockich szkołach średnich, w tym w Technikum Mechanicznym oraz Zespole Szkół Zawodowych. W 1976 roku objął stanowisko dyrektora Sanockiego Domu Kultury, znajdującego się w budynku przy ul. Adama Mickiewicza 24.

Od września 1980 roku stał się aktywnym działaczem NSZZ „Solidarność”. W jego ramach przekazał Miejskiemu Komitetowi Zakładowemu lokal SDK, a od 15 sierpnia 1981 udało mu się zasiąść w Międzyzakładowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność”. Po wprowadzeniu stanu wojennego wykazywał niezłomną współpracę z działaczami organizacji, a w grudniu 1981 roku był współzałożycielem oraz współwydawcą pisma „Biuletyn”, w parze z Piotrem Kaczmarczykiem i Marianem Pilchem.

W styczniu 1982 roku został usunięty z roli dyrektora SDK, a niedługo potem podjął pracę w Muzeum Budownictwa Ludowego. Niestety, 8 listopada 1982 roku został aresztowany w ramach działań operacyjnych wymierzonych w środowiska Solidarności, co skutkowało późniejszymi aresztowaniami wielu jego współpracowników, takich jak m.in. Wiesław Banach (Wiesław Banach) oraz Władysław Szulc (Władysław Szulc). Został zwolniony z więzienia 31 grudnia 1982 roku, a jego sprawa została umorzona na mocy amnestii z lipca 1983 roku, po spędzeniu 57 dni w areszcie.

Witalis angażował się również w organizację manifestacji i umieszczanie tablic upamiętniających. Jako inicjator tablic patriotycznych, przyczynił się do odsłonięcia kilku ważnych obiektów, w tym dla żołnierzy ZWZ-AK oraz dla działalności NSZZ Solidarność Region Podkarpacie, zlokalizowanej na fasadzie kościoła Przemienienia Pańskiego oraz dla Grzegorza Przemyka w kaplicy rektoralnej pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego.

Następnie, będąc fundatorem tablicy ku pamięci ks. Jerzego Popiełuszki, pomógł w jej wmurowaniu w parafii św. Stanisława Kostki w Warszawie. Aloha było to dokonanie 19 października 1986 roku przez delegację sanockiej „Solidarności”. Kolejne działania to ufundowanie tablicy, która jest umieszczona w kościele św. Stanisława Kostki.

W latach 80. jego działalność jako działacza była przedmiotem badań ze strony Milicji Obywatelskiej oraz Urzędu Spraw Wewnętrznych, a pod kryptonimem „Fotograf” figurował w dokumentach operacyjnych. Po politycznych przemianach w Polsce, w 1989 roku brał aktywny udział w pracach sanockiego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” i organizował kampanie wyborcze.

Od sierpnia 1990 roku do 2000 roku pełnił funkcję kierownika Urzędu Rejonowego w Sanoku, a w latach 90. był członkiem Unii Demokratycznej oraz Unii Wolności. Po przejściu na rentę w 1999 roku, stał się członkiem Społecznego Komitetu Wydawniczego „San”, co przyczyniło się do wydania publikacji pt. Kryptonim „San”, „Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944”, autorstwa Andrzeja Brygidyna.

Zmarł 24 grudnia 2020 roku. Jego urna została umieszczona 31 grudnia 2020 roku w grobowcu rodziców na Cmentarzu Centralnym w Sanoku. Był żonaty i miał troje dzieci, w tym córkę Monikę i syna Przemysława, który żył w latach 1982-2013.

Odznaczenia

W 2010 roku Marian Witalis został uhonorowany tytułem „Zasłużony dla Regionu Podkarpacia NSZZ Solidarność”. Jest to znaczące wyróżnienie, które podkreśla jego zaangażowanie w działalność na rzecz lokalnego społeczeństwa. W dniu 14 sierpnia 2013 roku, na mocy postanowienia prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczenie to przyznano mu za niezwykłe zasługi w promowaniu procesów demokratycznych w Polsce. W tym samym czasie wyróżniono również innych działaczy z sanockiej „Solidarności”, w tym Mariana Kunca i Adama Ruchlewicza.

W dniu 13 marca 2018 roku, w wyniku postanowienia prezydenta RP Andrzeja Dudy, Marian Witalis otrzymał Krzyż Wolności i Solidarności. To odznaczenie wyróżnia jego osiągnięcia w zakresie obrony niepodległości oraz suwerenności Polski, a także poszanowania praw człowieka w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

---

Oceń: Marian Witalis

---