Bolesław Biega

---

Życiorys

Młodość

Bolesław Biega przyszedł na świat jako najstarszy syn Stanisława Jana Antoniego Biegi (1862–1923) oraz Marii z domu Bauman, która była córką inżyniera Ernesta Baumana, powstańca listopadowego odznaczonego Orderem Virtuti Militari, a także Jadwigi Lubowieckiej. Jego ojciec był prawnikiem i nauczycielem, a także osobą aktywną w życiu społecznym. Bolesław miał jedną siostrę, Jadwigę (1891–1983), która pracowała jako nauczycielka, oraz brata Stanisława (1893–1944), majora dyplomowanego WP. Wujowie, bracia jego ojca, to Henryk (ur. 1844), kanonik oraz rektor seminarium duchownego w Przemyślu, Leopold (1848–1910), nauczyciel, dyrektor szkoły w Sanoku oraz Władysław (ur. 1850), nauczyciel i dyrektor szkoły w Dynowie.

Biega spędził swoje dzieciństwo w Sanoku, gdzie uczęszczał do miejscowych szkół, w tym do C. K. Gimnazjum Męskiego. W roku 1910 ukończył z wyróżnieniem IV klasę, po czym przeniósł się do Lwowa, gdzie w 1914 zdał maturę w C. K. Gimnazjum III. W okresie nauki aktywnie uczestniczył w działalności Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i był jednym z pierwszych członków hufca harcerskiego w Polsce.

Latem 1915, w trakcie I wojny światowej, Bolesław trafił do Kijowa, gdzie pracował w Komitecie Lwowskim, którego celem było wsparcie polskich uciekinierów. W tym czasie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Kijowskim oraz angażował się w działalność Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Po zakończeniu wojny, w 1918 roku, przeniósł się do Warszawy, aby kontynuować studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

Działalność w II RP

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Biega rozpoczął pracę jako tłumacz w ambasadzie RP w Paryżu. Towarzyszył on także polskiej delegacji podczas Kongresu Pokojowego, który zaowocował traktatem wersalskim z 28 czerwca 1919 roku. W lipcu 1919 roku Ministerstwo Spraw Zagranicznych wybrało go do kształcenia na wydziale dyplomatycznym francuskiego Instytutu Nauk Politycznych w Paryżu, gdzie uzyskał dyplom w 1921 roku. Wkrótce po ślubie, Biega wrócił do kraju, gdzie objął stanowisko referenta w wydziale ekonomicznym MSZ.

W lipcu 1923 roku został drugim sekretarzem poselstwa polskiego w Londynie, a w tej roli towarzyszył Edwardowi Raczyńskiemu. Po nagłej śmierci żony w połowie 1924 roku, Bolesław ożenił się ponownie. W 1927 roku wrócił do Warszawy, gdzie objął stanowisko radcy ekonomicznego w sekcji anglo-amerykańskiej. W 1934 roku, za wkład w negocjacje i rokowania handlowe, został odznaczony państwowym wyróżnieniem, choć jego działalność w organizacji „Zet” oraz związki z opozycją były wcześniej zauważalne. 1 lipca 1934 roku przeniesiony w stan nieczynny, co oznaczało koniec jego kariery dyplomatycznej, na co miała wpływ jego decyzja o nienałożeniu podpisu pod przysięgą Józefa Piłsudskiego, jak twierdził później jego syn.

Pod koniec 1934 roku Biega rozpoczął działalność wydawniczą, angażując się w spółkę „Zgoda”, która zajmowała się wydawaniem opozycyjnych pism. W 1936 roku objął redakcję „Wieczoru Warszawskiego”, unowocześniając proces drukowania. Wkrótce potem zaczął wydawać tygodnik „Kronika Polski i Świata”, a w 1938 roku został wiceprezesem Związku Wydawców. Aktywnie działał w Polskim Stronnictwie Chrześcijańskiej Demokracji, a po jego przekształceniu zaangażował się w działalność Stronnictwa Pracy.

II wojna światowa

W obliczu II wojny światowej, podczas obrony Warszawy w kampanii wrześniowej 1939 roku, kontynuował wydawanie codziennej gazety, która w ostatnich dniach wojny była dystrybuowana bezpłatnie w formie jedno-stronicowej. Otrzymał Krzyż Walecznych za swoją działalność w tym trudnym okresie. Po kapitulacji Niemcy skonfiskowali maszyny drukarskie. Po nastaniu okupacji niemieckiej, Biega zaangażował się w działalność konspiracyjną w ramach Stronnictwa Pracy. Następnie, gdy znalazł się w Delegaturze Rządu na Kraj, pełnił różne funkcje, m.in. przez dwa lata jako dyrektor Wydziału Dokumentacji przy ministrze Olszewskim, gdzie zbierał dokumenty dowodowe na zbrodnie niemieckie oraz straty materialne wyrządzone przez okupanta.

Biega działał na ulicy Mazowieckiej w Warszawie, a w 1942 roku został sekretarzem Rady Jedności Narodowej oraz jej Komisji Głównej. Funkcję tę pełnił również podczas powstania warszawskiego. Po zakończeniu zrywu, opuścił Warszawę, towarzysząc delegatowi Jankowskiemu oraz członkom RJN. Następnie przebywał w Milanówku i Piotrkowie Trybunalskim, gdzie angażował się w życie lokalne. Niestety 27 marca 1945 roku został aresztowany przez NKWD, podobnie jak liderzy Polskiego Państwa Podziemnego, którzy potem zostali przewiezieni do Moskwy i osądzeni w pokazowym procesie.

Bolesław Biega nie dotarł na miejsce aresztowania, jednak został schwytany po dwóch godzinach na dworcu kolejowym w Piotrkowie. Bez rozprawy sądowej został deportowany do obozu w Uralu, gdzie dzięki znajomości języka niemieckiego dołączył do grupy Niemców. W ten sposób, w drodze repatriacji, w 1945 roku trafił do NRD, skąd 22 listopada powrócił do Polski.

Okres powojenny w Polsce

Po wojnie, w Warszawie, Biega ponownie zaangażował się w działania Stronnictwa Pracy, pracując nad przygotowaniami do wyborów do Sejmu Ustawodawczego w 1947 roku. Współpracował z Stanisławem Mikołajczykiem oraz Stefanem Korbońskim. Mimo prób aresztowania działaczy demokratycznych, dzięki swoim kwalifikacjom dyplomatycznym i handlowym, przez ponad rok pracował w biurze eksportowym „Polimex”. W tym okresie aktywnie uczestniczył w negocjacjach, które doprowadziły do zawarcia porozumień ze Szwecją i Holandią na sprzedaż polskiego węgla.

Działalność emigracyjna

Ostrzeżony o plany aresztowania, 1 maja 1948 roku Biega opuścił Polskę samolotem w kierunku Sztokholmu. W ramach Polskiego Komitetu Narodowego w Paryżu z ramienia Stronnictwa Pracy, w 1952 roku uzyskał wizę do Stanów Zjednoczonych. Tam wstąpił do komitetu wykonawczego Polskiego Komitetu Narodowego, a w 1954 roku został członkiem polskiej delegacji do Zgromadzenia Europejskich Narodów Ujarzmionych (ACEN). W ramach tej organizacji przez 16 lat był szefem komitetu ds. socjalnych i ekonomicznych. W 1954 roku, razem z innymi osobami, rozpoznał Józefa Światło, byłego funkcjonariusza UB, który uciekł na Zachód. Od 1958 roku Biega był członkiem Polskiej Rady Jedności, a w latach 1964–1970 piastował funkcję prezesa oddziału tej organizacji w Stanach Zjednoczonych, aż do 1971 roku, gdy po wypadku przeszedł na emeryturę.

Życie prywatne

Jego pierwsza żona to Angielka Marjorie Thomas, znana jako tłumaczka w delegacji, która pracowała nad traktatem wersalskim. Niestety, zmarła ona nagle latem 1924 roku. Para miała syna, Bolesława Krzysztofa Biegę, ur. w 1922 roku, który był powstańcem warszawskim, a później zyskał popularność jako Bill Christopher Biega. Kolejną żoną Bolesława była także Angielka, Baba Seely, a jego trzecią małżonką została Hanna Treutler (1902–1980). Poślubił ją w trakcie II wojny światowej. Siostra Hanny, Wanda, miała córkę Alicję, która została żoną Bolesława Krzysztofa Biegi.

Warto dodać, że powstańcza kronika filmowa zarejestrowała uroczystość ślubną Bolesława i Alicji, która miała miejsce 13 sierpnia 1944 roku. W tym ważnym dniu obecny był także jego ojciec, a fragmenty tej ceremonii zostały uwiecznione w filmie pt. Powstanie Warszawskie, który zrealizowano w 2014 roku.

Pod koniec swojego życia Bolesław Biega osiedlił się w Chicago. Tam zmarł w wyniku udaru serca 17 stycznia 1976 roku. W celu upamiętnienia jego osoby, symboliczna inskrypcja została umieszczona na grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 211-3-26).

Ordery i odznaczenia

Bolesław Biega, w swojej karierze, został uhonorowany wieloma prestżowymi odznaczeniami, które świadczą o jego odwadze i poświęceniu.

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany mu 8 listopada 1930,
• Krzyż Walecznych, honorujący jego udział w obronie Warszawy w 1939 roku.

---

Oceń: Bolesław Biega

---