Jan Keller (1876–1945)

---

Życiorys

Jan Keller przyszedł na świat 8 stycznia 1876 roku. Był dzieckiem Jana oraz Honoraty z Dąbrowskich (1845-1931). Z punktu widzenia genealogicznego, jego przodkowie wywodzili się z niemieckich kolonistów, którzy osiedlili się w rejonie Dobromila.

W Sanoku, Jan kształcił się najpierw w szkole ludowej, a później kontynuował naukę w C. K. Gimnazjum. Zakończył kolejno I klasę w 1888, II klasę w 1889 oraz III klasę w 1890 roku. W trakcie swojego pobytu w gimnazjum przebywał pod opieką matki, Honoraty, która żyła pod nazwiskiem Guzik, po tym jak około 1883 roku poślubiła Jana Guzika, szewca z Brzozowa, który zmarł w 1918. Warto dodać, że był on przyrodnim bratem Michała Guzika (1883-1933), który pełnił funkcję urzędnika i policjanta.

W wieku dorosłym, kiedy Galicja znajdowała się pod zaborami, Jan keller przez dwa lata, 11 miesięcy i 21 dni, służył w c. i k. armii, w twierdzy Przemyśl. Po zakończeniu służby w wojsku, 11 grudnia 1900 roku, rozpoczął pracę w c. k. służbie cywilnej, w głównym urzędzie podatkowym przy starostwie powiatu przemyskiego. Następnie, został przeniesiony do starostwa sanockiego, gdzie od około 1901 roku był praktykantem, a od 1906 roku adiunktem. Pracował również w urzędach podatkowych w Niemirowie i Bóbrce, a od 1909 roku wrócił do Sanoka, gdzie objął funkcję oficjała podatkowego.

U zarania XX wieku zaangażował się w działalność społeczną, zostając członkiem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku (1906, 1920/1922, 1924) oraz Polowych Drużyn Sokolich. W okresie I wojny światowej, od 7 listopada 1914 roku, przebywał w Węgierskim Hradyszczu z bliskimi. Po zakończeniu wojny i przejęciu władzy przez Polaków, 1 listopada 1918 roku, usunął herb Cesarstwa Austrii z fasady budynku starostwa w Sanoku. W czasie konfliktu polsko-ukraińskiego przystąpił do Komitetu Małopolskiej Straży Obywatelskiej (1918-1920).

W czasach II Rzeczypospolitej piastował stanowisko urzędnika w Inspektoracie Skarbowym Sanoku, gdzie pracował aż do przejścia na emeryturę. W ciągu swojej kariery, od 2 stycznia 1914 roku, był aktywnym członkiem Towarzystwa Kredytowego Urzędników i Sług Państwowych, a później zasiadał w zarządzie tegoż. Zaangażował się również w działalność w Czytelni Mieszczańskiej oraz w Kółku Rolniczym. Na przełomie lat 20. i 30. był jednym z założycieli Komitetu Pomocy Zimowej w Sanoku. W 1939 roku został radnym Rady Miejskiej w Sanoku.

Po wybuchu II wojny światowej i ustanowieniu okupacji niemieckiej, Jan Keller dołączył do zarządu Polskiego Komitetu Pomocy (Polnisches Hilfskomitee), który również był znany jako Komitet Pomocy Zimowej, wspierający polskich uchodźców. Organizacja ta utworzyła sieć wsparcia dla uchodźców, pomagając im w dotarciu na Zachód, m.in. przez zieloną granicę z Węgrami. Niestety, na skutek prowokacji, jawny członek komitetu został aresztowany 23 lutego 1940 roku, a Jan Keller oraz kilku innych aresztowanych uwięziono.

Początkowo więźniowie byli przetrzymywani w sanockim areszcie. W wyniku postępowania sądowego w Krakowie, zostali skazani na karę odosobnienia w obozach koncentracyjnych za pomoc udzielaną partyzantom. 22 czerwca 1940 roku przetransportowano ich do gestapo, a następnie do obozów, gdzie, według jednej wersji, Jan Keller znalazł się w Auschwitz-Birkenau, a według innej w Sachsenhausen, gdzie zginęli niemal wszyscy więźniowie. Po osadzeniu w Sachsenhausen, Jan Keller otrzymał numer obozowy 29137. Na krótko przed końcem wojny, w obliczu nadchodzącego frontu wschodniego, został przeniesiony do obozu Buchenwald z numerem obozowym 29363. Tam doczekał się oswobodzenia przez aliantów 11 kwietnia 1945 roku, jednak zmarł po spożyciu konserwy amerykańskiej 28 kwietnia 1945 roku. Miejsce jego pochówku znajduje się przy tzw. Drodze Narodów.

Życie prywatne

Jan Keller, który prowadził swoje życie w Sanoku, 26 września 1908 roku połączył się węzłem małżeńskim z Seweryną Henryką Konieczko, urodzoną w 1883 roku i córką Wincentego Konieczki oraz Teodozji z domu Chinalskiej. Ślub odbył się w Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku, a ceremonia była przewodzona przez ojca Władysława Sarnę. Wśród świadków małżeństwa mieli wielką rolę inspektor policji, Wiktor Dręgiewicz, oraz sekretarz sanockiego magistratu, Ludwik Świerczyński.

W wyniku rezolucji Rady Miejskiej w Sanoku z 1927 roku, Jan Keller został oficjalnie uznany za mieszkańca gminy Sanok. W latach trzydziestych XX wieku Kellerowie prowadzili swoje życie w Sanoku, mieszcząc się w budynku przy ulicy Jana Matejki 28, który wcześniej nosił numer konskrypcyjny 630.

Owocem miłości Jana i Seweryny byli ich dzieci: Maria Janina (urodzona w 1909 roku), Tadeusz (który niestety żył jedynie w latach 1913-1914), Zygmunt Hipolit, inspektor Banku Rolnego, który również angażował się w działalność sanockiego „Sokoła”, jak również w PTTK jako przewodnik turystyczny, oraz Zofia, żyjąca w latach 1920-1924.

Seweryna Keller, po zakończeniu swego życia, została pochowana z honorami w grobowcu rodziny Konieczków, znajdującym się na cmentarzu przy ul. Jana Matejki w Sanoku.

Upamiętnienie

W dniu 21 czerwca 1958 roku, podczas “Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury”, Jan Keller został uhonorowany. Jego nazwisko znalazło się w apelu poległych, w gronie osób, które ucierpiały w obozie oświęcimskim oraz w innych obozach na terenie Niemiec. Ustanowiona w budynku gimnazjum tablica pamiątkowa została poświęcona wszystkim tym, którzy ponieśli śmierć, związanym z sanockim gimnazjum.

W 1962 roku Jan Keller został upamiętniony na tablicy Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej, które znajduje się na Cmentarzu Centralnym w Sanoku. W bezpośrednim sąsiedztwie tego pomnika znajduje się grobowiec Jana i Honoraty Guzików, w którym również symbolicznie uhonorowano Kellera.

Nagrobki Tadeusza i Zofii Kellerów, Jana i Honoraty Guzików oraz rodziny Konieczków, które znajdują się na Cmentarzu Centralnym w Sanoku, zostały uznane za obiekty o wartości zabytkowej i podlegają ochronie prawnej.

Co więcej, syn Jana Kellera, Zygmunt Hipolit Keller, przekazał rodzinny dom, ulokowany przy ulicy Jana Matejki 28, wspólnie z przyległą 7-arową działką na rzecz Stowarzyszenia Pomoc Rodzinie im. św. ks. Zygmunta Gorazdowskiego w Sanoku. Przeznaczenie tego daru ma na celu utworzenie Domu Samotnej Matki im. Jana Kellera w Sanoku.

Odznaczenia

Jan Keller, postać o bogatej historii, był odznaczony wieloma wyróżnieniami za swoje zasługi.

• Krzyż 10-lecia Małopolskiej Straży Obywatelskiej „Za Zasługi” (przed 1928), wzbogacający jego osiągnięcia w służbie.
• Brązowy Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii (przed 1912), co świadczy o jego zaangażowaniu w sprawy obronności.
• Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych (przed 1912), doceniający jego pracę w administracji publicznej.

---

Oceń: Jan Keller (1876–1945)

---