Marian Gaweł

---

Życiorys

Marian Gaweł przyszedł na świat 10 września 1889 roku w Sanoku. Był synem dr. Jana Gawła, adwokata, oraz Marii Magdaleny Bilińskiej, która była córką Ludwika i Sabiny Pieniążek. W jego rodzinie zrodzili się również: Emil (1876-1921, adwokat), Bronisław (ur. 1879, zm. prawdopodobnie 1939, nauczyciel), a także Józef, jeden z bliźniaków, urodzony i zmarły 30 marca 1882 roku. Drugi z bliźniaków, Władysław Zygmunt, również urodził się 30 marca 1882, ale zmarł 14 maja tego samego roku. W rodzinie był także Stanisław (1883-1951, duchowny rzymskokatolicki, kapelan wojskowy), Janina Maria (1886-1972) oraz Leonard (1893-1954).

W wieku dziewiętnastu lat Marian podjął naukę w Akademii Rolniczej w Dublanach. Przez pewien czas pracował na roli. Od października 1909 roku odbywał służbę wojskową jako jednoroczny ochotnik w C. K. Armii. Po zakończeniu służby, zrezygnował z kontynuacji studiów rolniczych i przeniósł się na naukę w Technicznej Akademii Wojskowej w Mödling, znajdującej się w pobliżu Wiednia. Po ukończeniu edukacji został przydzielony jako leutnant do Pułku Armat Polowych Nr 30 w Przemyślu. Z dniem 1 stycznia 1912 roku mianowano go chorążym rezerwy artylerii, a 1 listopada 1913 roku awansowano na porucznika, kontynuując służbę w jednostce.

W obliczu wybuchu I wojny światowej, pułk Mariana Gawła wyruszył na front w sierpniu 1914 roku. Po miesiącu intensywnych działań bojowych, 30 sierpnia 1914 roku, odniósł poważne rany w nogę. Spędził następne 10 miesięcy w szpitalu, aż do lipca 1915 roku. Został awansowany na nadporucznika w artylerii polowej i górskiej 1 maja 1915 roku. W połowie tego samego roku, ochotniczo zgłosił się do służby w C. K. Lotnictwie, podejmując szkolenie jako obserwator lotniczy w stopniu porucznika.

Już od 2 sierpnia 1915 roku miał przydział jako obserwator w eskadrze (Fliegerkompagnie) Flik 5 na froncie serbskim, gdzie brał udział w odważnych misjach rozpoznawczych nad Belgradem. Od maja do lipca 1916 roku przeszedł szkolenie w pilotażu w Niemczech, a następnie zrealizował dodatkowy kurs w Wiener Neustadt. W 1916 roku przesunięto go jako pilota polowego (Feldpilot), a jako dowódca plutonu eskadry Flik 36 na froncie rumuńskim odniósł swoje największe sukcesy. Wykonywał zarówno loty rozpoznawcze, jak i bombowe, używając samolotów Hansa-Brandenburg C.I.

W dniu 25 listopada 1916 roku, jako pilot, zestrzelił rumuński samolot Farman w pobliżu wsi Ulmuleț, co stanowiło jeden z pierwszych triumfów powietrznych na tym froncie. W uznaniu tego wyczynu został odznaczony Orderem Korony Żelaznej III klasy oraz niemieckim Krzyżem Żelaznym II klasy. 2 kwietnia 1917 roku, w ramach dalszych działań, zestrzelił kolejny samolot w rejonie dunajskiego portu Braiła. Na froncie rumuńskim służył do 22 kwietnia 1917 roku.

W maju 1917 roku rozpoczął kurs pilotażu myśliwskiego w Wiener Neustadt, a następnie od czerwca 1917 roku służył na froncie włoskim w eskadrze Flik 32, prowadząc działania jako szef pilotów. Z dniem 1 stycznia 1918 roku przydzielono go jako szefa pilotów w Flik 41/J, pod dowództwem znanego asa lotniczego Godwina Brumowskiego, na froncie włoskim. Niestety, pod koniec lutego 1918 roku, w wyniku poważnego wypadku lotniczego, odniósł ciężkie rany, które praktycznie wyeliminowały go z czynnej służby aż do końca wojny.

Od maja 1918 roku działał jako pilot kontrolny, a następnie, od sierpnia do października, pełnił rolę komendanta grupy zajmującej się odbiorem sprzętu lotniczego na lotnisku Wiedeń-Aspern. W trakcie służby w C. K. Lotnictwie, Marian wykonał około 130 lotów bojowych i odniósł przynajmniej dwa zwycięstwa powietrzne, kończąc wojnę w stopniu nadporucznika.

Na początku listopada 1918 roku zgłosił się do formującego się polskiego lotnictwa w Krakowie, gdzie został referentem lotniczym w IV Oddziale Sztabu Generalnego. Dekretem Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego z 2 grudnia 1918 roku, uzyskał przyjęcie do Wojska Polskiego oraz potwierdzenie stopnia porucznika. Następnie w lutym 1919 roku został mianowany pilotem Wojsk Polskich. Jako kapitan był zastępcą dowódcy Wojsk Lotniczych, ppłk. Hipolita Łossowskiego.

W kwietniu 1919 roku udał się do Paryża w związku z misją wojskową zakupów, gdzie uczestniczył w nabywaniu sprzętu dla polskiego lotnictwa. Po powrocie do Polski, w październiku 1920 roku, objął obowiązki w Oddziale Naczelnej Kontroli Wojskowej. Zatwierdzony 18 marca 1921 roku w stopniu majora, został przeniesiony do 2 pułku lotniczego. W listopadzie 1921 roku, bez jasnych przyczyn, przeszedł na stan nieczynny.

W 1922 roku był komisarzem nadzwyczajnym w Lwowie, a następnie w 1923 roku znowu w 2 Pułku Lotniczym. 31 października 1924 roku przeszedł do rezerwy. Od 1924 roku jako major rezerwy był przyporządkowany do 2 pułku lotnictwa. W 1934 roku, jako major rezerwy, związany był z 6 pułkiem lotniczym we Lwowie, zajmując pierwsze miejsce na liście starszeństwa oficerów rezerwy w korpusie oficerów aeronautyki.

Po przejściu do rezerwy, Marian osiedlił się w Lwowie, gdzie na początku lat 20. zamieszkał przy ul. Kopernika 3. Aktywnie zaangażował się w polski ruch automobilizmu, uczestnicząc w organizacjach samochodowych w Małopolsce, jak również angażując się w sport samochodowy. Brał udział w rajdach, w tym w czerwcowym Rajdzie Krajoznawczym Małopolskiego Klubu Automobilowego, w którym zajął 9. miejsce. W styczniu 1936 roku zdobył jedyną polską reprezentację w międzynarodowym rajdzie do Monte Carlo, a w 1937 roku zdobył jedno z pierwszych miejsc w zawodach jednodniowych, organizowanych przez Automobilklub. Był uznawany za jednego z najbardziej znanych rajdowców w Polsce.

Marian kierował firmą Towarzystwo Sprzedaży Samochodów, a do końca życia pełnił funkcję dyrektora biura sprzedaży „Polskiego Fiata” w rejonie warszawskim. Będąc osobą stanu wolnego, 26 czerwca 1923 roku oświadczył publicznie, że zrywa z Kościołem rzymskokatolickim. Tragiczne wydarzenia miały miejsce 16 listopada 1937 roku, kiedy to w jego mieszkaniu przy ulicy Smolnej (lub ulicy Smoczej) 32 w Warszawie zakończył swoje życie strzałem z broni palnej. Według doniesień prasowych, przyczyną jego tragicznego czynu miał być silny kryzys nerwowy, powiązany z rzekomym załamaniem finansowym.

Ordery i odznaczenia

Marian Gaweł był odznaczonym wojskowym, który zdobył liczne nagrody i wyróżnienia. Jego osiągnięcia zostały docenione zarówno przez Austro-Węgierskie, jak i inne instytucje.

• Order Korony Żelaznej III klasy z dekoracją wojenną oraz z mieczami, przyznany w 1917 roku,
• Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy z dekoracją wojenną, przyznany w 1915 roku, oraz z mieczami, nadany przed 1918 rokiem,
• Srebrny Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej, z mieczami, nadany 7 stycznia 1918 roku,
• Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej, przyznany przed 1916 rokiem, oraz z mieczami, nadany przed 1918 rokiem,
• Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913, przyznany w 1913 roku,
• Odznaka Pilota Polowego – dożywotnio,
• Najwyższe pochwalne uznanie, otrzymane w 1916 roku,
• Najwyższe pochwalne uznanie z jednoczesnym przyznaniem mieczów, nadane w 1918 roku.

W dodatkowych odznaczeniach, Gaweł otrzymał również:

• Krzyż Żelazny II klasy, przyznany w 1916 roku.

---

Oceń: Marian Gaweł

---