Stanisław Gaweł

Duchowieństwo i religia

Stanisław Gaweł, urodzony 18 listopada 1883 roku w Sanoku, był wybitnym polskim duchownym rzymskokatolickim. Jego życie, naznaczone pasją i oddaniem, zakończyło się 4 września 1951 roku w Mikołowie.

Pełnił ważną rolę jako proboszcz rezerwy Wojska Polskiego, co dodaje znaczenia jego działalności w kontekście historycznym i religijnym.

Życiorys

Stanisław Gaweł przyszedł na świat 18 listopada 1883 roku w Sanoku, pochodząc z rodziny o silnych tradycjach prawniczych i intelektualnych. Jego ojcem był adwokat dr Jan Gaweł (zm. 1913), a matką Maria Magdalena, z domu Bilińska (1848-1935), która była córką Ludwika i Sabiny z domu Pieniążek. W rodzinie Stanisława rodzeństwo stanowili: Emil (1876-1921, adwokat), Bronisław (ur. 1879, zm. prawdopodobnie w 1939, nauczyciel), Józef (jeden z bliźniaków, ur. i zm. 30 marca 1882), Władysław Zygmunt (drugi z bliźniaków, ur. 30 marca 1882, zm. 14 maja 1882) oraz Marian (1889-1937, oficer), a także Leonard (1893-1954).

Od 1893 roku Stanisław uczęszczał do C. K. Gimnazjum w Sanoku, a jego nauka zakończyła się w 1898 roku, kiedy to ukończył V klasę. W 1901 roku zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Nowodworskiego (św. Anny) w Krakowie. W tym samym roku podjął studia z zakresu prawa i filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie kształcił się aż do 1903 roku.

W 1907 roku, jako alumn IV roku Seminarium Duchownego w Przemyślu, otrzymał sakrament święceń kapłańskich. Jego pierwszym miejscem posługi były Zaleszany, gdzie został skierowany jako wikariusz. W 1909 roku przeniesiono go do Jarosławia, gdzie sprawował opiekę duszpasterską do 1911 roku.

Latem 1911 roku objął stanowisko kuratora polowego C. K. Armii w Rzeszowie, pozostając w austro-węgierskiej służbie duszpasterskiej aż do 1918 roku. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku został zmuszony do wyjazdu na wschód przez Rosjan, a jego pobyt znalazł odzwierciedlenie w ewidencji, w której figurował jako kurat polowy 2 klasy w Przemyślu. Po zakończeniu wojny, w 1918 roku, powrócił do Polski jako były oficer armii austro-węgierskiej, gdzie uzyskał stopień majora kapelana.

W trakcie wojny polsko-bolszewickiej pełnił rolę dziekana 4 Armii, a w 1920 roku został wyróżniony prestiżowym Expositorium Canonicale. Po uzyskaniu probostwa Wojska Polskiego we Lwowie, zdawał w 1922 roku egzamin konkursowy na stanowisko proboszcza. następnie przeniesiony do rezerwy jako proboszcz z powrotem do służby wojskowej. W 1934 roku znajdował się na szczycie listy kapłanów katolickich rezerwy wojskowej.

Po zakończeniu służby wojskowej, został mianowany wikarym w Rozembarku, a w 1923 roku zajmował stanowisko ekspozyta w Nisku do 1931 roku. Na wiosnę 1931 roku objął obowiązki w Jarosławiu, a rok później w Tyczynie. W dniu 17 października 1932 roku uzyskał instytucję kanoniczną na probostwo w Dobromilu, gdzie posługiwał przez lata 30.. Wspierał również działalność Ligi Morskiej i Kolonialnej.

Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu Sowietów do Przemyśla w 1939 roku, zamieszkał z innymi duchownymi w pałacu biskupim, a do 1943 roku pełnił rolę proboszcza w Dobromilu. Działał również w Polskim Komitecie Opiekuńczym w Bukowsku do czasu swojej choroby. Po wojnie, od 1945 do kwietnia 1950 roku, był administratorem parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Albigowej.

Na emeryturze mieszkał w Zielonce, gdzie zmarł 4 września 1951 roku w Mikołowie na Śląsku.

Odznaczenia

Stanisław Gaweł zdobył szereg odznaczeń, które są dowodem jego zasług i poświęcenia. Należą do nich:

  • Krzyż Zasługi dla Duchownych Wojskowych, przyznany w 1918 roku,
  • Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913, nadany w 1913 roku.

Przypisy

  1. Patryk Pleskot: Księża z Katynia. Kraków: Znak Horyzont, 2020.
  2. Dymitr Zagacki: Dwoch księży, dwie świątynie. polesie.org, 11.05.2017 r. [dostęp 10.10.2021 r.]
  3. Jerzy Gapys: Polskie rzymskokatolickie duchowieństwo diecezjalne w Radzie Głównej Opiekuńczej 1939-1945. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, 2010 r., s. 41, 128.
  4. Jerzy Gapys. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, 2010 r., s. 128.
  5. Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 5 i 6, s. 209, maj i czerwiec 1931 r.
  6. Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 10/11, s. 384, październik/listopad 1932 r.
  7. Piękna uroczystość. „Ziemia Przemyska”. Nr 19-21, s. 4, 02-15.05.1938 r.
  8. Nekrolog. „Ilustrowany Kurier Codzienny”. Nr 205, s. 6, 26.07.1935 r.
  9. Ś. p. major Marian Gaweł. „Codzienna Gazeta Handlowa”. Nr 267, s. 8, 21-22.11.1937 r.
  10. Kronika. „Tygodnik Jarosławski”. Nr 3, s. 2, 17.01.1932 r.
  11. Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. Egzamin konkursowy. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 7/8, s. 138, lipiec/sierpień 1922 r.
  12. Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. Uwolnieni. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 7/8, s. 138, lipiec/sierpień 1922 r.
  13. Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 3, s. 171, marzec 1909 r.
  14. Rocznik Oficerski 1924, s. 1300.
  15. Rocznik Oficerski 1923, s. 1429.
  16. Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 42.
  17. Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 55.
  18. Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 53.
  19. Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 159.
  20. Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 161.
  21. Kronika. Z kroniki żałobnej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 42, s. 3, 12.10.1913 r.
  22. Dziennik Urzędowy. Rozmaite obwieszczenia. „Gazeta Lwowska”. Nr 119, s. 8, 27.05.1909 r.
  23. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1894/1895 (zespół 7, sygn. 18). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 64.

Oceń: Stanisław Gaweł

★★★★★
Średnia ocena:4.49 Liczba ocen:13