Leon Wzorek

---

Życiorys

Leon Wzorek, urodzony 4 marca 1896 roku w Posadzie Sanockiej, był synem Franciszka i Franciszki, którzy pobrali się w 1892 roku w Sanoku. Jego ojciec, pochodzący z Ryglic, zmarł 14 marca 1926 roku w wieku 61 lat, a matka była córką rolnika z Posady Sanockiej. Leon miał rodzeństwo: Stanisława, Zuzannę oraz Władysława. Rodzina Wzorków wywodziła się z Nowego Sącza. W 1889 roku ojciec rodziny przybył do Sanoka w poszukiwaniu pracy, gdzie rozpoczął zatrudnienie w fabryce maszyn i wagonów w Posadzie Olchowskiej oraz pracował na kolei. Mieszkali na „Stawiskach” w tejże miejscowości.

Leon Wzorek zakończył edukację w sanockiej 4-klasowej szkole podstawowej oraz 3-klasowej szkole wydziałowej. Po ukończeniu czwartej klasy rozpoczął pracę w fabryce wagonów w Sanoku, a następnie znalazł zatrudnienie jako maszynista w przemyśle naftowym w Krośnie. Dalszą edukację kontynuował w Krakowie, gdzie uzyskał tytuł mistrza w zawodzie ślusarza oraz elektrotechniki. W czasie I wojny światowej zaangażował się w działalność Polskiej Organizacji Wojskowej, a na końcu wojny brał udział w rozbrajaniu Austriaków. 20 listopada 1918 roku zaciągnął się do Marynarki Wojennej, gdzie pełnił funkcję maszynisty w Flotylli Wiślanej „Wisła”. Następnie został przydzielony do przejmowania warsztatów portowych.

Od 15 stycznia 1920 roku pracował w Biurze Hydrograficznym MW w Gdańsku, gdzie zajmował się przejmowaniem struktur hydrograficznych. Jako żołnierz Batalionu Morskiego uczestniczył w odbudowie polskiego Pomorza, a także był odpowiedzialny za uruchomienie sieci telefonicznej wzdłuż Wybrzeża. W latach 1920–1921 piastował funkcję podoficera maszynowego oraz elektryka na ORP „Pomorzanin”, służąc w stopniu bosmana.

Po zakończeniu służby wojskowej został kierownikiem latarni morskiej w Rozewiu, gdzie pracował od 1 marca 1922 roku. Jego brat Władysław dołączył do niego w 1924 roku jako pomocnik, a następnie został pilotem hydroplanów. Stanowisko to pełnił jako funkcjonariusz Marynarki Wojennej, a potem, po przekazaniu obiektu przez Urząd Morski, jako pracownik administracji. W Rozewiu Leon znany był również z rozpowszechniania historii pobytu Stefana Żeromskiego w latarni, gdzie powstały fragmenty „Wiatru od morza”. Był członkiem Polskiego Związku Zachodniego, organizując ogniska oraz pełniąc funkcję prezesa oddziału w Łebczu. Ustanowił tablicę pamiątkową ku czci Stefana Żeromskiego, która została odsłonięta 29 czerwca 1933 roku na wniosek Ligi Morskiej i Kolonialnej, aczkolwiek zniknęła podczas niemieckiej okupacji. W tym samym roku w latarni rozpoczęło działalność Muzeum Stefana Żeromskiego, którego uruchomienie było zasługą L. Wzorka.

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku Leon pozostał na swoim stanowisku, dotrzymując przysięgi złożonej na rynku w Pucku. Został aresztowany przez Niemców 11 września 1939 roku, a następnie więziony i torturowany na gestapo w Pucku. Po aresztowaniu miał możliwość spotkania ze swoimi dziećmi, gdzie już dało się zauważyć oznaki brutalnego traktowania. Jego żona napisała list do Adolfa Hitlera, w którym prosiła o uwolnienie męża, jednak odpowiedź z Kancelarii Rzeszy w Berlinie była odmowna. Prawdopodobnie 31 grudnia 1939 roku Leon Wzorek został rozstrzelany w Piaśnicy.

18 kwietnia 1922 roku w Posadzie Olchowskiej poślubił Bronisławę Jayko (1897–1978), pochodzącą z rodziny trudniącej się usługami pogrzebowymi. Po wojnie latarnikami w Rozewiu byli także jego brat Władysław, który pełnił swoje obowiązki od 1 maja 1945 roku do przejścia na emeryturę w wieku 72 lat w 1975 roku, a po nim syn Leona, Zbigniew, który rozpoczął pracę w 1975 roku.

Upamiętnienie

Leon Wzorek doczekał się upamiętnienia dzięki odsłoniętej 6 września 1969 roku tablicy pamiątkowej, która została umieszczona na latarni w Rozewiu. Ta latarnia usytuowana jest przy ulicy noszącej jego imię, co stanowi niezwykle ważny element jego dziedzictwa.

W związku z 25-leciem działalności Klubu Zainteresowań Marynistycznych Polskiego Związku Filatelistów, w 1988 roku wydano pamiątkową kartę pocztową z wizerunkiem Leona Wzorka, co jest kolejnym dowodem uznania dla jego wkładu w kulturę i sztukę marynistyczną.

---

Oceń: Leon Wzorek

---