Stanisław Michalski (weterynarz)

---

Życiorys

Stanisław Michalski przyszedł na świat 23 kwietnia 1900 roku. Jego rodzicami byli Kazimierz Michalski (1875–1962) oraz Eleonora Dziura (1880–1945). Ojciec Stanisława pełnił funkcję radcy skarbowego oraz do roku 1930 był asesorem w Urzędzie Skarbowym Akcyz i Monopolów Państwowych w Sanoku, gdzie również zajmował stanowisko dyrektora Komunalnej Kasy Oszczędności. Stanisław miał dwóch braci: Adama (urodzony w 1898) i Tadeusza oraz dwie siostry: Kazimierę Wandę (1902–1991), zamężną z Włodzimierzem Taworskim, matkę dr Anny Taworskiej, oraz Helenę Eleonorę (1909–1990), która poślubiła inżyniera architekta Adolfa Wittelsem. Rodzina Michalskich mieszkała w Sanoku przy ulicy Jagiellońskiej.

Na egzaminie dojrzałości, zdawanym 6 czerwca 1918 roku, Stanisław Michalski uczęszczał do Państwowego Gimnazjum w Sanoku, gdzie jego klasowymi kolegami byli m.in. Włodzimierz Godłowski oraz Jakub Zaleski, kolejna ofiara zbrodni katyńskiej. W swoich młodzieńczych latach był również harcerzem.

Stanisław podjął pracę w kopalni w Grabownicy Starzeńskiej. 5 maja 1919 roku, jako ochotnik, wstąpił do Wojska Polskiego, w którego ramach przydzielono go do 1 pułku artylerii ciężkiej Ziemi Krakowskiej w charakterze kanoniera. W lipcu 1919 roku jednostka, w której służył, przeszła reorganizację na 3 pułk artylerii ciężkiej, przenosząc się do Lublina. W tym czasie Stanisław został oddelegowany do Szkoły Podoficerskiej nr 3 w Krakowie. Po zakończeniu kursu Podchorążych w szkole podoficerskiej artylerii uzyskał wynik celujący oraz awans na stopień kaprala.

Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, walcząc w 1 baterii 2 pułku artylerii, gdzie był odpowiedzialny za funkcje łącznika oraz wywiadowcy-obserwatora. Brał udział w bitwach nad Berezyną, krótko po czym współdziałał w walkach na terenach Ukrainy, w tym pod Równem, Łuckiem i Włodzimierzem Wołyńskim. Po wojnie w grudniu 1920 roku przeszedł do rezerwy, aby kontynuować naukę. Wkrótce uczestniczył w ćwiczeniach 5 baterii 10 pułku artylerii ciężkiej. Otrzymał awans na podporucznika w korpusie oficerów weterynaryjnych, ze starszeństwem z 1 lipca 1925 roku, lokując się na 14 miejscu.

Ukierunkował się na weterynarię, którą zaczynał na studiach prawniczych, ale ostatecznie kontynuował na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie, gdzie ukończył studia w 1925 roku. Otrzymał tytuł lekarza weterynarii 28 czerwca 1927 roku. W styczniu 1931 roku został powołany na zastępcę członka komisji rewizyjnej Lwowskiego Oddziału Zrzeszenia Lekarzy Weterynaryjnych Rzeczypospolitej Polskiej. W 1939 roku zdobył tytuł naukowy doktora oraz pracował jako adiunkt w Katedrze Chirurgii lwowskiej AMW, wykładając rentgenologię. Publikował również artykuły w „Przeglądzie Weterynaryjnym”.

W obawie przed nadchodzącym konfliktem w 1939 roku, otrzymał przydział do 27 pułku artylerii lekkiej. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej. W trakcie sowieckiej agresji na Polskę został aresztowany przez Sowietów. Przetrzymywany był w obozie w Kozielsku, gdzie jego pobyt zauważył szkolny kolega Zdzisław Peszkowski. Wiosną 1940 roku został przewieziony w jednym z pierwszych transportów do Katynia, gdzie zginął z rąk funkcjonariuszy NKWD. Jego zgon zarejestrowano w obozie w dokumentacji oraz odnaleziono ciało podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 roku. Ciała odnalezione zidentyfikowano pod numerem 1186, a Stanisław został pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu w mogile bratniej drugiej.

Życie osobiste Stanisława Michalskiego było skomplikowane; był żonaty z Haliną, jednak nie mieli dzieci. Po jego tragicznej śmierci Halina wyszła za mąż za Lesza. W czasie wojny została deportowana przez Sowietów w głąb ZSRR, gdzie przebywała z mężem i dzieckiem. W lwowskim mieszkaniu Stanisława po ataku Niemiec na ZSRR zamieszkała jego siostra Kazimiera Taworska z synem Tadeuszem.

Upamiętnienie

Podczas „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury”, który miał miejsce 21 czerwca 1958 roku, nazwisko Stanisława Michalskiego znalazło się w apelu poległych, oddając hołd osobom walczącym o Ojczyznę w latach 1939–1945. W tym dniu jego imię zostało również uwiecznione na tablicy pamiątkowej, zlokalizowanej w budynku gimnazjum, poświęconej poległym oraz pomordowanym absolwentom tej instytucji.

W 1962 roku, Stanisław Michalski był jedną z wielu osób wymienionych na tablicy Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej znajdującej się na Cmentarzu Centralnym w Sanoku. Jego zasługi zostały w ten sposób przypomniane i uhonorowane w szerszym kontekście historycznym.

5 października 2007 roku miało miejsce ważne wydarzenie, gdy Minister Obrony Narodowej, Aleksander Szczygło, dokonał pośmiertnego awansu Stanisława Michalskiego do stopnia kapitana. Uroczystość ta została ogłoszona 9 listopada 2007 roku w Warszawie podczas wydarzenia pn. „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

W dniu 18 kwietnia 2009 roku, w ramach akcji „Katyń… pamiętamy” oraz „Katyń… Ocalić od zapomnienia”, na tzw. Alei Katyńskiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku, posadzono 21 Dębów Pamięci. Wśród nich znalazł się również dąb upamiętniający Stanisława Michalskiego. Zasadzili go dr Piotr Uruski, historyk oraz przewodniczący Komisji Rady Powiatu Sanockiego, co podkreśla wagę oraz znaczenie tego gestu w zachowaniu pamięci o bohaterze.

Odznaczenie

Stanisław Michalski, znany weterynarz, został wyróżniony Krzyżem Walecznych, co stanowi wyraz uznania za jego odwagę oraz determinację, które wykazał w trakcie walk pod miejscowością Krynki.

Publikacje (artykuły)

Stanisław Michalski, wybitny weterynarz, przyczynił się do rozwoju medycyny zwierzęcej poprzez swoje liczne publikacje naukowe. Jego prace obejmowały szeroki zakres tematów, a poniżej przedstawiono kilka z jego znaczących artykułów.

• Guz piasecznicowy na piersiach u konia, 1927,
• Włókniako-gruczolak torbielowy u psa, 1927,
• Amutatio penis, 1927,
• Amputatio kończyn u psów, 1929,
• Działanie zabiegów chirurgicznych przy dychawicy świszczącej, 1929,
• Histerektomia u psów, 1932,
• Z rentgenografii narządu moczowego u psów, 1933,
• Mięsak w jamie brzusznej u psa, 1934,
• Spostrzeżenia kliniczne nad mięsakiem kości u psów, 1936,
• Schorzenia trzeciej powieki i ich leczenie, 1937.

Publikacje te nie tylko ukazują wiedzę autora w obszarze medycyny weterynaryjnej, ale również jego zaangażowanie w poprawę zdrowia zwierząt.

---

Oceń: Stanisław Michalski (weterynarz)

---