Adam Dembicki von Wrocień

Wojsko i służby mundurowe

Adam Włodzimierz Dembicki Edler von Wrocień, urodzony 2 grudnia 1849 roku w Sanoku, był postacią o znaczącym wpływie na historię wojskowości. Zmarł 17 kwietnia 1933 roku, również w Sanoku, co przypieczętowało jego związki z tym miastem.

Jako marszałek polny porucznik cesarskiej i królewskiej Armii, Dembicki odegrał kluczową rolę w obronie Budapesztu, będąc dowódcą w trudnych czasach. Jego doświadczenie i przywództwo w trakcie kryzysów militarnych przyczyniły się do utrzymania porządku i bezpieczeństwa w regionie.

Życiorys

Adam Włodzimierz Dembicki Wrocień przyszedł na świat 2 grudnia 1849 roku w Sanoku. Był dzieckiem Pawła, który pracował jako nauczyciel w głównej szkole dla chłopców oraz pełnił funkcję dyrektora, a także Emilii, z domu Zacharjasiewicz, córki Michała. Poza nim w rodzinie było jeszcze kilka sióstr: Paulina Emilia (urodzona w 1851), Aurelia Klementyna (urodzona w 1853), Józefa (zmarła 2 grudnia 1860 r., mając zaledwie 7 miesięcy), Helena (urodzona w 1861), Albiną Marianną (urodzoną w 1865) oraz brat Teodozy, który zmarł 17 lutego 1863 r., kiedy miał miesiąc.

Podjął naukę w szkole realnej, a następnie z powodzeniem ukierunkował swoją edukację w Instytucie Kadeckim w Hainburgu, który ukończył w 1866 roku. W latach 1866-1870 był studentem Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt, zdobywając wysokie oceny. Po zakończeniu edukacji rozpoczął swoją karierę wojskową 1 września 1870 roku jako porucznik 45. pułku piechoty, stacjonującym w Hradec Kralowe i Brnie.

W latach 1873-1876 kontynuował naukę w Szkole Wojennej w Wiedniu, osiągając dobre wyniki na zakończenie tego etapu edukacji. Wkrótce po ukończeniu został promoted do rangi nadporucznika i przydzielony do sztabu 65. brygady piechoty. Od 1879 roku aż do 1883 roku angażował się w prace związane ze szkolnictwem wojskowym, gdzie zaczynał jako nauczyciel na kursie żandarmerii polowej, a później prowadził zajęcia w szkole kadetów w Karthaus koło Jicina.

W 1883 roku Adam Dembicki awansował do stopnia kapitana II klasy i powrócił do służby w 45. pułku piechoty. W październiku 1886 roku, jako kapitan, został przeniesiony do czynnej obrony krajowej, a nieco później mianowany komendantem batalionu w galicyjskich oddziałach. W biegu lat następnych awansował do różnych stopnia od kapitana I klasy do generała majora. Nosił również tytuł nobilitowanego „Edler von”, przyznany przez cesarza Franciszka Józefa I 11 lipca 1911 roku.

W trakcie I wojny światowej powrócił do czynnej służby wojskowej. 24 sierpnia 1915 roku objął stanowisko zastępcy komendanta Budapesztu, a we wrześniu 1916 r. został komendantem twierdzy Hohensalzburg. Po zakończeniu działań wojennych przeszedł na emeryturę 1 stycznia 1919 roku i osiedlił się na stałe we Lwowie. Pod koniec życia, w 1930 roku, powrócił do rodzinnego Sanoka.

Dembicki miał dwa małżeństwa. Pierwsze z Bertą z domu Winkowską, z którą ożenił się w 1881 roku, trwało do jej śmierci w 1919 roku. Oboje mieli dwóch synów: Adama Włodzimierza, który zmarł na grypę „hiszpankę” oraz Jerzego. Drugą żoną była Oktawia z Pisarczuków, którą poślubił w 1920 roku. Zamieszkiwał przy ulicy Płowieckiej 16 w Sanoku. Jego życie zakończyło się 17 kwietnia 1933 roku, a pochowano go na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 19 kwietnia 1933 roku.

Herb Dembicki von Wrocień: Tarcza dwudzielna pasem srebrnym. W polu I czerwonym gałązka dębowa w pas, ośmiu ułożonych parami żołędziach z czterema na przemian ułożonymi liśćmi, złota. W polu II błękitnym cztery gwiazdy sześciopromienne w pas złote. W klejnocie dwa skrzydła orle, czerwono-błękitne z pasem srebrnym. Labry prawe czerwone, lewe błękitne, podbite srebrem.

Historię generała Dembickiego opisał Jan Rydel w swojej pracy doktorskiej, która została wydana jako „W służbie cesarza i króla” w 2001 roku.

Ordery i odznaczenia

Adam Dembicki von Wrocień jest osobą, która otrzymała wiele prestiżowych odznaczeń w ciągu swojego życia. O jego osiągnięciach świadczy lista wyróżnień, które zdobył, co stanowi wyraz jego zasług i poświęcenia. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis jego odznaczeń:

  • Kawaler Orderu Leopolda (1909),
  • Order Korony Żelaznej III klasy (1902),
  • Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na czerwonej wstążce (1895),
  • Odznaka za Służbę Wojskową 2 klasy,
  • Krzyż Jubileuszowy Wojskowy,
  • Brązowy Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii.

Przypisy

  1. 2021-05-19: Stowarzyszenie Opieki nad Starymi Cmentarzami w Sanoku. facebook.com. [dostęp 18.07.2021 r.]
  2. 2021-05-18: Stowarzyszenie Opieki nad Starymi Cmentarzami w Sanoku. facebook.com. [dostęp 18.07.2021 r.]
  3. Borys Łapiszczak: Sanok w dawnej Galicji i Lodomerii na starej pocztówce i fotografii. Cz. X. Sanok: Poligrafia, 2007, s. 106. ISBN 83-918650-4-5.
  4. Paweł Nestorowicz: Boża rola. Przyczynek do historii cmentarzy sanockich w 110-tą rocznicę konsekracji cmentarza przy ul. Rymanowskiej. Sanok: 2005, s. 47.
  5. Spacer po cmentarzu przy ul. Rymanowskiej. zymon.com.pl. [dostęp 17.05.2014 r.]
  6. Zabytkowe nagrobki. starecmentarze.sanok.pl. [dostęp 10.08.2013 r.]
  7. Pan Adam – Legenda Sanoka. W: Roman Bańkowski: Wywiady i opowieści. Sanok: Związek Literatów Polskich. Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 42.
  8. Pan Adam – Legenda Sanoka. W: Roman Bańkowski: Wywiady i opowieści. Sanok: Związek Literatów Polskich. Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 44.
  9. Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 232.
  10. Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 228.
  11. Kronika. Awans listopadowy w armii. „Echo Przemyskie”, s. 3, nr 88 z 03.11.1907 r.
  12. Kronika. Mianowania w c. i k. armii. „Gazeta Lwowska”, s. 5, nr 250 z 02.11.1886 r.
  13. Kronika. Mianowania w c. i k. armii. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 247 z 28.10.1886 r.
  14. Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 156 z 11.07.1907 r.
  15. Awans majowy w c. i k. obronie krajowej. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 105 z 09.05.1909 r.
  16. Dembicki, Adam, Leutnant des Inf.-Reg. Nr 45., Oberst Komdt. des k.k. Landw.-Inf.-Reg. Budweis Nr 29 (Rang. * Juni 1897), [w:] Die K. Und K. Kriegsschule 1852-1902. Heer. Kriegsarchive. 1903.
  17. Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 12.
  18. Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918, s. 423.
  19. Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918, s. 428.
  20. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1917. Wiedeń: 1917, s. 63.
  21. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1917. Wiedeń: 1917, s. 89.
  22. Sylwester Korwin Kruczkowski: Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austrjackich w czasie od roku 1773 do 1918. Lwów: 1935, s. 26.
  23. Księga zgonów Parafii Greckokatolickiej w Sanoku 1855-1909. s. 10.
  24. Księga zgonów Parafii Greckokatolickiej w Sanoku 1855-1909. s. 64.

Oceń: Adam Dembicki von Wrocień

★★★★★
Średnia ocena:4.6 Liczba ocen:13