Adolf Amort

---

Życiorys

Adolf Amort urodził się 17 października 1831 roku w Sanoku, jako syn Jana Nepomucena Amorta, sprzedawcy i kupca z Krakowa, oraz Franciszki Korczyńskiej. Jego ojciec zmarł w 1832 roku w młodym wieku 34 lat. Chrzest odbył się w Sanoku 22 października 1831 r. pod nadzorem księdza Jana Grabowskiego, nadając mu imiona Gustaw Adolf. Rodzina Amortów nie była liczna, gdyż Adolf miał tylko troje rodzeństwa, w tym siostrę Helenę Franciszkę, brata Jana Nepomucena oraz Teresę Sabinę. W tej liczbie należy również wymienić Karola, który był nieślubnym dzieckiem swojej matki. Rodzina zmieniała miejsca zamieszkania w Sanoku, żyjąc w różnych lokalizacjach, co dokumentowano w latach 1828, 1830 i 1836. Po osiągnięciu dorosłości, Amort był znany jako Adolf Gustaw Amort. Jego pochodzenie etniczne budziło kontrowersje; niektórzy twierdzili, że jego przodkowie byli spolonizowanymi Serbami lub Węgrami. Pozostawał wyznania rzymskokatolickiego przez całe życie.

Służba wojskowa

Adolf Amort związał swoje życie z wojskiem, stając się oficerem Armii Cesarstwa Austriackiego. Rozpoczął służbę w 9 pułku piechoty w Stryju, gdzie od około 1852 roku pełnił funkcję kadeta. W kolejnych latach awansował, zostając podporucznikiem 2 klasy w 1855 roku, a potem porucznikiem w 1859 roku. Wziął udział w kampanii włoskiej w tym samym roku. Po wybuchu powstania styczniowego w 1863 roku, Amort przyłączył się do strony polskiej jako były oficer armii austriackiej, osiągając stopień majora i posługując się pseudonimem „Murdelio”. Jako naczelnika zajmował się organizacją oddziału Kajetana Cieszkowskiego i dowodził jego działaniami, zwłaszcza podczas ważnych bitew, takich jak te pod Kowalami czy Lublinem, gdzie odniósł rany. Jego imię wielokrotnie pojawiało się w zapiskach Stefana Brykczyńskiego, weterana powstańczego. W 1866 roku Amort był rotmistrzem w oddziale wolnych ułanów, a później w latach 70. pełnił obowiązki w rezerwie 3 pułku ułanów.

Praca i działalność

Po zakończeniu kariery wojskowej, Amort osiedlił się w Przemyślu, gdzie zaangażował się w życie zawodowe i społeczne swojego miasta. W latach 1871-1899 pełnił funkcję kasjera Kasy Oszczędności, ciesząc się szacunkiem oraz zaufaniem ze strony dyrekcji oraz obywateli Przemyśla. Jego wynagrodzenie na koniec tego okresu wynosiło 2100 złotych. Był znany jako osoba honorowa, angażował się w różne działalności publiczne, a także trafił do roli arbitra w sprawach o charakterze honorowym. Oprócz tego, Amort pełnił liczne funkcje w organizacjach społecznych, takich jak Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Jako naczelnicy straży pożarnej z sukcesem dowodził akcjami ratunkowymi w Przemyślu. W międzyczasie, wielokrotnie był wybierany do rady miejskiej i wnosił swój wkład w rozwój społeczności lokalnej.

Skazanie za defraudację

20 maja 1899 roku Amort został aresztowany pod zarzutem defraudacji finansowej, występując jako kasjer Kasy Oszczędności. Jak wynikało z przeprowadzonych audytów, nieprawidłowości, które odkrył dr Skórski, opiewały na sumę 71 000 złotych, co doprowadziło do ujawnienia jego oszustw. W swoim oświadczeniu przyznał się do winy, tłumacząc to trudnościami finansowymi związanymi z grą na giełdzie. Podczas procesu, który rozpoczął się 5 września 1899 roku, wszelkie zarzuty przypisane Amortowi były analizowane przez trybunał przysięgłych. Ostatecznie, on sam złożył wyjaśnienia, w których zrzucił winę na nieostrożność i zapowiedział próby uregulowania zaistniałych braków z majątku zmarłej żony. 7 września 1899 roku została wydana decyzja, która skazała go na trzy lata ciężkiego więzienia. Ponadto, był zobowiązany do pokrycia kosztów postępowania oraz zapłaty odszkodowania. Skazanie Amorta wstrząsnęło społecznością Przemyśla, gdyż cieszył się powszechną opinią uczciwego obywatela. Od transportu do zakładu karnego w Lwowie rozpoczął odsiadywanie kary w marcu 1902 roku.

Życie prywatne

Adolf Amort był żonaty z Emilią, która zmarła przed 1899 rokiem, a para nie doczekała się potomstwa. Po ślubie zamieszkali w Przemyślu przy ulicy Długiej. W latach późniejszych, po skazaniu, pewne plany dotyczące budowy siedziby komendy korpusu c.k. armii na tzw. „Amortówce” zostały podjęte przez Kasę Oszczędności. Wkrótce potem, począwszy od 1907 roku, grunty, które wcześniej należały do Amorta, były przedmiotem zakupu i dalszego rozwoju lokalnego. Cała historia Adolfa Amorta, zarówno jego kariera wojskowa, działalność społeczna, jak i upadek, stanowi zupełnie wyjątkową opowieść o człowieku, który przeżył wiele zwrotów akcji.

---

Oceń: Adolf Amort

---