Tadeusz Marian Turkowski to postać, która na zawsze wpisała się w historię polskiego malarstwa. Urodził się 27 lutego 1923 roku w Sanoku, gdzie również spędził większą część swojego życia. Jego prace, pełne pasji i oryginalności, zdobyły uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą.
Artysta zmarł 9 sierpnia 2012 roku w tym samym mieście, w którym się urodził, pozostawiając po sobie bogaty dorobek twórczy, który nadal inspiruje wielu pasjonatów sztuki. Turkowski jest znany nie tylko z umiejętności malarskich, ale także z zaangażowania w rozwój kultury artystycznej w Polsce.
Życiorys
Tadeusz Marian Turkowski urodził się 27 lutego 1923 roku jako syn Antoniego Turkowskiego, sekretarza starostwa powiatu sanockiego, oraz Marii Kocyłowskiej. W jego rodzinie, poza braćmi Zbigniewem, który został inżynierem górniczym, oraz Stanisławem, który po wojnie został duchownym, byli także inni członkowie rodziny, którzy pełnili znaczące role w Kościele.
Rodzina Turkowskich mieszkała przy ulicy Błonie 4/6 w dzielnicy o tej samej nazwie. Ich linia genealogiczna miała wiele postaci duchownych oraz zakonnych, takich jak ks. dr Maurycy Turkowski, czy bp Jozafat Kocyłowski, błogosławiony, z którego rodziny wywodził się także ks. Władysław Kocyłowski.
W dzieciństwie Tadeusz pasjonował się szybownictwem, a w 1937 roku, podczas konkursu modeli latających, zdobył nagrodę wraz ze swoim bratem Zbigniewem. Konkurs został zorganizowany w ramach wydarzeń przez Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz fabrykę gumy.
Był również związany z malarstwem, ucząc się od znanych malarzy takich jak Leon Getz oraz Władysław Lisowski. Po ukończeniu gimnazjum w 1945 roku, uczestniczył w pierwszej powojennej wystawie wspólnie z innymi artystami, którą zorganizowało Muzeum Historyczne w Sanoku.
Rok 1945 przyniósł mu także początek studiów na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie uzyskał dyplom w 1951 roku. Następnie kontynuował edukację na węgierskiej Akademii, a do 1952 roku pracował jako asystent prof. Adama Marczyńskiego.
W połowie lat 60. wspierał artystycznie Zdzisława Beksińskiego, który dopiero zaczynał swoją karierę malarską. Tadeusz Turkowski zajmował się tworzeniem malowideł ściennych oraz grafiką. Od 1948 do 1958 roku brał udział w aż 11 wystawach zarówno w kraju, jak i za granicą.
Był również autorem projektu okładki dla publikacji „Sanok i okolice”, której autorem był Stefan Stefański. W 1968 roku wykonywał konserwację ołtarzy w kościele Świętego Antoniego Padewskiego w Przewrotnem.
Jego prace wzbogaciły wiele znanych instytucji, w tym Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego, które w 1979 roku wzbogaciło swoją kolekcję o portret Grzegorza z Sanoka, stworzone przez Turkowskiego. Jego dzieła pozostają częścią ekspozycji Muzeum Historycznego w Sanoku.
W 1956 roku Tadeusz został wybrany do obwodowej komisji wyborczej nr 2 w Sanoku. W 1991 roku zrealizował polichromię w kaplicy przedpogrzebowej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.
Jego życie prywatne związane było z Anią Stefańską, absolwentką ASP w Krakowie, z którą osiedlił się w Sanoku. Mieli dwoje dzieci: córkę Joannę, która wyszła za Wiesława Banacha, dyrektora Muzeum Historycznego w Sanoku, oraz syna Pawła, będącego pracownikiem naukowym na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie.
Tadeusz Turkowski zmarł 9 sierpnia 2012 roku w Sanoku i został pochowany w grobowcu rodzinnym. Spoczywa tam również jego brat ks. Stanisław Turkowski, jak również żona Anna Turkowska, która odeszła w 2011 roku.
Publikacje przedmiotowe
Lista publikacji związanych z twórczością Tadeusza Mariana Turkowskiego jest bardzo interesująca i pokazuje różnorodność jego osiągnięć artystycznych. Oto kilka z nich:
- Sanok w grafice Tadeusza Turkowskiego (1958),
- Artur Olechniewicz: Tadeusz Turkowski: monotypie z lat 70 (2005),
- Tadeusz Marian Turkowski: katalog zbiorów (2007).
Nagrody
Artysta Tadeusz Marian Turkowski zdobył liczne wyróżnienia w swojej karierze twórczej, co potwierdza jego znaczący wkład w polską sztukę. Oto niektóre z jego osiągnięć:
- nagroda twórcza Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie za prace plastyczne, przyznana w 1959 roku,
- II nagroda w konkursie plastycznym „Rzeszów w grafice i rysunku”, zdobyta w 1963 roku,
- nagroda Miasta Sanoka w dziedzinie kultury i sztuki za rok 1999, wyróżniająca go za całokształt twórczości artystycznej.
Przypisy
- Wiesław Banach, Jarosław Mikołaj Skoczeń: Beksiński dzień po dniu kończącego się życia. Dzienniki Rozmowy. Z Wiesławem Banacha rozmawia Jarosław Mikołaj Skoczeń. Mawit Druk, 25.10.2016 r., s. 18.
- Wiesław Banach, Jarosław Mikołaj Skoczeń: Beksiński dzień po dniu kończącego się życia. Dzienniki, Rozmowy. Z Wiesławem Banacha rozmawia Jarosław Mikołaj Skoczeń. Mawit Druk, 25.10.2016 r., s. 16.
- Jolanta Ziobro. Dąb dla porucznika Ryszarda. „Tygodnik Sanocki”. Nr 30 (1129), s. 6, 02.08.2013 r.
- Alicja Ziętek-Salwik: Doceniony indywidualizm, chwalebna jedność. niedziela.pl. [dostęp 15.11.2014 r.]
- Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 02.10.2014 r.]
- Franciszek Oberc. Samorząd miejski Sanoka a wybitni sanoczanie. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 11: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1990–2010, s. 539, 2014 r.
- Medale pamiątkowe, okolicznościowe wydawnictwa, walory filatelistyczne w 500 rocznicę śmierci Grzegorza z Sanoka. „Nowiny”, s. 6, Nr 34 z 12-13.02.1977 r.
- Franciszek Oberc: Kalendarium sanockie 1974-1994, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 953.
- Królewskie Wolne Miasto Sanok. Informator miejski. Bydgoszcz: Journal, 1995 r., s. 15.
- Józef Ząbkiewicz, W latach powojennych. Życie kulturalne. Muzeum Historyczne, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995 r., s. 911.
- Piękna uroczystość lotnicza w Sanoku. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 223 z 01.10.1937 r.
- Start balonu wolnego w Sanoku. „Wschód”. Nr 62, s. 7, 10.10.1937 r.
- Czesław A. Skrobała. Barwy czterech pór roku. „Tygodnik Sanocki”. Nr 33 (510), s. 1, 17.08.2001 r.
- Czesław A. Skrobała. Barwy czterech pór roku. „Tygodnik Sanocki”. Nr 33 (510), s. 6, 17.08.2001 r.
- Wręczenie nagród zwycięzcom konkursu „Rzeszów w grafice i rysunku”. „Nowiny”, s. 6, Nr 239 z 09.10.1963 r.
- Konkurs plastyczny „Rzeszów w grafice i rysunku”. „Nowiny”, s. 4, Nr 226 z 24.09.1963 r.
- Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe. W: Dwa dni w mieście naszej młodości, Warszawa: 1960 r., s. 150.
- Franciszek Świder. Kilka słów o laureatach tegorocznych nagród twórczych. „Nowiny”, s. 7, Nr 172 z 18 i 19.07.1959 r.
- Stefan Stefański: Sanok i okolice. Sanok: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, 1958 r., s. 2.
- Beksińscy 2014, s. 103.
- Beksińscy 2014, s. 160.
- Władysław Stachowicz. Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 155, Sanok: 2008 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Janusz Szuber | Tadeusz Kosiński (muzyk) | Władysław Lisowski | Jacek Matecki | Michał Walczak | Gabriela Gorączko | Kalman Segal | Marcin Głowacki (reżyser) | Arkadiusz Andrejkow | Marian Waldemar Kuczma | Riwka Gurfein | Robert Gierlach | Agata Kielar-Długosz | Beata Buczek-Żarnecka | Bronisław Filipczak | Eryk Kuszczak | Barbara Bandurka | Zdzisław Beksiński | Edmund Słuszkiewicz | Marta WierzbieniecOceń: Tadeusz Marian Turkowski