Kamienica przy ul. Tadeusza Kościuszki 22 w Sanoku

Kamienice i domy

Kamienica zlokalizowana pod adresem ul. Tadeusza Kościuszki 22 w Sanoku to obiekt o istotnym znaczeniu, z uwagi na swoje położenie w centrum miasta. Budynek ten znajduje się w dzielnicy Śródmieście, w pobliżu zbiegu ulicy Tadeusza Kościuszki oraz ulicy Adama Mickiewicza.

Budynek ma dwie kondygnacje oraz dwufrontową elewację. Południowa elewacja budynku staje się widoczna z uwagi na sąsiedztwo z ulicą Kościuszki, podczas gdy wschodnia fasada sprawia, iż budynek jest doskonale widoczny z ulicy Mickiewicza. Naprzeciwko elewacji południowej usytuowany jest Plac Miast Partnerskich, który dodaje atrakcyjności tej lokalizacji.

Warto także zwrócić uwagę na pobliską kamienicę przy ul. Tadeusza Kościuszki 16, która znajduje się naprzeciw elewacji wschodniej. To miejsce, które łączy historię z lokalnym życiem, czyniąc je interesującym punktem na mapie Sanoka.

Historia

Kamienica przy ul. Tadeusza Kościuszki 22 w Sanoku ma bogatą historię, która sięga przełomu XIX i XX wieku, kiedy to została wzniesiona przez Berl Finka, przedstawiciela społeczności żydowskiej. Pierwotnie obiekt figurował pod numerem konskrypcyjnym 77.

W dniu 12 września 1907 roku, Rada Miejska w Sanoku pozytywnie zareagowała na prośbę Majera Hirsza Hocha o nadanie koncesji na prowadzenie hotelu oraz restauracji w budynku Berla Finka. Kamienica stała się siedzibą Powiatowego Towarzystwa Zaliczkowego, które mieściło się w jej wnętrzach. Przed końcem I wojny światowej, w jej murach funkcjonowała też restauracja prowadzona przez Hocha oraz punkt usługowy notariusza.

Warto zaznaczyć, że nad restauracją Hocha działało Towarzystwo Wzajemnego Kredytu „Beskid”, założone w 1901 roku. Jego zarząd tworzyli: prezes ks. Józef Moskalik, wiceprezes Antoni Kokurewicz, a po nim Aleksander Iskrzycki. W skład dyrekcji wchodziły także osoby takie jak ks. Omelan Konstantynowycz, Józef Siekierzyński, Franciszek Kuszczak, Antoni Poliwka, Marian Czemeryński oraz Aleksander Sawiuk.

W okresie II Rzeczypospolitej, obiekt znajdował się w rękach Spółdzielczego Towarzystwa Kredytu i Handlu „Beskid”, które zgromadziło sympatyków ideologii staroruskiej o prorosyjskiej orientacji. Przewodniczył mu dr Józef Hukiewicz, nauczyciel w sanockim gimnazjum, a jednym z inicjatorów założenia był ks. greckokatolicki Omelan Konstantynowycz. Alternatywnie, Towarzystwo Wzajemnego Kredytu i Handlu sp. z o.o. działało tu pod adresem ulicy Adama Mickiewicza 1.

W 1928 roku w kamienicy otwarto księgarnię, której właścicielem oraz kierownikiem był Władysław Dajewski, nauczyciel. Następnie w tych samych pomieszczeniach działała Księgarnia Nauczycielska J. Klimkiewicz i S-ka, zarządzana przez Stefana Lewickiego, nauczyciela gimnazjalnego, oraz innych pedagogów, jak Władysław Kreowski i Antoni Rejnin. Po wybuchu II wojny światowej, lokal stał się miejscem, gdzie prowadzono tajne nauczanie.

Na styku wschodniej fasady kamienicy oraz budynku pod adresem ul. Adama Mickiewicza 3, znajdowała się restauracja „Podhalanka”. W 1932 roku przy numerze 22 ulicy zarejestrowany był lekarz dr Ignacy Grünspan, a w połowie 1911 roku przeniósł swą kancelarię adwokat krajowy w Sanoku, dr Jan Walewski. Zawód adwokata wykonywał także Andrzej Madeja, który mieszkał i pracował w tym budynku.

Po zakończeniu II wojny światowej, w lokalach kamienicy zorganizowano sklepy oraz działalność gospodarczą. Na wyższych piętrach urządzono mieszkania. W 1950 roku na rogu kamienicy uruchomiono restaurację M. Wojnarowicza. W latach 70. obiekt figurował pod adresem ul. T. Kościuszki 18 (lub 18/20), w owym czasie zamieszkiwał tutaj Władysław Gąsiorowski, natomiast przy A. Mickiewicza 1 mieszkało 12 rodzin.

Na piętrze południowej sekcji budynku swoją siedzibę miał Miejski Komitet Stronnictwa Demokratycznego. Na fasadzie znajdowała się tablica pamiątkowa, ustanowiona dla uczczenia 50. rocznicy powstania tej partii, założonej 15 kwietnia 1939 roku; inicjatorem jej powstania był Ludwik Romaniak. Na tablicy widniała inskrypcja: „W 50 rocznicę powstania Stronnictwa Demokratycznego 1939-1989. Miejski Komitet SD w Sanoku,” która została odsłonięta 2 maja 1989 roku przez Maria Lisowską i Stefana Stefańskiego. Marmurowa tablica została wykonana przez Jana Zajdla.

W okresie PRL w kamienicy działała Gminna Kasa Spółdzielcza, później Kasa Spółdzielcza w Sanoku, a na końcu Bank Spółdzielczy w Sanoku. Funkcjonowała tam również restauracja „Casino”. Dnia 1 stycznia 2000 roku Bank Spółdzielczy w Sanoku zmienił nazwę na Podkarpacki Bank Spółdzielczy, który po przeprowadzonej restrukturyzacji wznowił działalność jako Bank Nowy BFG S.A. w 2020 roku.

Fasady budynku charakteryzują się ozdobnymi podpórkami balkonowymi, pilastrami zdobiącymi ściany oraz kostkowaniem pod gzymsem.

Przypisy

  1. PBS w Sanoku wznawia działalność po przerwie technicznej jako Bank Nowy BFG S.A. [dostęp 09.01.2021 r.]
  2. SANOK: Bank PBS czasowo zawieszony! Trwa przymusowa restrukturyzacja (FOTO) [online], Portal Esanok.pl | Telewizja Sanok – Aktualności – Ogłoszenia – Firmy [dostęp 17.01.2020 r.]
  3. Andrzej Romaniak: Biografie / Konteksty. Ludwik Romaniak (1930 – 1990). W: Księga pamiątkowa 1928-2008 II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sanoku wydana z okazji jubileuszu 80-lecia szkoły. Sanok: 2008, s. 150.
  4. Maria Łapiszczak, Borys Łapiszczak: Sanok i dawne województwo rzeszowskie na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. VI. Sanok: Poligrafia, 2003, s. 100. ISBN 83-915388-3-4.
  5. Borys Łapiszczak: Sanocki "Sokół" i 2 pułk Strzelców Podhalańskich na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. V. Sanok: 2003, s. 57.
  6. Anna Strzelecka, Janusz Szuber. Moi najbliżsi – zmyślenie i prawda. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. 3. Jubileusz Janusza Szubera, s. 77, 2003. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
  7. Wojciech Sołtys, Budownictwo, przemysł, rzemiosło, handel, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 536.
  8. Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 46. ISBN 83-919470-9-2.
  9. Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 45. ISBN 83-919470-9-2.
  10. Janusz Szuber: Mojość. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2005, s. 28. ISBN 83-919470-8-4.
  11. Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 15, 43. ISBN 83-919470-9-2.
  12. Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku 1923-1934. Jednodniówka. Sanok: Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku, 1934, s. 36.
  13. Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8: Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 6, 25.
  14. Władysław Dajewski: Ze wspomnień polonisty. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 275-276.
  15. Spis abonentów sieci telefonicznych państwowych i koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy). Warszawa: Ministerstwo Poczt i Telegrafów, 1932, s. 514.
  16. Spis abonentów Sieci Telefonicznych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) 1931/32 r.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Poczt i Telegrafów, 1931, s. 490.
  17. Spis Abonentów sieci telefonicznych Państwowych i Koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) na 1938 r.. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, 1938, s. 622.
  18. Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8: Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 22.
  19. Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za rok 1909. Lwów: 1910, s. 95.
  20. Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za rok 1905. Lwów: 1906, s. 47.
  21. Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za rok 1903. Lwów: 1904, s. 39.
  22. Ogłoszenie. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 29 z 09.07.1911.
  23. Pojednanie. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 34 z 18.12.1910.

Oceń: Kamienica przy ul. Tadeusza Kościuszki 22 w Sanoku

★★★★★
Średnia ocena:4.89 Liczba ocen:11