Budynek przy ul. Henryka Sienkiewicza 5 w Sanoku

---

Historia

Budynek przy ul. Henryka Sienkiewicza 5 w Sanoku posiada bogatą historię. Wzniesiony na zlecenie C. K. Okręgowej Dyrekcji Skarbu, instytucji utworzonej w latach 1892/1893, otrzymał grunt od właścicielki ziemskiej Józefy Rylskiej, która zainwestowała w jego budowę. Chociaż jego historyczne źródła wymieniają jako datę powstania rok 1863, budynek powstał w okresie trwającym około dwóch lat, równocześnie z działalnością wspomnianej dyrekcji. Często określany był jako „Pałac Rylskich” ze względu na jego właścicieli i znaczenie.

W przeszłości różne urzędy miały tutaj swoje siedziby, m.in.:

• Cesarsko-Królewska Okręgowa Dyrekcja Skarbu (1892/1893 do 1914),
• Powiatowa Komenda Policji Państwowej,
• Małopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej (1928-1930),
• Urząd Skarbowy (do 1939),
• Urząd Starostwa Powiatu Sanockiego (do 1939),
• Gestapo i areszt śledczy StaPo (1939-1944),
• Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego (od 1944),
• Komenda Powiatowa Milicji Obywatelskiej,
• Komenda rejonowa Policji (1990-1998),
• Komenda powiatowa Policji (1998-2005).

Do momentu wybuchu II wojny światowej budynek mieszkał szereg instytucji, takich jak Powiatowa Komenda Policji Państwowej oraz Urząd Skarbowy. Okres okupacji niemieckiej był czasem szczególnie tragicznym, gdyż gmach stał się siedzibą oddziału operacyjnego gestapo, który działał pod kierownictwem SS-Sturmbannführera Ludwiga Hahna. Po okresie zajęcia budynek przekształcono na potrzeby Polizei Sicherheit, a adres zmieniał się z Sienkiewiczastrasse 5 na Bergstrasse 5.

Po wojnie, w sierpniu i wrześniu 1944 roku, budynek znowu zmienił swoje przeznaczenie, stając się siedzibą Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Jego pierwszymi szefami byli Malinowski, Ozgowicz oraz Tadeusz Sieradzki. W kolejnych latach, 15 czerwca 1945 roku, przy wejściu do gmachu Antoni Żubryd przeprowadził zamach na Tadeusza Sieradzkiego. Funkcję szefa PUBP obejmował do 1948 roku także Antoni Cebula, a w 1947 w budynku aktywnie działał sztab Grupy Operacyjnej „Wisła”.

W dniu 11 października 1969 roku, przy wejściu do Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej, odsłonięto tablicę poświęconą funkcjonariuszom SB oraz MO. W treści inskrypcji wyróżniono poległych w walce o utrwalenie władzy ludowej, a wśród wymienionych osób znalazł się kapitan Tadeusz Sieradzki oraz st. sierż. Michał Goniak. Po 2009 roku tablica została zdemontowana.

Do końca 2005 roku budynek był wykorzystywany jako siedziba komendy Policji, która następnie zyskała nowe miejsce w zabudowaniach byłych koszar wojskowych w Olchowcach. Sama nieruchomość, na powierzchni 0,1897 ha, jest podpiwniczona i ma trzy kondygnacje naziemne o łącznym metrażu wynoszącym 1775,26 m². W wyniku decyzji Zarządu Powiatu Sanockiego nieruchomość została wystawiona na sprzedaż, co powtórzyło się kilkakrotnie w drodze przetargów, aż w 2016 roku nabyły ją osoby prywatne.

Budynek ten figuruje w gminnym oraz wojewódzkim rejestrze zabytków (A-1393 z dnia 25 marca 2016). Ponadto poeta Janusz Szuber wspomniał o nim w kilku swoich utworach, w tym w niezatytułowanym wierszu zamieszczonym w publikacji pt. Mojość z 2005 roku oraz w wierszu „Dziura w serze. Pustka”, opublikowanym w tomiku poezji pt. Wpis do ksiąg wieczystych z 2009 roku.

---

Oceń: Budynek przy ul. Henryka Sienkiewicza 5 w Sanoku

---