Ławeczka Józefa Szwejka w Sanoku

---

Żołnierze c.k. armii w Sanoku

Bezpośrednio przed wybuchem I wojny światowej w garnizonie sanockim znajdowało się około 1200 żołnierzy, co w zestawieniu z zaledwie 12 tysiącami mieszkańców Sanoka dawało intrygujący obraz tego małego miasta.

26 września 1914 roku odbyła się ewakuacja garnizonu sanockiego. Stało się to w wyniku dynamicznej ofensywy rosyjskiej. Na szczęście, już 5 października tego samego roku, podczas kontrofensywy, wojska rosyjskie zostały odrzucone na Glinice, gdzie po jednodniowym starciu musiały ustąpić miejsca powracającej c.k. armii.

Druga okupacja rosyjska Sanoka miała miejsce od 9 listopada 1914 do 11 maja 1915. W trakcie działań wojennych w 1915 roku zniszczeniu uległa część dzielnicy Posada, znana jako Szklana Górka. Również w tym okresie, Rosjanie dokonali poważnych zniszczeń w Fabryce Wagonów, kradnąc maszyny oraz wywożąc materiały do produkcji. Zniszczeniu uległa także część zamku, który był zajmowany przez starostwo, a także ulica 3 Maja, do której Rosjanie mieli szczególne pretensje.

W okolicy ulicy Adama Mickiewicza możemy dostrzec zachowane budynki koszar 45 Pułku Piechoty Austro-Węgier. Podczas I wojny światowej garnizon ten był siedzibą pułku węgierskich honwedów, który następnie został zluzowany przez 54 Pułk Piechoty Austro-Węgier. Na Cmentarzu Centralnym w Sanoku nie zachowała się niestety kwatera poległych żołnierzy z 32 Pułku Piechoty, która została zniszczona w latach 50. XX wieku.

Pomimo trudnych czasów, żołnierze stacjonujący w Sanoku nie mogli narzekać na brak rozrywek. Oprócz hotelu i restauracji „Pod Trzema Różami”, w Sanoku znajdowały się też wykwintne kawiarnie oraz aż 36 barów serwujących alkohol. Wśród najpopularniejszych lokali wymienia się restaurację Dampfa przy ulicy 3 Maja, „Sanocką”, „Imperial”, w której w sobotnie wieczory przy dźwiękach cytry bawiły się tłumy, oraz „Grand”. Nie można też zapomnieć o gospodzie „Pod białym koniem” na placu św. Michała, „Blachówce” na Kościuszki, „Murowance” przy ulicy Jagiellońskiej oraz szynku „Czarna Mańka” przy ul. Jana Matejki. Nie zapominajmy też o elitarnym „Casino Narodowe”, które wymagało wysokiego wpisowego oraz opłaty miesięcznej, a lokali te obsługiwały gości do godziny 2 nad ranem.

Warto również wspomnieć, że obraz Sanoka z filmu Karela Steklý’ego z 1957 roku, zatytułowanego „Melduję posłusznie, że znowu tu jestem!”, inspirowany powieścią Haška, przedstawia miejsca znane z kart literackiego dzieła. W filmie można zaledwie w kilku scenach dostrzec takie lokalizacje, jak dworzec kolejowy, bank oraz burdel, gdzie mimo trudnych czasów, życie nocne w Sanoku było intensywne, organizowane przez „Zjednoczone Domy Rozrywkowe i Kawiarnię Miejską”.

Historia Ławeczki Szwejka

„W Sanoku, w piątek 6 czerwca 2003 roku, dokonano odsłonięcia ławeczki Józefa Szwejka, która stała się pierwszym tego typu monumentem w Polsce oraz piątym na świecie. W ceremonii uczestniczyli znani goście, w tym wnuk autora, Richard Hašek, oraz znawca literatury czeskiej, dziennikarz Leszek Mazan. Pomnik został zaprojektowany przez rzeźbiarza Adama Przybysza, którego wizja postaci Szwejka była inspirowana najsłynniejszym filmowym wcieleniem tej postaci, odtworzonym przez Rudolfa Hrušínský’ego. Ławeczka stała się symbolem historycznego związku Sanoka z dawną Monarchią Austro-Węgierską.

Wizualizacja dzieła przedstawia naturalnej wielkości figurę Szwejka, ubranego w mundur c.k. armii, siedzącego na ławeczce i palącego fajkę. Z miejsca, gdzie zainstalowana jest rzeźba, roztacza się widok na szyld reprezentacyjnego niegdyś hotelu, w którym to Szwejk wypełniał swoją literacką misję. Próbował on odnaleźć porucznika Duba, „na kanapce panny Elly” w urokliwym pokoju na pierwszym piętrze.

Szwejk przebywał w Sanoku krótko, przypuszczalnie od 16 lipca 1915 roku. Wydarzenia te zdają się nawiązywać do historycznej wizyty księcia Karola oraz sztabu armii w Sanoku, przed ich wyprawą w kierunku Lwowa w czerwcu 1915 roku. Od 2005 roku, w pierwszym tygodniu września, w okolicy ławeczki spotykają się miłośnicy historii związanej z okresem Monarchii Austro-Węgierskiej (1867–1918) w ramach cyklicznej imprezy, znanej jako Sanockie Spotkania Miłośników Austro-Węgier.

---

Oceń: Ławeczka Józefa Szwejka w Sanoku

---