Maksymilian Siemianowski

---

Życiorys

Maksymilian Siemianowski wywodził się z rodziny Siemianowskich, w której historii odnajdujemy ciekawy wątek: jeden z jego przodków uczestniczył w bitwie wiedeńskiej w 1683 roku, a jego stryj – płk Euzebiusz Siemianowski (1765-1840) był zarówno powstańcem kościuszkowskim, jak i uczestnikiem wojen napoleońskich oraz powstańca listopadowego. Urodziny Maksymiliana miały miejsce w 1810 roku w Sanoku, w rodzinie szlacheckiej, złożonej z Józefa (znanego także jako Joseph von Siemianowski) oraz Antoniny z domu Janickiej, która zmarła w 1868 roku w Sanoku w wieku 84 lat.

Jego ojciec pełnił funkcję komisarza cyrkułu sanockiego zarówno pod koniec XVIII, jak i na początku XIX wieku; tuż przed swoją śmiercią został mianowany starostą obwodu sanockiego. Historycy sugerują, że rodzina Siemianowskich mogła być powiązana z Arturem Grottgerem. Maksymilian miał troje rodzeństwa i razem z bratem Franciszkiem Ksawerym (ur. 1811) od 1818 do 1831 roku kształcił się w Akademii Theresianum w Wiedniu, a także uczęszczał na prywatne lekcje artystyczne u Friedricha Gauermanna.

Od 1832 roku Maksymilian podejmował pracę w austriackiej służbie urzędniczej. Rozpoczął jako praktykant w ministerstwie stanu, a już w 1844 roku uzyskał tytuł koncypisty ministerialnego. Jednak jego kariera nie przebiegała bez trudności – zniechęcony dyskryminacją oraz brakiem możliwości awansu, w 1846 roku postanowił skorzystać z urlopu, który pierwotnie miał trwać dwa miesiące, ale w praktyce przedłużył się do dwóch lat. W tym czasie podróżował z bratem do Włoch, co miało zarówno charakter turystyczny, jak i artystyczny. Efektem tej podróży było stworzenie albumu z pracami malarskimi i rysunkowymi, które wzbogaciły jego osiągnięcia artystyczne.

W 1848 roku bracia powrócili do Wiednia. W 1849 roku Maxymilian zajął stanowisko w ministerstwie stanu. W 1850 roku został komisarzem powiatowym w Hallstadt. Jego wpływy były na tyle znaczące, że opuściwszy ten urząd, uzyskał tytuł honorowego obywatela za szczególne zasługi w zakresie budowy dróg i budynków użyteczności publicznej. Jako administrator, zdobył zarówno uznanie, jak i szacunek społeczności lokalnej.

Kolejnym ważnym momentem w jego karierze było mianowanie go na konserwatora zabytków architektonicznych oraz naczelnika komitatu w Lewoczy. W okresie zaboru austriackiego obaj bracia uzyskali przeniesienia do urzędów w Polskim regionie. W 1860 roku, Maksymilian objął urząd zwierzchnika cyrkułu sanockiego (niem. Kreisvorsteher), a jego brat Franciszek uzyskał analogiczne stanowisko w Stryju, które niestety zostało przerwane przez jego śmierć.

Pełnił swą funkcję w latach 60. XX wieku i był aktywnym uczestnikiem powstania styczniowego w 1863 roku, nawet sprzyjając jego uczestnikom, przykładowo uprzedzał ich o planowanych rewizjach. W tym czasie urzędował na Zamku Królewskim w Sanoku.

W 1864 roku otrzymał tytuł c. k. radcy Namiestnictwa (Statthalterei Rath). W 1865 roku, równolegle z urzędniczym stanowiskiem, pełnił także rolę naczelnika okręgu sanockiego. Po reformie administracyjnej, która miała miejsce 10 stycznia 1867 roku, został starostą c. k. powiatu sanockiego, a następnie, około 1868 roku, objął staż w powiecie bialskim. Istnieją różne źródła, które sugerują, że po reformie 1867 roku złożył dymisję, a jego przyszłość nie była w pełni uzgodniona, co skłoniło go do przejścia na emeryturę pod koniec 1868 roku.

Maksymilian Siemianowski, podobnie jak jego brat Franciszek, nigdy nie zaprzestał swojej działalności artystycznej. Tworzył akwarele i malował do 1858 roku. W 1858 roku został członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego oraz aktywnie angażował się w działania społeczne, kierując komitetem wsparcia dla pogorzelców w Sanoku po pożarze z 1873 roku. Był szeroko uznawany i ceniony w lokalnej społeczności.

Około 1865 roku, za zasługi w zakresie umacniania lokalnej jedności oraz patriotyzmu, Rada Gminna uhonorowała go tytułem Honorowego Obywatela Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Mimo to, nie uwzględniono go na oficjalnej liście nagrodzonych, która powstała w wyniku badań historyka Edwarda Zająca.

Maksymilian oraz jego brat przyjaźnili się z Wincentym Polem. Życie obu braci zostało opisane przez Wincentego Wdowiszewskiego w dramacie pt. „Dwaj polscy malarze (Bracia Siemianowscy)” z 1881 roku, w którym Wdowiszewski opisywał Maksymiliana jako prekursora sztuki znanego malarza Jana Matejki.

Siemianowski, jako kawaler, do końca swoich dni mieszkał w Sanoku pod numerem konskrypcyjnym 180. Zmarł 7 kwietnia 1878 roku, a jego ciało zostało przewiezione do Lwowa, gdzie pochowano go w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Łyczakowskim 10 kwietnia 1876 roku. Testament Franciszka Ksawerego Siemianowskiego przekazał cały swój majątek bratu, Maksymilianowi, z myślą o celach publicznych.

W dokumencie sporządzonym w 1867 roku, Maksymilian wyraził wolę przekazania po swojej śmierci swojej biblioteki oraz dzieł artystycznych na rzecz krakowskiej Akademii Umiejętności. W ostatniej woli rozdzielił swój i brata majątek, wynoszący około 60 tys. zł w papierach publicznych oraz realności wartości do 10 tys. zł, na cztery fundacje. Były to m.in. (1) fundacja dla wdów po nauczycielach szkół ludowych w Galicji polskiej i ruskiej narodowości, (2) stypendia dla studentów Uniwersytetu Lwowskiego oraz Krakowskiego, (3) fundacja dla biednych dziewcząt z mniejszych miast Galicji, oraz (4) stypendium dla uczniów zajmujących się sztuką malarską narodowości polskiej w celu wykształcenia za granicą.

Egzekutorem testamentu został Wydział Krajowy we Lwowie. W wyniku testamentu z 18 listopada 1869 roku w 1886 roku założono „Fundację Maksymiliana i Franciszka Ksawerego Siemianowskich dla ubogich uczniów c. k. galicyjskich wszechnic i c. k. Szkoły Politechnicznej we Lwowie”, a także „Fundację Maksymiliana i Franciszka Ksawerego Siemianowskich dla młodzieży polskiej oddającej się sztuce malarstwa i miedziorytnictwa”. Dodatkowo utworzono „Fundację śp. Maksymiliana i Franciszka Ksawerego Siemianowskich dla wdów po nauczycielach ludowych” oraz „Fundację posagową śp. Maksymiliana i Franciszka Ksawerego Siemianowskich”, mającą na celu wspieranie biednych dziewcząt.

Decyzją z 1902 roku spuścizna po braciach Siemianowskich została przekazana z Akademii Umiejętności jako depozyt do Muzeum Narodowego w Krakowie i z biegiem lat została przeniesiona do oddziału tej instytucji: Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego. Po ich śmierci, prace Siemianowskich były prezentowane na wystawach odbywających się na przełomie XIX i XX wieku zarówno w Krakowie, jak i we Lwowie.

---

Oceń: Maksymilian Siemianowski

---