Franciszek Ksawery Siemianowski

---

Życiorys

Pochodzenie Franciszka Ksawerego Siemianowskiego łączy się z rodziną Siemianowskich, w której historii znajduje się wiele znaczących postaci. Wśród jego przodków można wymienić uczestnika bitwy wiedeńskiej w 1683 roku oraz stryja, płk Euzebiusza Siemianowskiego (1765-1840), który był powstańcem kościuszkowskim, uczestniczył w wojnach napoleońskich i brał udział w powstaniu listopadowym. Sam Franciszek urodził się w 1811 roku w Sanoku w rodzinie ziemiańskiej, jako syn Józefa, znanego także jako Joseph von Siemianowski, oraz Antoniny z domu Janickiej, która zmarła w 1868 roku w Sanoku w wieku 84 lat.

Jego ojciec był komisarzem cyrkułu sanockiego pod koniec XVIII wieku i w pierwszej dekadzie XIX wieku, a tuż przed śmiercią został mianowany starostą obwodu sanockiego. Istnieją przypuszczenia, że rodzina Siemianowskich miała bliskie związki z Arturem Grottgerem. Franciszek miał troje rodzeństwa, a jego edukacja artystyczna zaczęła się w 1818 roku. Wraz z bratem Maksymilianem (ur. 1810) uczęszczał do Akademii Theresianum w Wiedniu aż do 1831 roku. Równocześnie rozwijał swoje umiejętności artystyczne pod okiem Friedricha Gauermanna.

Od około 1832 roku Franciszek rozpoczął pracę w austriackiej administracji publicznej. Rozpoczął jako praktykant koncepcyjny w ministerstwie stanu, a w 1844 roku awansował na koncypistę ministerialnego. Jego kariera była jednak utrudniona przez dyskryminację oraz braki w awansie, co skłoniło go do wzięcia urlopu w 1846 roku, początkowo na dwa miesiące, ale ostatecznie trwającego dwa lata. Wraz z bratem podróżowali po Włoszech, odbywając zarówno krajoznawczą, jak i artystyczną wyprawę, której efektem były prace malarskie i rysunki zawarte w albumie. Po powrocie do Wiednia w 1848 roku, Franciszek kontynuował pracę w administracji.

W 1850 roku objął stanowisko komisarza powiatowego w Kremsie, podczas gdy Maksymilian również uzyskał podobne stanowisko w Hallstadt. Franciszek zyskał uznanie, otrzymując list pochwalny od kilku tysięcy mieszkańców w czasie, gdy opuszczał swoje stanowisko. Zmarł 8 stycznia 1853 roku we Lwowie, w chwili gdy pełnił funkcję komisarza powiatowego w Hainburgu. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Podobnie jak jego brat Maksymilian, Franciszek rozwijał swoje umiejętności plastyczne, regularnie tworząc akwarele. Obaj bracia przyjaźnili się z Wincentym Polem, a ich życie zostało opisane przez Wincentego Wdowiszewskiego w dramacie „Dwaj polscy malarze (Bracia Siemianowscy)” z 1881 roku.

Franciszek Ksawery Siemianowski w swoim testamencie zapisał cały majątek swojemu bratu Maksymilianowi, z zastrzeżeniem, że środki te będą przeznaczone na cele publiczne. W testamencie z 1867 roku Maksymilian Siemianowski (zm. 1878) wyraził wolę przekazania po swojej śmierci biblioteki oraz prac artystycznych na rzecz krakowskiej Akademii Umiejętności. Zgodnie z ostatnią wolą obaj bracia pozostawili majątek, liczący około 60 tysięcy złotych w papierach publicznych oraz wartości do 10 tysięcy złotych, przeznaczony na cztery fundacje:

1. na wsparcie wdów po nauczycielach szkół ludowych w Galicji,
2. na stypendia dla studentów Uniwersytetu Lwowskiego i Krakowskiego oraz Akademii Politechnicznej,
3. na fundację celem wyposażenia biednych dziewcząt z małych miejscowości Galicji,
4. na stypendium dla uczniów poświęcających się sztuce malarskiej, aby mogli się kształcić za granicą.

Testamentem z 18 listopada 1869 roku w 1886 roku powstały dwie fundacje: „Fundacja Maksymiliana i Franciszka Ksawerego Siemianowskich dla ubogich uczniów c. k. galicyjskich wszechnic i c. k. Szkoły Politechnicznej we Lwowie” oraz „Fundacja Maksymiliana i Franciszka Ksawerego Siemianowskich dla młodzieży polskiej oddającej się sztuce malarstwa i miedziorytnictwa”. W tym samym roku powstały również inne fundacje, w tym „Fundacja wdów po nauczycielach ludowych” oraz „Fundacja posagowa”. W 1902 roku spuścizna braci Siemianowskich z Akademii Umiejętności została przekazana jako depozyt do Muzeum Narodowego w Krakowie, a później prace te zostały umieszczone w oddziale instytucji, znanym jako Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego.

Po śmierci braci, ich twórczość była regularnie wystawiana na różnych wystawach w Krakowie oraz we Lwowie na przełomie XIX i XX wieku.

---

Oceń: Franciszek Ksawery Siemianowski

---