Iwona Demko

---

Życiorys

W latach 1989–1994 Iwona Demko uczęszczała do Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Krośnie. Po ukończeniu nauki, w następstwie czego rozpoczęła dodatkowe studia na Wydziale Rzeźby przy Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, uzyskała dyplom z wyróżnieniem w 2001 roku.

W roku 2012 broniła pracy doktorskiej w dziedzinie sztuk plastycznych, skoncentrowanej na zagadnieniu sztuk pięknych, której tematem była rozprawa pt. „Waginatyzm” oraz towarzysząca jej rzeźba, znana jako „Kaplica Waginy”, promowana przez prof. Józefa Murzyna. W 2016 roku uzyskała habilitację również w dziedzinie sztuk plastycznych, prezentując pracę o nazwie „anioły.net”, która dotyczyła zjawiska kobiecej prostytucji.

W 2019 roku została uhonorowana stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od 2018 roku jest członkinią Rady Programowej Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Z kolei od roku 2019 prowadzi pracownię o nazwie Intermedialne Rozszerzenie Warsztatu Rzeźbiarskiego na swojej macierzystej uczelni, gdzie działa jako profesor ASP.

Metody artystyczne

Iwona Demko tworzy różnorodne obiekty i instalacje, podejmując się również prac site-specific oraz projektów wideo. Jej twórczość obejmuje działania w przestrzeni Internetu i różne formy artystyczne, takie jak sztuka partycypacyjna, empatia herstoryczna, działania postartystyczne oraz sztuka relacyjna. Kolor, który stał się jej znakiem rozpoznawczym zarówno w życiu, jak i twórczości, to energetyczny róż.

Feminatywy

Artystka w swojej praktyce wykorzystuje femmenizm, co objawia się w sposób wyrazisty poprzez akcentowanie swojej kobiecości w kontekstach, gdzie ta cecha nie jest odpowiednio szanowana. Jako jedna z przedwczesnych propagatorek feminizmu w polskim środowisku artystycznym, w swoim oficjalnym CV dostępnym na stronie internetowej, a także w katalogach wystaw i w udzielanych wywiadach, posługuje się określeniami takimi jak „waginistka”, „doktora” oraz „doktora habilitowana”.

Życie prywatne

W 1995 roku po raz pierwszy została matką, a jej syn, Claudel, jest hołdem dla francuskiej rzeźbiarki Camille Claudel.

Twórczość

Iwona Demko, artystka znana z oryginalnych prac łączących sztukę z tematyką kobiecej tożsamości, zadebiutowała w 2001 roku swoją pierwszą rzeźbą w odcieniach różu. Jej dyplomowa praca, sięgająca wysokości 4,70 metra, miała abstrakcyjny owalny kształt, który przywodził na myśl cielesność. Oferując możliwość wejścia do wnętrza rzeźby, artystka zaprojektowała jej wnętrze jako lustra układające się w trójkąty. Forma ta była nie świadomą prognozą dla tzw. „okresu waginalnego”.Jej twórczość jest często klasyfikowana jako sztuka feministyczna.

Okres waginalny

W 2009 roku, po lekturze książki Catherine Blackledge zatytułowanej Wagina. Kobieca seksualność w historii kultury, Demko weszła w fazę, która trwała prawie dekadę i była pełna afirmacji ciała oraz seksualności kobiet. Jej pierwszą ilustracją tej idei był projekt o nazwie Waginatyzm. W kolejnych latach artystka stworzyła takie prace jak 28 dni, Moje narodziny, Sheela-na-gig, Czerwona Pani, Rabatka oraz Lala z łałą. Ponadto, fragment jej dzieła z cyklu Różowy kwadrat na białym tle. Dla kobiet, które kochają swoją płeć znalazł się na okładce drugiego, zaktualizowanego wydania książki Blackledge, które ujrzało światło dzienne w Polskim w 2019 roku.Dzięki temu Demko na stałe wpisała się w kontekst feministycznej sztuki.

Okres sztuki partycypacyjnej / sztuki relacyjnej

W kolejnych latach Demko skoncentrowała się na nawiązywaniu relacji międzyludzkich w ramach swoich projektów artystycznych. Jej pierwszy większy projekt habilitacyjny nosił nazwę anioly.net, w trakcie którego nawiązała współpracę z kobietami niezwiązanymi z prostytucją (projekt fotograficzny) oraz mężczyznami (projekt wideo). Co więcej, zrealizowała również wystawę z dwiema dziewczynami mającymi doświadczenia związane z prostytucją. Wystawie towarzyszyła publikacja zatytułowana Anioły, zawierająca szczegółowy tekst autorstwa Demko, w którym badała zmiany w postrzeganiu seksualności kobiet na przestrzeni lat. Artystka zadała sobie istotne pytania na temat ewolucji prostytucji, zwracając uwagę na to, jak dawniej prostytucja sakralna przekształciła się w znane współczesne formy.Jej prace niewątpliwie stają się kluczowymi głosami w dyskusji o seksualności kobiet.

Okres empatii herstorycznej

W 2016 roku Demko zaangażowała się w badania dotyczące pierwszych studentek krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, które miały swoje początki w pracy nad życiorysem Zofii Baltarowicz-Dzielińskiej. Po nawiązaniu kontaktu z jej spadkobierczynią, udało się przekazać do Archiwum ASP w Krakowie wszystkie materiały związane z Baltarowicz-Dzielińską. Badania zakończyła publikacją Zofia Baltarowicz-Dzielińska. Pierwsza studentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, która również zawierała jej własny życiorys. Akcja ta zainspirowała Demko do zbierania życiorysów kobiet związanych z Akademią Sztuk Pięknych w Krakowie z okazji Roku Kobiet z ASP. Ostatecznie, zgromadziła ponad 50 takich historii.

W 2018 roku zrealizowała projekt artystyczny „Alternatywne Wiadomości ASP” w Pałacu Sztuki w Krakowie, mający na celu zwrócenie uwagi uczelni na stulecie obecności kobiet na uczelni, co w rzeczywistości zostało przez władze uczelni zignorowane. W roku 2019 Senat Uczelni ogłosił Rokiem Kobiet z ASP, co stanowiło uznanie dla znaczenia tych działań i ich wpływu na historię uczelni.

Pozostałe działania

Aktywność w mediach

Iwona Demko jest również aktywna jako wikipedystka, przyczyniając się do poszerzania wiedzy w dziedzinie sztuki oraz historii kobiet.

Start w wyborach rektorskich ASP

W 2020 roku artystka wzięła udział w wyborach na rektora krakowskiej ASP. Wybory zakończyły się sukcesem dla prof. Andrzeja Bednarczyka, który zdobył 238 głosów z 468 oddanych. Demko z kolei odpadła w pierwszej turze, uzyskując 42 głosy. Jej zaangażowanie w te działania pokazuje determinację w dążeniu do większej reprezentacji kobiet w mediach i instytucjach edukacyjnych.

Wybrane wystawy

W ciągu ostatnich kilku lat Iwona Demko uczestniczyła w różnorodnych wystawach, które miały miejsce w różnych częściach Polski oraz za granicą. Oto przegląd niektórych z najważniejszych wydarzeń artystycznych z jej dorobku:

2019

• Głębokie słuchanie, Galeria Sztuki Współczesnej BWA, Katowice, 2019,
• Feminał, Galeria Güntera Grassa, Gdańsk, 2019.

2018

• MATRIARCHArT, Galeria Kobro, Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi, Polska, 2018,
• NiePOPprawna Lou Andreas-Salomé. Bystra jak orzeł i odważna jak lew, Dom Norymberski, Kraków, Polska, 2018,
• Męska rzecz, Muzeum Śląskie, Katowice, Polska, 2018,
• TA | Keymo | Demko | Womanspreading, TA Fundacja & Galeria feministyczna, [w:] IV Vintage Photo Festival, Bydgoszcz, Polska, 2018,
• Krakowski Salon Sztuki 2018, Pałac Sztuki, Kraków, 2018,
• 1918-2018 Wybrane fragmenty z polskiej HERstorii sztuki, Spectra Art Space, Warszawa, 2018,
• TA | Keymo | Demko | Womanspreading, TA Fundacja & Galeria feministyczna, [w:] Galeria Domu Norymberskiego, Kraków, Polska, 2018,
• 100 Years, So What?, Gallery Space Centrala, Birmingham, Anglia, 2018,
• Caressing History, New Delhi, Indie, 2018,
• Decydentki, Dom Norymberski, Kraków, Polska, 2018,
• Na pozór silna dziewczyna, a w środku ledwo się trzyma, lokal_30, Warszawa, 2018.

2017

• Artyści z Krakowa. Generacja 1970-1979, MOCAK, Kraków, Polska, 2017,
• Polki, Patriotki, Rebeliantki, Galeria Miejska Arsenał, Poznań, 2017,
• Przesilenia, BWA Katowice, Polska, 2017,
• A-geometria. Hans Arp i Polska, Muzeum Narodowe, Poznań, Polska, 2017,
• Body Language, Berlin Blue Art Gallery, Berlin. Niemcy, 2017,
• GASTRONOMKI, Galeria Domu Norymberskiego, Kraków, Polska, 2017,
• Złe kobiety, Centrum Kultury ZAMEK, Poznań, Polska, 2017,
• #biblioteka, Centrum Kultury ZAMEK, Poznań, Polska, 2017.

2016

• Dotyk III. O sztuce haptycznej, BWA, Bydgoszcz, Polska, 2016,
• Zawróć, kiedy to możliwe, Galeria Program, Warszawa, Polska, 2016.

2015

• What in me is feminine?, Visual Culture Research Centre, Kijów, 2015,
• Wzór, osnowa, wątek. Art vs. Design? vol. 2, Galeria Artifex, Wilno, 2015,
• (Nie) dotykaj! Haptyczne aspekty sztuki polskiej po 1945 roku, CSW, Toruń, 2015,
• Krzątaczki, Dom Norymberski, Kraków, 2015,
• „anioly.net”, Galeria Sztuki, Legnica, 2015,
• The Touch/Dotyk, UP Gallery Berlin, Berlin, 2015,
• Alfabet Rzeźby – vwzż, CRP, Orońsko, 2015.

2014

• Ikonografia Kobiecej Intymności, BWA Zielona Góra, 2014,
• ALFABET RZEŹBY- stu…, Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko, 2014.

2013

• OBSESSION, Galerie Kreis, Norymberga, 2013.

2012

• Słodka choroba, BWA Galeria Miejska, Tarnów, 2012,
• Dyfuzje Współczesności, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa, 2011,
• Dzielna Dziewica, Art Agenda Nova, Kraków, 2011.

2010

• Artystki artystom, CSW Łaźnia, Gdańsk, 2010.

Nagrody i wyróżnienia

Iwona Demko została uhonorowana w 2021 roku Nagrodą Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven. Wyróżnienie to przyznano jej za zaangażowanie w wspieranie obecności i widoczności kobiet w edukacji i kulturze.

---

Oceń: Iwona Demko

---