Dom mansjonarski w Sanoku, znany również jako Dom Mansjonarzy, to zabytkowy budynek z XVIII wieku, który znajduje się na Placu św. Michała w Sanoku. Jego historia sięga początku XVIII wieku, kiedy to, w 1723 roku, powołano przy kościele parafialnym św. Michała Archanioła kolegium księży mansjonarzy. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był ks. Franciszek Goźliński, lokalny proboszcz oraz kanonik przemyski.
Rok później, działalność kolegium została zatwierdzona przez biskupa Jana K. Sołtyka, co przyczyniło się do ufundowania przez ks. Goźlińskiego domu dla mansjonarzy. Budowę zatwierdził biskup przemyski Krzysztof Jan Szembek, a realizacja rozpoczęła się w latach 30. XVIII wieku. Zgodnie z niektórymi źródłami, budynek został pierwotnie wzniesiony między 1750 a 1775 rokiem. W XIX wieku przeszedł istotne zmiany, w tym przebudowę i rozbudowę, zaś w owym czasie był oznaczony numerem 102 w Sanoku.
W ramach kolegium działało Bractwo Kapłańskie pw. Wniebowzięcia NMP, które zrzeszało zarówno duchowieństwo, jak i wpływowe osoby świeckie z regionu Ziemi Sanockiej. Zgromadzenie to miało za zadanie dbać o przydzielone ołtarze, prowadzić naukę katechizmową oraz celebrować liturgię. Infrastruktura domu stanowiła również miejsce do wspólnej modlitwy, w tym odmawiania brewiarza oraz głoszenia kazań.
Budynek, wzniesiony z kamienia łamanego, charakteryzuje się murowaną, długą i parterową formą, częściowo podpiwniczoną, o prostokątnym kształcie i czterospadowym dachu z lekko wklęsłymi połaciami. Wnętrze zawiera korytarz prowadzący na całej długości oraz liczne pomieszczenia, w których zachowały się oryginalne sklepienia kolebkowe oraz kolebkowo-krzyżowe.
W latach 1966–1989 prowadzono intensywne prace konserwacyjne i remontowe budynku. W 1952 roku obiekt został wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków, a w 1972 roku do gminnego rejestru zabytków Sanoka. Dzięki inicjatywom Komisji Opieki nad Zabytkami, działającej przy oddziale PTTK w Sanoku, na fasadzie budynku umieszczono informacyjną tablicę o jego historycznym znaczeniu w 1978 roku.
Od 1957 roku w Domu odbywały się różnorodne działania edukacyjne i kulturalne. Został on przekształcony w placówkę dla dzieci i młodzieży, której celem było wspieranie ich zainteresowań. W latach 60-tych funkcjonował tu Dom Kultury Dzieci i Młodzieży oraz Powiatowa Komenda Związku Harcerstwa Polskiego. W 1980 roku, z powodu złego stanu budynku, podjęto decyzję o jego zamknięciu w celu przeprowadzenia generalnego remontu. Po jego zakończeniu utworzono Ognisko Pracy Pozaszkolnej, które w 1996 roku przemianowano na Młodzieżowy Dom Kultury (MDK).
MDK, będący obecnie częścią działalności powiatu sanockiego, pełni funkcje wychowawcze i kulturalne, oferując różnorodne koła zainteresowań, w tym artystyczne. W przestrzeniach Domu rozgrywali swoje mecze zawodnicy sekcji szachowej klubu sportowego Sanoczanka Sanok, co podkreśla jego rolę jako miejsca spotkań i aktywności społecznej.
Przypisy
- a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 19.10.2016 r.]
- Krzysztof Prajzner. Pamiątkowa tablica znów na fasadzie budynku. „Tygodnik Sanocki”. Nr 12 (1315), s. 4, 24.03.2017 r.
- Agata Skowrońska-Wydrzyńska, Maciej Skowroński: Sanok. Zabytkowa architektura miasta. Sanok: San, 2004, s. 1.
- Zabytki, muzea i ciekawostki miasta. sanok.pl. [dostęp 17.05.2014 r.]
- Zabytki w Sanoku. interia.pl. [dostęp 17.05.2014 r.]
- Sanok. region.halicz.pl. [dostęp 17.05.2014 r.]
- Zarys historyczny parafii. fara.sanok.pl. [dostęp 17.05.2014 r.]
- Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9.03.2015 r. bip.um.sanok.pl.
- Feliks Kiryk, Kościół i klasztor franciszkański, W okresie staropolskim, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 237.
- Feliks Kiryk, Kościół i klasztor franciszkański, W okresie staropolskim, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 238.
- Stefan Stefański, Sanok i okolice. Przewodnik turystyczny, Sanok 1991, s. 44.
- Wojciech Sołtys. Z dziejów Sanoka pod zaborami. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 27, s. 94, 1981.
- Wojciech Sołtys wskazał datę budowy w 1714 roku. Por. Wojciech Sołtys. Z dziejów Sanoka pod zaborami. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 27, s. 94, 1981.
- Artur Bata. Działalność Powiatowego Konserwatora Zabytków w Sanoku w 1972 r.. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 17-18, s. 92, 1973.
- Stefan Stefański, Sanok i okolice. Sanok 1963, s. 28.
- Stanisław Kłos: Województwo rzeszowskie. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1969, s. 341.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Kamienica przy ul. Jagiellońskiej 2 w Sanoku | Kamienica przy ul. 3 Maja 23 w Sanoku | Kamienica przy ul. Jana III Sobieskiego 12 w Sanoku | Kamienica przy ul. Kazimierza Wielkiego 8 w Sanoku | Kamienica przy ul. Podgórze 5 w Sanoku | Kamienica przy ul. Rynek 14 w Sanoku | Kamienica przy ulicy Jagiellońskiej 48 w Sanoku | Budynek przy ul. Grzegorza z Sanoka 2 w Sanoku | Kamienica przy ul. Grzegorza z Sanoka 3 w Sanoku | Kamienica przy ul. Grzegorza z Sanoka 4 w Sanoku | Budynek przy ul. 2 Pułku Strzelców Podhalańskich 1 w Sanoku | Kamienica przy ul. Tadeusza Kościuszki 16 w Sanoku | Kamienica przy ul. Zamkowej 16 w Sanoku | Kamienica przy ul. Henryka Sienkiewicza 2 w Sanoku | Kamienica przy ul. Adama Mickiewicza 4 w Sanoku | Kamienica przy ul. 3 Maja 7 w Sanoku | Kamienica przy ul. 3 Maja 3 w Sanoku | Dom przy ul. Sanowej 11 w Sanoku | Budynek przy ul. Zamkowej 30 w Sanoku | Kamienica przy ul. Rynek 18 w SanokuOceń: Dom mansjonarski w Sanoku