Dąbrówka Ruska

---

Historia

Wieś Dąbrówka Ruska pojawia się w źródłach historycznych po raz pierwszy w 1426 roku, gdzie doczekała się wzmianki jako inter villa Prossek et Dombrowka. Kolejne zapisy pochodzą z 1515 roku, kiedy to odnotowano ją jako Dąbrowka. W roku 1565 widnieje już jako Dambrowa Ruska, a w 1665 jako Dąbrówka Ruska. W 1745 roku nazwano ją Dąbrówką Ruthenica. Historyczne położenie wsi mieściło się pomiędzy wsiami królewskimi Prusiek a Dąbrówką Niemiecką.

Dąbrówka, jako wieś królewska, znajdowała się na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej, w województwie ruskiego. Z kolei w drugiej połowie XVII wieku wieś ta należała do starostwa sanockiego. Nazwa Dąbrówka wywodzi się od lasów dębowych, które niegdyś porastały ten teren. Ostatnie dęby zostały ścięte na początku XX wieku. Warto dodać, że wieś ta leżała wzdłuż traktu prowadzącego z Sanoka do Rymanowa, a linia kolejowa, która biegnie równolegle do tej drogi, podkreślała jej znaczenie transportowe.

Geograficznie Dąbrówka Ruska znajduje się na północnym zboczu w południowej części wsi, w sąsiedztwie wzgórza Glinice. Przed 1939 rokiem długość wsi wynosiła 2 km. W okolicach Dąbrówki Ruskiej znajdowała się również wieś Dąbrówka Polska, która leżała na trasie komunikacyjnej łączącej ją z Sanokiem.

Rodzina Tchorznickich sprawowała władzę nad wsią. To właśnie przedstawiciele tego rodu nadawali mieszkańcom nazwiska. Do XIX wieku właścicielem posiadłości, zarówno w Dąbrówce Polskiej, jak i Ruskiej, był Jan Tchorznicki (zm. 1868). W 1880 roku wieś liczyła 77 domów i około 500 mieszkańców, w tym 400 Rusinów oraz 100 Polaków. Mieszkańcy ci należeli do parafii działającej w obydwu obrządkach, w których występowały obszary dworskie i włościańskie.

Przed 1877 rokiem w Dąbrówce Ruskiej istniała drewniana cerkiew, będąca filią cerkwi sanockiej. Została ona rozebrana, a w jej miejsce wzniesiono nową murowaną cerkiew św. Dymitra. W pobliżu cerkwi znajdowała się plebania, która również została rozebrana pod koniec XIX wieku. Miejscowość ta mogła poszczycić się także szkołą, której drewniana siedziba rozpoczęła działalność w 1877 roku, a murowana została wybudowana w 1906 roku. W 1914 roku dobudowano do niej dodatkową salę.

Dąbrówka Rusa miała także stację kolejową Sanok Dąbrówka, która powstała przy skrzyżowaniu głównej arterii i drogi prowadzącej w stronę Bukowska. Przed 1939 rokiem znajdowała się tam także kapliczka murowana z figurą Matki Boskiej, prawdopodobnie z XIX wieku, z charakterystycznym wykończeniem szczytu w postaci słońca.

W końcu XIX wieku wieś była w rękach potomków Jana Tchorznickiego, gdzie jego żona, Kornelia z domu Stankiewicz, zmarła w 1885 roku. Na przełomie XIX i XX wieku nowym właścicielem Dąbrówki był Aleksander Mniszek-Tchorznicki. W 1905 roku Józefa Rylska posiadała w tej wsi 12 ha, podczas gdy w Dąbrówce Polskiej miał 126,7 ha. W sierpniu 1905 roku sprzedała obie Dąbrówki Marii Strzelbickiej w kwocie 50 tysięcy koron.

Po jej śmierci, dobra odziedziczyły jej dzieci traktowane jako małoletni spadkobiercy, a jej mąż Mieczysław został zarządcą majątku. W 1911 roku na obszarze Dąbrówki 16 ha to był dwór, 10 ha należało do gminy, a 351 ha to grunty włościańskie. Na terenie byłej wsi Dąbrówka Polska odnaleźć można zachowany zespół pałacowo-parkowy Rylskich i Tchorznickich.

Według danych z 1936 roku ludność Dąbrówki Ruskiej była następująco zróżnicowana pod względem narodowości: 125 Polaków, 623 Rusinów i Ukraińców oraz 17 Żydów. Rusini określali się mianem Starorusinów. Rozróżnienie pomiędzy Rusinami a Ukraińcami w tamtych czasach było trudne, gdyż dotyczyły one osobistych deklaracji przynależności. Często pojawiały się w ramach jednej rodziny. Przed 1939 rokiem większe osiedla występowały na wschodniej i zachodniej części wsi, podczas gdy część środkowa pozostawała rzadziej zaludniona.

W czasach przedwojennych w Dąbrówce istniały również polne drogi, znane jako Cygańska, Wywóz, Cesarska (nazwa ta nawiązuje do przejazdu cesarza przybywającego przez Galicję w 1851 roku), Poprzecznica oraz Namłyńce.

W Dąbrówce Ruskiej z pewnością istniała straż pożarna oraz czytelnie polskiego Towarzystwa Szkoły Ludowej i ukraińskiej Proswity. 15 października 1948 roku Dąbrówka Polska oraz Dąbrówka Ruska zostały połączone w jedną wieś Dąbrówkę. Na podstawie uchwały Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej z 1 stycznia 1962 roku wieś została przyłączona do miasta Sanoka, stając się jego dzielnicą.

W 1959 roku na obszarze Dąbrówki ujawniono XVII-wieczną chałupę z tzw. tragarzem, na którym wyryta była inskrypcja A. D. 1681, a w 1961 roku została przeniesiona do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.

W Dąbrówce Ruskiej przyszły na świat następujące osobistości:

• w 1912 roku Adam Ślusarczyk, który był kapłanem greckokatolickim oraz kapelanem UPA,
• w 1927 roku Mieczysław Kocyłowski, żołnierz Armii Krajowej i partyzantki antykomunistycznej.

---

Oceń: Dąbrówka Ruska

---