Mała Synagoga w Sanoku

Synagoga została zbudowana w 1924 roku z inspiracji chasydów z Sadagóry, którzy byli oddanymi zwolennikami cadyka Izraela Friedmana. Wejścia do synagogi znajdowały się zarówno z Rynku, jak i z ulicy Zamkowej, co ułatwiało jej dostępność. Co ciekawe, obiekt przetrwał II wojnę światową bez większych uszkodzeń. Po wojnie nastąpiła jednak znaczna przebudowa wnętrza oraz układu okien, czego celem było przekształcenie synagogi w Archiwum Państwowe.

Budynek został oficjalnie przekazany sanockiemu archiwum w 1982 roku, gdy znajdowało się ono pod adresem Plac Rewolucji Październikowej 9. W ostatnich latach podjęto działania mające na celu przekształcenie wnętrz synagogi w muzeum poświęcone Żydom sanockim. Projekt ten został wzmocniony przez wizytę ambasadora Izraela w Polsce we wrześniu 2008 roku, a rozmowy z burmistrzem miasta miały na celu dalszy rozwój tej inicjatywy.

Cadykami związanymi z tą synagogą byli Dawid ben Meir Szapiro (1870-1933) oraz jego syn Eleazar Szapiro z Dynowa (ur. 1900). Istnieją także przypuszczenia, iż budynek mógł być siedzibą jesziwy — wyższej szkoły rabinackiej o profilu talmudycznym. Inne źródła wspominają o planach budowy szkoły rabinackiej, które jednak zostały przerwane początkami II wojny światowej.

Na ścianie synagogi umieszczona jest tablica pamiątkowa w języku polskim i hebrajskim, zawierająca następujący tekst:

„W tym budynku mieściła się do czasów okupacji synagoga żydowskich mieszkańców Sanoka. Cudem ona ocalała od zdewastowania przez hitlerowskich morderców”.

Tablica ta została odsłonięta 26 sierpnia 1991 roku z inicjatywy Żydów sanockich, zamieszkałych w Tel Awiwie-Jafa, w tym Lei i Szamaja Silbermanów oraz Jakuba Gurfeina. Do 2012 roku w obiekcie znajdowało się Archiwum Państwowe w Sanoku, a sama budowla została wpisana do wojewódzkiego (w 1991 roku) oraz gminnego rejestru zabytków Sanoka, co potwierdza jej znaczenie i historię w kontekście lokalnej kultury.