Marceli Rafał Denkiewicz, urodzony 24 października 1846 roku w Sanoku, zapisał się w historii jako wybitny powstaniec styczniowy oraz restaurator. Jego życie, pełne zaangażowania w walkę o wolność, miało miejsce w Sanoku, gdzie również zmarł 13 grudnia 1928 roku.
Warto zwrócić uwagę na kontekst historyczny jego działalności, ponieważ powstanie styczniowe, w które był zaangażowany, miało duże znaczenie dla kształtowania się polskiej tożsamości narodowej.
Życiorys
Marceli Rafał Denkiewicz przyszedł na świat 24 października 1846 roku w Sanoku. Był potomkiem Jana, który z zawodu był garbarzem, a później stał się właścicielem pracowni siodlarsko-rymarskiej; zmarł w 1896 roku, mając 91 lat. Jego matką była Wiktoria z domu Turczyńskiej, która opuściła ten świat 23 września 1885 roku w wieku 70 lat. Marceli miał rodzeństwo, w tym Dionizego (ur. 1836), Alojzego Jana (1838-1839), Edwarda (1844-1845) oraz Annę (ur. 1849).
W okresie studenckim, w 1863 roku, zdecydował się walczyć w powstaniu styczniowym, gdzie służył jako szeregowiec w oddziale dowodzonym przez Marcina Borelowskiego, znanego pod pseudonimem „Lelewel”. Uczestniczył w kluczowych bitwach, takich jak bitwa pod Panasówką 3 września 1863 oraz na Sowiej Górze w okolicach Batorza 6 września 1863.
30 kwietnia 1900 roku, w Krakowie, został wybrany do nowo powstałego zarządu Stronnictwa Chrześcijańsko-Społecznego. Pracował jako restaurator w Szymbarku, a jego życie zawodowe związane było z Sanokiem. 18 kwietnia 1907 roku Rada Miejska w Sanoku pozytywnie rozpatrzyła jego wniosek o przyznanie koncesji na prowadzenie traktyjerni oraz wyszynk wina, kawy, herbaty i czekolady. W Sanoku otworzył restaurację zakopiańską, co wiązało się z różnymi kontrowersjami, w tym zarzutami o łamanie godziny policyjnej i nieodpowiednie zachowanie w stosunku do młodzieży gimnazjalnej.
Po zniesieniu propinacji w Galicji, w miesiącach poprzedzających nadchodzącą ustawę o koncesjach szynkarskich, Marceli Denkiewicz otrzymał obietnicę nadania koncesji na prowadzenie restauracji w Sanoku. Zgodnie z danymi z 1912 roku, jego restauracja w Sanoku figurowała pod nazwiskiem Marii Denkiewicz. Oprócz działalności gastronomicznej, aktywnie uczestniczył w życiu politycznym swojego miasta.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w latach 20. XX wieku, Marceli uzyskał awans na stopień podporucznika Wojska Polskiego.
Jako wdowiec, 10 lutego 1907 roku, ożenił się z Anną Dudziak (również znaną jako Dudak), pochodzącą z Szymbarku. Wśród świadków tego wydarzenia byli: Wiktor Dręgiewicz oraz Paweł Hydzik, także uczestnik powstania styczniowego. Anna zmarła 31 sierpnia 1920 roku w Sanoku w wieku 66 lat. W ciągu ostatnich ośmiu lat jego życia była z nim związana Stefania z domu Dziewota. Marceli zmarł 13 grudnia 1928 roku w Sanoku w wieku 83 lat i został pochowany na cmentarzu w Sanoku. Stefania Denkiewicz odeszła z tego świata 2 lipca 1936 roku w Sanoku.
Przypisy
- Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1926 do 1956 r.. Sanok, s. 57.
- Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r.. Sanok, s. 221.
- Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 252.
- Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 335.
- Księga uchwał Rady miejskiej w Sanoku od 18 kwietnia 1907-1914. T. XIII. sanockabibliotekacyfrowa.pl, s. 23. [dostęp 13.12.2021 r.]
- Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 106.
- Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 242.
- Księga chrztów 1836–1857. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 29.
- Księga chrztów 1836–1857. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 136.
- Księga chrztów 1836–1857. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 218.
- Księga chrztów 1836–1857. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 175.
- Księga małżeństw rz. kat. Sanok (1905–1912). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 25.
- Księga chrztów 1816–1836. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 447.
- Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 50.
- Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 106.
- Kronika. „Nowa Reforma”. Nr 101, s. 2, 03.05.1900 r.
- Kronika. Nekrologia. „Gazeta Sanocka”. Nr 52, s. 3, 29.03.1896 r.
- Franciszek Błoński, Jakie rocznice obchodzić będziemy w 1863 roku. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 4, s. 3, 05-06.01.1963 r.
- Kronika. Pobicie w restauracyi. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 18, s. 3, 28.08.1910 r.
- Kronika. § 19. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 20, s. 3, 11.09.1910 r.
- Zniesienie propinacyi. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 24, s. 2, 09.10.1910 r.
- Odezwa / Wybory do Rady Miejskiej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 33, s. 1, 2, 11.12.1911 r.
- Antoni Barowicz: Marcin „Lelewel” Borelowski. Rękodzielnik – pułkownik. Rzeszów: Pow. Związek Stowarzyszeń przemysłowych, 1913, s. 97.
- Nieco szczegółów biograficznych dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa. Lwów 1904, s. 200.
Pozostali ludzie w kategorii "Przedsiębiorczość i ekonomia":
Kazimierz Lipiński (przemysłowiec) | Tadeusz Skórka | Franciszek Kuszczak | Tadeusz Piech (bankowiec) | Józef Chmielewski (przedsiębiorca)Oceń: Marceli Denkiewicz