Józef Antoni Chmielewski, urodzony 4 lutego 1878 roku w Sanoku, jest postacią o niezwykłym dorobku i odwadze. Był nie tylko inżynierem architektem, ale również przedsiębiorcą, który w trudnych czasach drugiej wojny światowej wykazał się niezłomnością.
Wraz z upływem lat, jego działalność zawodowa zyskała na znaczeniu, a jego decyzje miały wpływ nie tylko na rozwój architektury, ale także na ludzkie życie. Chmielewski, wykazując się empatią i odpowiedzialnością, uratował wielu swoich robotników, chroniąc ich przed tragicznym losem obozów koncentracyjnych.
Jego życie, które zakończyło się 12 listopada 1956 roku w Krakowie, pozostawiło po sobie niezatarty ślad w historii Polski oraz w sercach tych, którzy zawdzięczają mu życie i bezpieczeństwo.
Życiorys
W 1897 roku, po zdaniu egzaminu dojrzałości, rozpoczął wykształcenie w C. K. Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Jego dalsza edukacja w 1909 roku zakończyła się uzyskaniem dyplomu inżyniera architekta na politechnice w Monachium. Po jego powrocie do kraju, w latach 1911 oraz 1912, zajmował stanowisko inspektora budownictwa w Krakowie. W kolejnych latach, dokładniej w 1916 roku, objął funkcję zawiadowcy Krajowego Towarzystwa Budowlanego w Krakowie.
W 1920 roku, po śmierci ojca, przejął odpowiedzialność za opiekę nad matką oraz dwiema młodszymi siostrami, które wspierał finansowo aż do końca swojego życia. Osobiste życie Józefa Chmielewskiego nie obejmowało małżeństwa; nigdy się nie ożenił.
W okresie II wojny światowej, Chmielewski uruchomił przedsiębiorstwo funkcjonujące pod nazwą „Barackenwerk”. Firma ta specjalizowała się w produkcji gotowych elementów do drewnianych domków. Zatrudniał tam nie tylko Polaków, w tym artystów i naukowców, ale także Żydów, często w fikcyjnych rolach, aby chronić ich przed deportacją do obozów koncentracyjnych. Żydzi wykonywali najcięższe zadania, transportowani do zakładu z obozu w Płaszowie, wspólnie z robotnikami Oskara Schindlera, a ich jedyną zapłatą była skromna miska zupy oraz kawałek chleba. Pracowali na tzw. trzecim placu, gdzie istniała dostępność toru kolejowego.
W marcu 1943 roku, dzięki inicjatywie przedsiębiorców z Zabłocia, utworzono filię płaszowskiego obozu, co miało na celu ochronę więźniów przed okrugłym komendantem Amonem Göthem oraz jego współpracownikami. Kiedy niemieckie władze postanowiły zamknąć oboz w Płaszowie, Chmielewski zdołał doprowadzić do włączenia jego przedsiębiorstwa pod zarząd Organisation Todt, instytucji przeznaczonej do budowy obiektów o strategicznym znaczeniu wojskowym. Dzięki temu, zatrudniani przez niego pracownicy (około 200 Polaków i 400 Żydów) pozostali w Krakowie i dożyli momentu wyzwolenia. Zakład mieścił się w Krakowie, między ulicą Zabłocie a Przemysłową, sąsiadował z młynem „Ziarno”, a po drugiej stronie z fabryką naczyń emaliowanych Oskara Schindlera. Główne wejście do firmy znajdowało się przy ulicy Zabłocie 21. Po zakończeniu wojny, w tym miejscu zainstalowano fabrykę kosmetyków „Miraculum”.
W ostatnich latach swojego życia, Józef Chmielewski działał jako nauczyciel w Państwowej Szkole Przemysłowej w Krakowie oraz w Technikum Budownictwa Przemysłowego. Był także inspektorem Nadzoru Budownictwa Przemysłowego, a jego działalność zawodowa obejmowała członkostwo w różnych organizacjach takich jak NOT, SARP oraz TPSP. Był zaprzysiężonym biegłym sądowym w sprawach budownictwa. Jednakże po 1945 roku, w wyniku zmian w polityce własnościowej i podatkowej wprowadzonych przez komunistów, stracił cały swój majątek i popadł w biedę.
Zmarł 12 listopada 1956 roku w Krakowie, a jego ostatnim miejscem spoczynku był cmentarz Rakowicki w Krakowie.
Książka
Historię Józefa Chmielewskiego przedstawiła w swojej książce Zaginiona lista sąsiada Schindlera jego siostrzenica, dr Maria S. Młynarska.
Pozostali ludzie w kategorii "Przedsiębiorczość i ekonomia":
Marceli Denkiewicz | Kazimierz Lipiński (przemysłowiec) | Tadeusz Skórka | Franciszek Kuszczak | Tadeusz Piech (bankowiec)Oceń: Józef Chmielewski (przedsiębiorca)