Cerkiew św. Onufrego z Rosolina to piękny przykład greckokatolickiej architektury drewnianej, która została wzniesiona w malowniczej wsi Rosolin. Ten wyjątkowy obiekt sakralny ma bogatą historię i wyróżnia się unikalnym stylem, typowym dla regionu.
W 1961 roku cerkiew została przeniesiona do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, gdzie można ją obecnie podziwiać w ramach sektora bojkowskiego. To miejsce gromadzi nie tylko cerkiew, ale także inne ważne elementy kultury ludowej, które odzwierciedlają życie mieszkańców tego regionu.
Dzięki swojej lokalizacji oraz wartości historycznej, cerkiew ta przyciąga wielu turystów i miłośników historii, którzy pragną poznać bogactwo kulturowe Podkarpacia.
Historia
Budowa cerkwi w Rosolinie została zakończona, jak wynika z inskrypcji umieszczonej na belce tęczowej, datowanej na 1750 rok, oraz w tabernakulum, gdzie podano datę 20 lipca 1750. Cerkiew ta została wzniesiona na miejscu wcześniejszej świątyni, której istnienie dokumentuje wzmianka z roku 1580.
Pewna legenda mówi, iż cerkiew została zbudowana przez Onufrego Giebułtowskiego, który był właścicielem wsi. Zrealizował ją jako wyraz wdzięczności za cudowne ocalenie z wezbranej rzeki Czarnej. Na temat historii dotyczącej tych wydarzeń, pewne niejasności pojawiają się w publikacjach Ryszarda Brykowskiego. W wysłaniu wystroju świątyni znajduje się kilka herbów, w tym Leliwa i Sas, jednak brakuje herbu Lis, którym posługiwała się rodzina Giebułtowskich.
Warto zauważyć, że herbu Leliwa używała matka Onufrego Giebułtowskiego, Wiktoria, z domu Karśnicka. Ponadto, według tradycji, cerkiew nie była budowlą nową, lecz zakupioną w okolicach Bandrowa. Może mieć swoje korzenie nawet w II połowie XVII wieku, co sugeruje archaiczna konstrukcja świątyni.
W roku 1951 cerkiew została opuszczona, a w 1957 przeniesiono ją do skansenu w Sanoku, gdzie obecnie można ją podziwiać.
Budowa
Rosolińska cerkiew jest szczególnym przykładem architektury sakralnej, charakteryzującym się orientacją oraz trójdzielną konstrukcją zrębową, zrealizowaną z drewna jodłowego. Z zewnątrz ciężko dostrzec trójdzielność obiektu, co wynika z unikalnej formy dachu, która pokrywa wszystkie części budynku.
Dach babińca, posiadający wspólną kalenicę z dachem nawy, jest z nim połączony. Natomiast dach okapowy nad nawą, opierający się na wystających belkach zrębu, harmonijnie łączy się z dachem nad prezbiterium.
Strome połacie dachowe są efektem nawiązania do gotyckich tradycji związanych z budownictwem sakralnym w Małopolsce. Na samej kalenicy można dostrzec niewielką wieżyczkę, która dodaje temu obiektowi szczególnego charakteru.
Wnętrze
W ciszy i spokoju cerkwi odnajdujemy niezwykłą atmosferę, która przyciąga zarówno wiernych, jak i turystów. Warto zauważyć, że w wnętrzu tej świątyni nigdy nie umieszczono ikonostasu, co stanowi rzadkość w tego rodzaju budowlach sakralnych.
Zamiast typowego dla cerkwi ikonostasu, w tym miejscu znajdują się trzy ołtarze, które są zdobione przedstawieniami z ważnymi postaciami religijnymi. Pierwszy z nich ukazuje koronację Matki Bożej, następnie ołtarz św. Jana Nepomucena, a ostatni to ołtarz poświęcony św. Mikołajowi.
Wokół cerkwi
Dzwonnica
Obok cerkwi znajduje się skromna dzwonnica, która charakteryzuje się trzema słupami przykrytymi dwuspadowym dachem. W przeszłości dzwony umiejscowione na dzwonnicy były ważnym elementem ceremonii religijnych. Obecnie zostały one przeniesione do Baryczy, a sama dzwonnica zyskała nowe życie w skansenie w Sanoku, gdzie dotarła w 1957 roku.
Kostnica
Na cmentarzu przy cerkwi można również dostrzec kostnicę, która pochodzi z XVIII wieku. Jest to niewielka budowla wykonana w technologii zrębowej, przykryta czterospadowym dachem pokrytym gontem. Podobnie jak dzwonnica, kostnica również trafiła do skansenu w Sanoku, a miało to miejsce w roku 1962.
Cmentarz
Na terenie cmentarza cerkiewnego niestety nie zachowały się żadne nagrobki, co sprawia, że jego historia i pamięć o dawnych mieszkańcach pozostają w dużej mierze nieudokumentowane.
Przypisy
- a b Ryszard Brykowski. Drewniana cerkiew z Rosolina. „Ochrona Zabytków”. 40-41 (1-2), s. 58-63, 1958. Warszawa: Centralny Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków MKiS i Stowarzyszenie Historyków Sztuki. ISSN 0029-8247. [dostęp 08.01.2023 r.]
- a b Stanisław S. Kryciński, Cerkwie w Bieszczadach, Pruszków: Wydawnictwo Rewasz, 2005, s. 149, ISBN 83-89188-39-2
- a b Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, str. 301, ISBN 83-89188-08-2
- Najstarszy dom wiejski. „Nowiny”, s. 4, Nr 94 z 21.04.1961 r.
- Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. „Nowiny”, s. 5, Nr 274 z 18-19.11.1961 r.
- Cecylia Błońska. Młodość w pogoni... za starym zapieckiem. „Nowiny”, s. 6, Nr 196 z 15-16.08.1959 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Cerkwie":
Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy w Ropkach | Sobór Świętej Trójcy w Sanoku | Cerkiew z Grąziowej | Cerkiew św. Dymitra w SanokuOceń: Cerkiew z Rosolina